NATO - Gập ghềnh đường tìm lại lòng tin
Quốc tế 24/02/2021 09:01
Với việc Mỹ có chính quyền mới sau khi tân Tổng thống Joe Biden nhậm chức, có vẻ như thời điểm thích hợp để hàn gắn mối quan hệ giữa các đồng minh NATO đã đến. Tổng Thư kí NATO Jens Stoltenberg đưa ra lời kêu gọi xây dựng lại lòng tin đã mất, trong khi tân Tổng thống Joe Biden tuyên bố coi việc cài đặt lại quan hệ với các đồng minh của Mỹ là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của chính quyền mới.
Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng NATO diễn ra vào cuối tuần trước với sự tham dự của tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, trở thành cơ hội để Washington và các đồng minh "gây dựng lại lòng tin đã mất". Mỹ muốn qua cuộc họp này để đưa ra thông điệp hoàn toàn khác so với thời nhiệm kì của cựu Tổng thống Trump bằng cách nhấn mạnh cam kết của Washington với các đối tác.
Toàn cảnh phiên họp các Bộ trưởng Quốc phòng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại Brussels, Bỉ cuối tuần trước |
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã nhanh chóng hứa hẹn rằng với sự thay đổi quyền lực trong Nhà Trắng, những ngày hành động đơn phương của Mỹ sẽ sớm kết thúc. Ông tái khẳng định thông điệp của Tổng thống Biden rằng Washington dự định khôi phục mối quan hệ với NATO và cam kết trong vấn đề phòng thủ tập thể theo Điều 5 Hiến chương NATO vẫn còn nguyên giá trị. Điều đó đồng nghĩa với việc Tổng thống Biden nhiều khả năng sẽ xem xét lại quyết định của chính quyền tiền nhiệm về việc rút quân Mỹ khỏi Đức, điều vốn khiến các nước châu Âu lo ngại rằng Washington sẽ "bỏ mặc" các đồng minh NATO. Các đồng minh cần tham khảo ý kiến, quyết định và hành động cùng nhau là thông điệp mà Mỹ muốn nêu bật.
Phiên họp cuối tuần qua được xem là một bài sát hạch về sự hòa hợp giữa chính quyền mới tại Mỹ và các đồng minh châu Âu khi các bộ trưởng thảo luận về sứ mệnh quân sự của NATO ở Afghanistan. Tổng Thư kí NATO Stoltenberg đã nhắc lại thỏa thuận mà chính quyền Tổng thống Trump đạt được với Taliban, quy định tất cả lực lượng quân đội nước ngoài phải rời khỏi Afghanistan vào ngày 1/5/2021. Các nước NATO đã nhất trí không rút quân khỏi Afghanistan trước khi tới thời điểm thích hợp. Tuy nhiên, đó cũng là vấn đề duy nhất mà NATO nhất trí. Các nội dung thảo luận khác, bao gồm các đề xuất cải cách NATO đầy tham vọng mà Tổng Thư kí Stoltenberg đưa ra, vẫn khiến một số nước thành viên hoài nghi.
Dù Washington đã đưa ra cam kết, không ít đồng minh của Mỹ vẫn lo ngại nguy cơ trọng tâm ngoại giao mà Tổng thống Biden sẽ đặt vào mối quan hệ đồng minh có thể chẳng đi đến đâu. Tình hình dịch bệnh COVID-19 ở Mỹ hiện nay vẫn phức tạp khi số ca lây nhiễm của nước này chiếm 1/4 số ca lây nhiễm trên toàn thế giới. Do đó, nhiệm vụ trước tiên quan trọng nhất mà Tổng thống Biden cần làm là tìm mọi cách để đưa Mỹ vượt qua được cuộc khủng hoảng dịch bệnh. Nói cách khác, chính quyền mới sẽ phải ưu tiên giải quyết vấn đề trong nước hơn là các vấn đề đối ngoại.
NATO đang tìm cách hàn gắn sự chia rẽ, nhưng một loạt thách thức vẫn hiện hữu, từ việc các quốc gia thành viên cần tăng chi cho quốc phòng lên mức 2% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) theo đòi hỏi của Mỹ hay mâu thuẫn với Thổ Nhĩ Kỳ khi Ankara ngày càng cứng rắn ở trong nước và mạnh tay can thiệp vào các điểm nóng ở Syria và Libya và không nhượng bộ trong việc mua hệ thống S-400 của Nga.
Có thể thấy cuộc khủng hoảng lòng tin trong nội bộ NATO đã trở nên nghiêm trọng sau 4 năm đầy biến động dưới thời cựu Tổng thống Trump, người luôn công kích và đưa ra những quan điểm cũng như hành động khó lường, gây xáo trộn chiến lược cho các đồng minh truyền thống. Giờ đây, Mỹ và bản thân Tổng thống Joe Biden tin rằng, việc khôi phục vai trò lãnh đạo của Washington trong NATO là điều cần thiết và khả thi, trong khi các nước châu Âu lại đang tính toán nhiều hơn về quyền tự chủ của mình. Hai mục tiêu này trên thực tế là điều không dễ để có thể dung hòa…