Kì 22: Xơ vữa động mạch là gì?

Xơ vữa động mạch là gì?

Xơ cứng động mạch và xơ vữa động mạch đôi khi được sử dụng cùng một nghĩa, nhưng có sự khác biệt giữa hai thuật ngữ này.

Xơ cứng động mạch xảy ra khi các động mạch trở nên dày và cứng, đôi khi hạn chế lưu lượng máu đến các cơ quan và mô của bạn. Các động mạch khỏe mạnh rất linh hoạt và đàn hồi, nhưng theo thời gian, thành động mạch có thể cứng lại, được gọi là xơ cứng động mạch.

Xơ vữa động mạch là một loại xơ cứng động mạch cụ thể. Xơ vữa động mạch là sự tích tụ của chất béo, cholesterol và các chất khác trong và trên thành động mạch, được gọi là mảng bám. Các mảng bám có thể khiến động mạch bị thu hẹp, cản trở lưu lượng máu. Các mảng bám cũng có thể vỡ ra, hình thành cục máu đông.

Mặc dù xơ vữa động mạch thường được coi là một vấn đề về tim, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến các động mạch ở bất kì vị trí nào trong cơ thể. Thói quen sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch.

Triệu chứng của xơ vữa động mạch là gì?

Xơ vữa động mạch nhẹ thường không có bất kì triệu chứng nào cho đến khi động mạch bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn đến mức không thể cung cấp đủ máu cho các cơ quan và mô của bạn. Đôi khi cục máu đông chặn hoàn toàn dòng chảy của máu, hoặc thậm chí vỡ ra và có thể gây ra cơn đau tim hoặc đột qụy.

Các triệu chứng của xơ vữa động mạch trung bình đến nặng phụ thuộc vào động mạch nào bị ảnh hưởng.

Nếu bị xơ vữa động mạch cung cấp máu cho tim, có thể có các triệu chứng, chẳng hạn như đau ngực hoặc đau thắt ngực.

Nếu bị xơ vữa động mạch dẫn đến não, có thể có các dấu hiệu và triệu chứng như đột ngột tê hoặc yếu ở tay hoặc chân, khó nói hoặc nói lắp, mất thị lực tạm thời ở một mắt hoặc cơ mặt xệ xuống. Những dấu hiệu này báo hiệu một cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA), nếu không được điều trị, có thể tiến triển thành đột qụy.

Nếu bị xơ vữa động mạch ở tay và chân, có thể có các dấu hiệu hoặc triệu chứng của bệnh động mạch ngoại vi, chẳng hạn như đau chân khi đi bộ hoặc giảm huyết áp ở một chi bị ảnh hưởng.

Nếu bị xơ vữa động mạch dẫn đến thận, sẽ bị cao huyết áp hoặc suy thận.

Khi nào đến gặp bác sĩ?

Nếu nghĩ rằng bạn bị xơ vữa động mạch, hãy nói chuyện với bác sĩ. Ngoài ra, hãy chú ý đến các triệu chứng ban đầu của lưu lượng máu không đủ, chẳng hạn như đau ngực, đau chân hoặc tê bì tay chân.

Chẩn đoán và điều trị sớm có thể ngăn chặn tình trạng xơ vữa động mạch trở nên tồi tệ hơn và ngăn ngừa cơn đau tim, đột qụy hoặc một trường hợp khẩn cấp y tế khác.

4. Nguyên nhân nào gây xơ vữa động mạch?

Xơ vữa động mạch là một bệnh tiến triển chậm, có thể bắt đầu ngay từ khi còn nhỏ. Mặc dù nguyên nhân chính xác chưa được biết rõ, nhưng chứng xơ vữa động mạch có thể bắt đầu bằng tổn thương lớp bên trong của động mạch. Tổn thương có thể do:

Huyết áp cao

Cholesterol cao

Chất béo trung tính cao, một loại chất béo (lipid) trong máu.

Hút thuốc và các nguồn khác của thuốc lá.

Kháng insulin, béo phì hoặc bệnh tiểu đường.

Viêm không rõ nguyên nhân hoặc do các bệnh như viêm khớp, lupus, bệnh vẩy nến hoặc bệnh viêm ruột.

Một khi thành trong của động mạch bị tổn thương, các tế bào máu và các chất khác thường tụ lại tại vị trí bị thương và tích tụ trong lớp lót bên trong của động mạch.

Theo thời gian, mảng bám được tạo thành từ cholesterol và các sản phẩm tế bào khác cũng tích tụ tại vị trí chấn thương và cứng lại, thu hẹp động mạch. Khi đó, các cơ quan và mô kết nối với động mạch bị tắc nghẽn không nhận đủ máu để hoạt động bình thường.

Cuối cùng, các mảnh bám tích tụ có thể vỡ ra và đi vào máu. Điều này có thể gây ra cục máu đông, có thể chặn dòng máu đến một bộ phận cụ thể của cơ thể, chẳng hạn như xảy ra khi dòng máu đến tim bị tắc nghẽn gây ra một cơn đau tim. Cục máu đông cũng có thể di chuyển đến các bộ phận khác của cơ thể, chặn dòng chảy đến cơ quan khác.

Sự xơ cứng của các động mạch xảy ra theo thời gian. Bên cạnh sự lão hóa, các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch bao gồm:

Huyết áp cao

Cholesterol cao

Mức độ cao của protein phản ứng C (CRP), một dấu hiệu của chứng viêm.

Bệnh tiểu đường

Béo phì

Chứng ngưng thở lúc ngủ

Hút thuốc và sử dụng thuốc lá khác

Tiền sử gia đình mắc bệnh tim sớm

Ít tập thể dục

Chế độ ăn uống không lành mạnh.