Ngày 21/12/2022, UBND tỉnh Hà Nam ra Quyết định số: 2360/QĐ-UBND về việc chấp thuận chủ trương đầu tư dự án Đầu tư xây dựng Khu đô thị Đại học Nam Cao, địa phận TP Phủ Lý. Trong đó, diện tích nghiên cứu Dự án theo quy hoạch khoảng 299,76ha; Diện tích sử dụng đất thuộc phạm vi Dự án khoảng 259,34ha; Chi phí sơ bộ thực hiện dự án khoảng 4.065.643,0 triệu đồng. Tại khoản d, mục 12 quyết định trên nêu: “Giữ nguyên hiện trạng đất ở khu dân cư, hiện trạng nghĩa trang, trạm y tế, nhà văn hoá, trụ sở UBND xã Tiên Hiệp, trạm phát sóng hiện trạng không thuộc phạm vi thu hồi của dự án.

Cùng ngày 21/12/2022, UBND tỉnh Hà Nam Nam ra Quyết định số: 2361/QĐ-UBND về việc chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án Đầu tư xây dựng Khu đô thị Đại học Nam Cao, địa phận thị xã Duy Tiên. Diện tích nghiên cứu Dự án theo quy hoạch: Khoảng 126,77ha; Diện tích sử dụng đất Dự án khoảng 101,48 ha; Chi phí sơ bộ thực hiện dự án khoảng 4.065.643,0 triệu đồng; Tổng số vốn đầu tư dự kiến 3.330.236,0 triệu đồng. Tại mục 4 quyết định nêu: Đối với diện tích đất khu dân cư hiện trạng, khu đất có chức năng nghĩa trang… giữ nguyên.

Đến ngày 4/1/2024, UBND tỉnh Hà Nam ban hành Văn bản số: 21/UBND-GTXD về việc khẩn trương thực hiện và đề xuất hỗ trợ kinh phí thực hiện di chuyển mồ mả nhỏ lẻ về nghĩa trang, khu vực tập trung trong dịp Tết Nguyên đán năm 2024.

Nhân dân thôn Trúc Sơn trong đó có nhiều người cao tuổi trao đổi với phóng viên về việc di dời nghĩa trang.

Ngày 5/1/2024, UBND TP Phủ Lý có Văn bản số: 22/UBND-QLĐT gửi các phòng, ban, đơn vị thuộc TP Phủ Lý và UBND các phường, xã:… đối với các nghĩa trang trong khu vực quy hoạch phải di dời để thực hiện các dự án trọng điểm của tỉnh trên địa bàn xã Tiên Tân (nghĩa trang phía Tây thôn Trúc Sơn, một phần nghĩa trang phía Nam đường Vành đai 5 thôn Đan Đại…), xã Tiên Hiệp (nghĩa trang khu vực Miếu Lê, nghĩa trang khu vực xóm Đạo…) đề nghị UBND các xã tập trung công tác tuyên truyền, chỉ đạo quyết liệt trong việc di chuyển về nghĩa trang tập trung theo quy hoạch; đồng thời khẩn trương thực hiện đầu tư xây dựng mở rộng nghĩa trang tập trung bảo đảm tiến độ phục vụ việc di chuyển mồ mả nhỏ lẻ.

Tại Quyết định số: 1266/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hà Nam ban hành ngày 21/6/2022 về việc Phê duyệt điều chỉnh quy hoạch phân khu tỉ lệ 1/2.000 Khu đô thị Đại học Nam Cao, do Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam kí, mục b, khoản 5.9 quy định: Nghĩa trang: Thực hiện theo quy định của tỉnh về quy hoạch, quản lí và sử dụng nghĩa trang: Đóng cửa các nghĩa trang nằm giáp đường 68m, trồng cây xanh cách li để bảo đảm cảnh quan dọc tuyến đường. Di chuyển các khu mộ và toàn bộ phần mộ riêng lẻ về vị trí nghĩa trang tập trung và từng bước đóng cửa, trồng cây xanh cách li. Khuyến khích hoả táng, các hoạt động hoả táng mới sẽ được thực hiện tại nghĩa trang tập trung của thị xã Duy Tiên và TP Phủ Lý.

Đối với Dự án Khu đô thị Đại học Nam Cao, trong các quyết định của UBND tỉnh Hà Nam, người dân không phải di dời nghĩa trang tập trung, mà chỉ di chuyển các ngôi mộ riêng lẻ về khu tập trung.

Một người cao tuổi ở thôn Trúc Sơn cho biết: “Trong 3 buổi làm việc với Nhân dân thôn Trúc Sơn, ông Nguyễn Đức Hưng, Chủ tịch UBND xã Tiên Tân và ông Nguyễn Hữu Thọ, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất TP Phủ Lý cùng với bà con thôn Trúc Sơn, người dân thống nhất giữ nguyên hiện trạng, đồng tình đóng cửa nghĩa trang an táng tập trung Đồng Mả (nghĩa trang phía Tây của thôn Trúc Sơn) và thống nhất mở rộng nghĩa trang Đồng Bến (Nghĩa trang phía Đông) để người dân trong thôn có chỗ an táng, yên nghỉ sau khi về với tổ tiên. Đây là khu nghĩa trang tập trung của thôn Trúc Sơn đã có vài trăm năm với hàng nghìn ngôi mộ chìm, nổi, mả hung táng bao đời ông bà tổ tiên, người thân của Nhân dân thôn Trúc Sơn đang yên nghỉ.Tuy nhiên, ông Hưng và ông Thọ lại vận động Nhân dân theo hướng không phù hợp với các quyết định của UBND tỉnh Hà Nam.

Nghĩa trang phía Tây thôn Trúc Sơn

Người dân chúng tôi đặt câu hỏi, phải chăng ông Chủ tịch UBND xã Tiên Tân và ông Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất TP Phủ Lý đang “vượt mặt”, không theo các quyết định của UBND tỉnh Hà Nam? Mồ mả, nghĩa trang, đình, chùa, miếu, đền là nơi tâm linh, người đã khuất cần phải được tôn kính, được yên nghỉ. Đó là việc nghĩa của những người sống với người đã chết. Ông bà ta cũng dạy rằng, “mồ yên, mả đẹp” thì con cháu đời đời sẽ được hưởng hạnh phúc, bình an”.

Ông Phạm Bá Hoàn, 72 tuổi, ở thôn Trúc Sơn cho biết: “Lịch sử nghĩa trang trên dưới nghìn năm, từ đời cụ tổ tôi đến đời ông bà tôi đều an táng ở đây. Nghĩa trang thôn Trúc Sơn có khoảng 270 ngôi mộ lộ thiên.Tất cả người qua đời từ năm 1945 về trước đều chỉ quấn chiếu chôn cất mà không được xây dựng mồ mả. Trước đó, nhiều ngôi mộ nhỏ lẻ được di chuyển về nghĩa trang an táng tâp trung Đồng Mả (nghĩa trang phía Tây của thôn Trúc Sơn). Do vậy, đây là nghĩa trang tập trung chứ không phải nghĩa trang nhỏ lẻ. Việc UBND TP Phủ Lý cho rằng, nghĩa trang này là nghĩa trang nhỏ lẻ phải di chuyển là chưa đúng thực tế”.

Liên quan đến sự việc, ông Phan Văn Hiên, Bí thư Đảng ủy xã Tiên Tân cho biết: Xã thực hiện theo ý kiến chỉ đạo của UBND TP Phủ Lý, tập trung tuyên truyền, vận động người dân thôn Trúc Sơn di chuyển mồ mả về khu quy hoạch nghĩa trang tập trung phía Đông… Khu vực trên là khu vực vùng lõi của dự án, dự kiến chi phí di chuyển 46 triệu đồng/mộ. Hiện nay đã có hơn 10 người dân đồng ý kí vào biên bản di chuyển. Xã sẽ tiếp tục vận động người dân theo tinh thần chỉ đạo của thành phố.

Theo người dân có mồ mả tại nghĩa trang phía Tây, việc động chạm di dời, đào bới mồ mả ở nghĩa trang tập trung hàng vài trăm năm của thôn Trúc Sơn sẽ tạo ra sự xáo trộn, ảnh hưởng rất lớn về vật chất, tinh thần, tâm linh cũng như tâm tư, tình cảm của người dân trong thôn. Văn hoá truyền thống hàng nghìn đời nay của người dân Việt Nam quan niệm “sống vì mồ vì mả, không ai sống chỉ bằng cả đĩa xôi đầy”.

Được biết, tại nhiều dự án khu đô thị, khu công nghiệp, kể cả đường giao thông trong tỉnh Hà Nam nói riêng, các địa phương khác như: Hà Nội, Thái Bình, Nam Định,... đều tránh những khu nghĩa trang an táng tập trung, tránh những cây đa, đình chùa.Nên chăng, UBND tỉnh Hà Nam, UBND TP Phủ Lý cần xem xét nguyện vọng của Nhân dân thôn Trúc Sơn giữ lại nghĩa trang phía Tây của thôn Trúc Sơn, tránh dư luận trái chiều không cần thiết, ảnh hưởng uy tín của chính quyền địa phương.