Từ chia tay xe buýt...

Công ty Cổ phần Công nghiệp Quảng An 1 (gọi tắt là QA1) được TP Đà Nẵng trợ giá gần 138 tỉ đồng trong sáu năm. Từng có lúc thành phố miễn phí cho mọi hành khách đi trên các tuyến xe buýt có trợ giá một tháng nhưng vẫn không thu hút được khách! Bởi người dân không mặn mà lắm với loại hình vận tải công cộng này, lại thêm lộ trình không thuận tiện… Hoạt động gần như đình trệ bởi dịch Covid-19. Xe buýt có khi chỉ 2-3 khách/chuyến, thu không đủ bù chi. Tình trạng này dẫn đến việc QA1 thường xuyên nợ lương, chậm đóng bảo hiểm xã hội khiến người lao động đình công nhiều lần, gửi đơn kêu cứu khắp nơi.

Anh M. (47 tuổi), ở phường Thạc Gián, quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng và nhiều tài xế khác không thể trụ lại được đành phải xin nghỉ việc! Anh M. nghỉ từ tháng 5/2024. Hiện QA1 còn nợ lương tháng 3/2024 của anh cùng tiền cọc xe 15 triệu đồng, tiền đóng bảo hiểm. Mới đây M. hợp đồng lái xe cho hãng Vinasun, đâu được 1 tháng thì nghỉ bởi… không thoát ế, thu nhập… âm. Tiền kí quỹ 10 triệu đồng, phải tháng sau mới trả. Vào nhận việc là nhận 2 bộ quần áo, bị trừ ngay 1 triệu đồng, tập huấn nghiệp vụ lái xe bị trừ 500 nghìn đồng. “Chạy xe có ngày trừ hết các khoản chỉ còn lại… 5 nghìn đồng. “Chạy xe từ 4 giờ rưỡi sáng đến khuya mới về nhà ảnh hưởng đến giấc ngủ của vợ con. Vợ bán bún sớm, hai con đi học”, anh M chua chát. Một số đồng nghiệp của anh cũng lần lượt chia tay với vô-lăng… xe buýt!

Xe buýt QA 1 ra đi, 'nhường đương' cho xe buýt Phương Trang.

Tại sao QA1 cứ hẹn tới hẹn lui, hẹn xuôi hẹn ngược tiền lương khiến người lao động chờ đợi mỏi mòn? Chế độ chính sách của tài xế, nhân viên bán vé không bảo đảm đẩy họ vào chỗ khó khăn. Họ chẳng muốn mình là chủ nợ chút nào… Hiện chỉ còn 32 người kiên trì thưa kiện, gần 50 người đã bỏ cuộc vì chờ đợi không biết… “bao giờ cho đến tháng Mười”!

QA1 có chi nhánh tại TP Đà Nẵng nhưng trụ sở chính đóng tại một cụm công nghiệp thuộc xã Hoàn Sơn, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh! Quá khó cho việc thành phố thu hồi nợ đóng bảo hiểm xã hội… Cuối cùng QA 1 đã… ra đi, “nhường đường” cho Công ty cổ phần Xe khách Phương Trang vận hành 5 tuyến xe buýt trợ giá từ tháng 7/2024.

... Đến chia tay taxi

Anh V.V.M. (42 tuổi), ở đường Lý Thái Tổ, Đà Nẵng là tài xế taxi Mai Linh hơn 15 năm. Chạy nhiều vẫn không “thoát ế” đành phải xin nghỉ. May là còn lấy được tiền mấy tháng bảo hiểm, có được ít tiền trợ cấp. Sau đó M. nhảy vô Sài Gòn lái xe du lịch 30 chỗ. Một thời gian ngắn thì dịch Covid-19 bùng phát, M bươn bả chạy về Đà Nẵng trốn dịch... giã từ vô-lăng luôn! Thay vì “xuống đời” thì M. lại “lên đời”, đó là lên chức… ông tổng. Không phải tổng giám đốc, tổng biên tập mà là ông tổng của đám quân âm công (khiêng đám ma). “Tôi làm ông tổng đội âm công đám ma gần được 5 năm rồi. Không ai dạy hết, chỉ bắt chước thôi. Từ chỗ đi khiêng đám ma, tôi chú ý nghe mấy ông tổng “hát” bèn ghi âm lại học thuộc và học lén cách vuốt râu, đảo mắt, đứng tấn “điều binh khiển tướng” đội âm công khiêng quan tài, lúc hạ huyệt... Hiện đội quân khiêng có 12 người trong xóm. Mỗi cái đám ma anh kiếm khoảng 1 triệu đồng. Thỉnh thoảng có người giới thiệu, anh một mình chạy xe máy vô huyện Đại Lộc, thị xã Điện Bàn của Quảng Nam… chỉ huy đội quân âm công tại chỗ…

Ngược với “lên đời” như anh V.V.M là anh C. đồng nghiệp với anh M, cũng là tài xế taxi Mai Linh có gần 20 năm thâm niên. Sau dịch bệnh, xe chạy ít, thu nhập không ra chi, anh bèn xin nghỉ. Chừ “xuống đời” chạy xe ôm công nghệ! Từ tháng 3/2024 đến nay, tiền đặt cọc xe 10 triệu đồng cũng chưa lấy lại được đồng nào…Thỉnh thoảng nhiều tài xế kéo đến văn phòng công ty đòi tiền nhưng thất bại nhiều hơn thành công. Thành công là có người nhận được 500 nghìn đồng hoặc 1 triệu đồng. Thất bại là ra về với… hai bàn tay trắng! Từng là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực đưa đón khách và phục vụ khách du lịch tại Đà Nẵng uy tín, chuyên nghiệp được khách lựa chọn. Nay Mai Linh đã hết linh! Cách đối xử với người lao động cũng không còn ưu ái, mặn nồng như trước.

Thực tế là ế quá nên nhiều tài xế không muốn chở khách đi gần. Nhất là tài xế các hãng đón khách ở Sân bay Quốc tế Đà Nẵng. Hành khách ra cửa sân bay là có nhân viên điều phối xe taxi chở. Tôi rất nhiều lần gặp cảnh tài xế… mặt buồn. Khi được trả lời về đường Lý Thái Tổ, cách sân bay khoảng 2 cây số, là mặt bác tài… không gượng nổi một cái nhoẻn cười! Vì với khoảng cách ấy, giá chỉ 60 -70 nghìn đồng. Nếu khách về đến các quận Sơn Trà hoặc Ngũ Hành Sơn xa hơn thì tài xế phấn khởi… bừng lên mặt. Thấu hiểu và thông cảm nên lúc nào tôi cũng boa thêm bác tài cho đủ 100 nghìn đồng!

Tài xế được lựa chọn

Nhiều người đặt hi vọng Taxi Xanh Vinfast Đà Nẵng (Xanh SM), với dịch vụ đẳng cấp 5 sao mới vận hành từ tháng 6/2023. Tài xế có lương cứng đến mấy triệu đồng/ tháng, hoa hồng hằng tháng cũng khá cao, được thưởng theo mức đánh giá số sao của khách hàng... Không yêu cầu tiền đặt cọc xe. Chỉ cần tài xế đóng phụ phí trách nhiệm 8 triệu đồng và được trả lại khi hết hợp đồng. Trước khi trở thành tài xế chính thức, họ được học nghiệp vụ về giao thông vận tải cả thực hành đến lí thuyết 5 ngày. Nói chung các chế độ chính sách theo quy định của pháp luật về quyền và lợi ích của người lao động là ổn, là đầy màu xanh hi vọng…

Sự có mặt của Xanh SM Đà Nẵng cũng khiến lái xe taxi nhiều hãng khác giật mình hoảng hốt vì… giá mở cửa rất thấp! Từ 9 nghìn đồng, có thể giảm hơn so với taxi chạy xăng giá mở cửa 12 nghìn đồng hoặc hơn. Khách hàng càng lúc càng giảm, tài xế chạy xe xăng muốn thoát ế chắc còn lâu. Cũng đúng thôi, nói thị trường là chiến trường cũng không quá chút nào. Cứ cạnh tranh lành mạnh thì khách hàng được hưởng lợi. Sắp tới đây, taxi ở TP Đà Nẵng cũng như nhiều địa phương khác nếu không… xem lại giá vận chuyển và các chính sách ưu đãi khác thì tài xế khó mà trụ lại nổi. Nhiều hãng taxi chạy xăng… lao đao!

Hôm rồi gặp lại V.V.M anh cho biết, mình đã hợp đồng lái Xanh SM được vài ngày rồi! Anh chia sẻ thêm: “Nay cánh lái xe taxi chạy xăng có khuynh hướng nghiêng về Xanh SM. Trước hết là giá rất cạnh tranh. Ví dụ, nếu cả nhà ba, bốn người chọn Xanh SM đi lại mà chia đều tiền ra từng người thì thấy còn rẻ hơn cả đi xe ôm công nghệ! Sau nữa là Xanh SM có nhiều chính sách ưu đãi cho lái xe. Em mới chạy có bốn ngày. Gặp lúc mưa bão nên thu nhập chưa cao mấy. Tuy nhiên… vạn sự khởi đầu nan mà anh!”