Cuối tháng 11, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình tham dự diễn đàn Trung Quốc - châu Phi và cam kết sẽ cung cấp 1 tỉ liều vaccine cho lục địa này, giữa bối cảnh các quốc gia đang lo ngại về biến thể Omicron, được phát hiện lần đầu ở Nam Phi. Trong diễn đàn, ông Tập Cận Bình cam kết hỗ trợ 40 tỉ USD cho châu Phi, gồm các hạn mức tín dụng và đầu tư, song đây lại là mức cắt giảm đáng kể so với mức 60 tỉ USD đã cam kết tại 2 hội nghị thượng đỉnh trước đó.

Bà Lina Benabdallah, chuyên gia tại Đại học Wake Forest ở Bắc Carolina, nhận định: “Việc giảm cam kết tài chính của ông Tập Cận Bình không có gì đáng ngạc nhiên, vì chúng tôi thấy các dấu hiệu trong vài năm qua Trung Quốc bước vào giai đoạn thận trọng hơn đối với châu Phi. Sau 2 thập kỉ đầu tư mạnh tay vào khu vực này, Trung Quốc đang bắt đầu kìm hãm lại”.

Sự thận trọng này một phần do những cáo buộc trước đây của phương Tây cho rằng Trung Quốc đang tạo “bẫy nợ” và “lợi dụng người châu Phi để khai thác tài nguyên thiên nhiên và xuất khẩu hàng hóa giá rẻ sang khu vực này”.

Nhân viên y tế được tiêm vaccine Covid-19 ở Soweto, Nam Phi

Trong 1 tỉ liều vaccine Covid-19 Trung Quốc cam kết cung cấp cho châu Phi, có 600 triệu liều tài trợ và 400 triệu liều sẽ được sản xuất tại châu Phi. Trung Quốc cũng đã chuyển 200 triệu liều đến các quốc gia châu Phi theo cam kết trước đó. Ông Tập Cận Bình còn cho biết Trung Quốc sẽ cử 1.500 chuyên gia y tế đến châu Phi để hỗ trợ.

Chris Alden, Giám đốc Tổ chức Nghiên cứu LSE Ideas, nói rằng Trung Quốc hi vọng có thể giành được vị thế quan trọng bằng cách giải quyết một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng đang xảy ra ở một khu vực đang phát triển. Với động thái này, Trung Quốc có thể chứng minh năng lực sản xuất và cung cấp vaccine của họ ở một vùng lãnh thổ rộng lớn - trên khắp châu Phi...

Sự bùng phát của Omicron làm bật lên khoảng cách rõ rệt trong tỉ lệ tiêm chủng. Cho đến nay, mới chỉ khoảng 11% người dân châu Phi đã tiêm ít nhất một mũi vaccine, trong khi chỉ 7% được tiêm chủng đầy đủ. Trong khi đó, gần 32% dân số Anh từ 12 tuổi trở lên đã tiêm mũi thứ 3. Trong bối cảnh đó, các cơ quan y tế và các chuyên gia cảnh báo rằng việc để các nước đang phát triển không được tiêm vaccine có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện các biến thể mới. Việc phân phối vaccine không đồng đều khiến hầu như toàn bộ người dân châu Phi chưa được tiêm chủng, trong khi các nước giàu bắt đầu tiêm mũi nhắc lại. Một phân tích gần đây cho thấy 2/3 người dân ở các nước thu nhập cao đã được tiêm phòng đầy đủ, so với chỉ 2,5% dân số ở các nước thu nhập thấp.

Bà Leah Lynch, Phó giám đốc Development Reimagined, một công ty tư vấn phát triển quốc tế do châu Phi đứng đầu, cho biết, mặc dù Trung Quốc cung cấp ít vaccine cho châu Phi hơn những nơi khác, nhưng họ thực hiện nhiều cam kết hơn so với hầu hết các nhà tài trợ song phương và sáng kiến Covax. Điểm đáng chú ý trong cam kết của Trung Quốc không phải là 600 triệu liều vaccine cung cấp cho châu Phi, mà là 400 triệu liều từ việc hợp tác sản xuất. “Đây là một sáng kiến dựa trên nhu cầu của châu Phi. Họ muốn có thể tự mình sản xuất vaccine. Điều quan trọng nhất chính là khả năng tự cung tự cấp của khu vực”, bà Lynch nói.