Bồng bềnh sương núi

Sương chập chờn xuống sớm sau cơn mưa chiều trên ngôi làng cổ Vi Rơ Ngheo khiến những cây lá như được gột rửa sạch sẽ hơn sau một ngày gió bụi cao nguyên. Cả không gian như trong vắt sau cơn mưa và lập tức bồng bềnh sương núi như chốn bồng lai. Thấp thoáng trong những ngôi nhà cũ bốc lên những đụn khói của bữa cơm chiều. Xa xa, trên những mảnh ruộng bậc thang quanh làng, từng tốp người đi làm đồng về giữa tiếng chim rừng ríu rít gọi nhau về tổ. Sự yên bình và vẻ đẹp thôn dã khiến nhiều người tìm tới nơi này khi ngôi làng vẫn còn lưu giữ những nếp nhà sàn cổ hoang sơ, mộc mạc.

Nhà Rông làng Vi Rơ Ngheo thanh bình, thơ mộng giữa đại ngàn.

Chưa kể, vùng đất này còn được mẹ thiên nhiên ban tặng các loại hoa rừng khoe hương sắc bốn mùa. Chẳng thế mà tháng 5/2023, UBND tỉnh Kon Tum đã có quyết định công nhận làng Vi Rơ Ngheo là làng du lịch cộng động thứ 2 của tỉnh,với nhiều loại hình du lịch đặc thù như: du lịch văn hóa bản địa, sinh thái, dã ngoại, nghỉ dưỡng. Làng cổ này là nơi cư ngụ của 63 hộ dân, với khoảng 300 nhân khẩu, tất cả đều là người Xơ Đăng. Đây được xem là ngôi làng nguyên sơ, bình yên, khí hậu trong lành và sạch đẹp nhất Kon Tum.Bà con Xơ Đăng ở đây còn lưu giữ, bảo tồn bản sắc dân tộc, tính cộng đồng, sự đoàn kết, gắn kết trong buôn làng; bảo tồn nguyên vẹn những nếp nhà sàn cổ từ xa xưa, không có sự pha trộn của bê tông, cốt thép. Bên cạnh đó, bà con tận dụng cây gỗ lũa để dựng nên những chiếc cổng nhà đơn sơ, mộc mạc.

Điều đặc biệt nhất, đó là trong làng từ cổng vào đến nhà, gia đình nào cũng sở hữu một vườn lan rừng tỏa sắc tỏa hương. Trên những hàng rào gỗ của từng ngôi nhà, bà con trồng đầy hoa lan. Không gian toàn hoa lan được bao phủ quanh khắp từng ngôi nhà trong làng tạo cho Vi Rơ Ngheo sự cuốn hút kì lạ. Cả làng Vi Rơ Ngheo hiện có khoảng 1.000 chậu hoa lan. Hoa thường nở từ cuối năm trước, kéo dài cho đến tháng 4-5 năm sau. Vì vậy, đến Vi Rơ Ngheo sẽ thấy hoa lan khoe sắc khắp làng. Không chỉ cho hoa đẹp, các hàng rào bằng địa lan trở thành điểm, mảng xanh cho từng nhà.

Giữ nếp xưa để làm du lịch

Ở ngôi làng cổ Vi Rơ Ngheo này khi được công nhận là làng du lịch cộng đồng, UBND huyện Kon Plông cũng chọn ra gần 20/60 căn rộng rãi, kiên cố để sửa chữa, nâng cấp thành những homestay phục vụ khách lưu trú. Các nhà đều có cảnh quan, tầm nhìn đẹp, thiết kế theo phong cách truyền thống của đồng bào Xơ Đăng, có cửa sổ mở ra ruộng, nhìn ra những khu cánh đồng, sông suối.

Tất cả 63 hộ trong làng đều dựng cổng bằng các cây gỗ tận dụng trên rừng. Cổng dựng bằng gỗ không cầu kì mà lại rất đẹp và bắt mắt. Các thanh gỗ không đều, cong, thẳng khác nhau, được người dân bản địa sáng tạo xếp chồng lên nhau thành chiếc cổng vào nhà, vừa đơn giản nhưng cũng rất đặc biệt, độc đáo và lạ. Không chỉ cổng nhà, xung quanh các ngôi nhà, bà con dân làng còn tận dụng cây gỗ chết trên rừng mang về cưa thành từng đoạn ngắn xếp xung quanh ngôi nhà cũng rất đặc biệt và ấn tượng, tạo vẻ đẹp riêng cho các ngôi nhà ở làng. Ngoài những kiến trúc độc đáo, con người thân thiện, văn hoá phong phú và ẩm thực đa dạng, thiên nhiên cũng là một điểm thu hút du khách đến với làng du lịch cộng đồng Vi Rơ Ngheo.

Nằm lọt thỏm giữa những ngọn núi và những khu rừng nguyên sinh, làng du lịch cộng đồng Vi Rơ Ngheo với vẻ đẹp thơ mộng của những căn nhà gỗ mộc mạc được bao bọc bởi những đồng lúa xung quanh. Ngoài ra, ngôi làng cũng được bao bọc bởi một dòng suối chảy quanh, tạo nên một cảnh tượng bình yên. Bên cạnh đó, có những khu rừng nguyên sinh với hệ thực vật phong phú, những khu rừng thông 5 lá với những thân cây 2 người ôm không xuể, những đồi hoa địa lan, hoa đỗ quyên, hoa sim và hoa mua rực rỡ cùng tiếng rì rào của thác Vi Rơ Ngheo trong vắt bắt nguồn từ rừng sâu.

Đặc biệt, ở Vi Rơ Ngheo còn có lễ Đại đoàn kết vào cuối tháng 11. Đây là dịp để dân làng nhìn lại đã làm được gì trong một năm qua và đề ra mục tiêu, kế hoạch cho năm tiếp theo. Sau sự kiện tổng kết này, dân làng sẽ tổ chức thi đấu thể thao và ăn uống tại nhà rông. Ngoài ra, nhiều lễ nghi truyền thống như: Mừng Lúa thừa, mừng Nhà rông, lễ Đâm trâu, lễ Cúng giọt nước,… đây chính là những lễ hội cùng với thiên nhiên hoang sơ, cảnh sống yên bình là tài nguyên phục vụ phát triển du lịch mà ít nơi nào có được.

Ông Phạm Văn Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Kon Plông cho biết: Với sự giúp đỡ từ chính quyền và nỗ lực của người dân, làng Vi Rơ Ngheo đã hình thành các đội múa xoang, đánh cồng chiêng, từ trẻ em đến người có tuổi đều có thể tham gia. Người dân Vi Rơ Ngheo còn xây dựng từng nhóm hộ trồng rau, nuôi gà, heo, bắt cá suối và tổ chức nấu ăn phục vụ du lịch khi có khách đến tham quan làng. Huyện kết nối các tour du lịch khám phá hồ, thác quanh làng Vi Rơ Ngheo. Đồng thời, sắp tới, chúng tôi đưa vào quy chế để tất cả người dân địa phương ở đây làm du lịch và được hưởng lợi từ du lịch. Dân Vi Rơ Ngheo sống, giữ nguyên bản về giá trị văn hóa, con người để phát triển du lịch”.