Với tôi, Sa Ná (huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa) là cái tên đầy kỉ niệm, lần đầu tới bản là vào một ngày không vui, chính là ngày cơn lũ lịch sử càn quét qua bản nghèo, đã cướp đi hàng chục sinh mạng, mấy chục ngôi nhà cùng nhiều tài sản mà bao nhiêu năm bà con dân tộc thiểu số chăm chỉ làm ăn, tích góp mới có được.

Những vườn rau ở Pom Ngồ.

Có lẽ, người dân cả nước còn nhớ như in và không khỏi xót xa khi nhớ lại những ngày cơn bão lịch sử năm 2019 đi qua xóa sổ bản Sa Ná, để lại cảnh hoang tàn, đổ nát, chỉ còn những cây đổ, nhà trôi...Người dân bản vốn đã nghèo, lúc ấy càng trở nên cơ cực.

Lần thứ hai về thăm Sa Ná khi nơi đây đang như một đại công trường, mọi thứ còn rất ngổn ngang. Công cuộc kiến thiết sau lũ đang diễn ra một cách khẩn trương, những ngôi nhà mới đang được xây dựng, đó là một khu tái định cư được xây dựng trên khu đất của núi Pom Ngồ, cách Sa Ná cũ chưa đầy 1 km; cùng với đó là việc khôi phục các tuyến giao thông, cơ sở hạ tầng, trường lớp học.

Lúc ấy, các hộ dân bị thiệt hại về nhà cửa đang phải ở nhờ nhà người thân hoặc làm các lán, lều tạm bợ để tập trung cho việc tái thiết. Được sự quan tâm chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, huyện, các ngành từ tỉnh đến cơ sở, cùng với đó là sự chung tay chia sẻ, giúp đỡ kịp thời của những tấm lòng hảo tâm, các đơn vị doanh nghiệp và nhân dân các dân tộc khắp mọi miền của đất nước, Sa Ná đã sớm khắc phục hậu quả của cơn bão và hoàn thành việc xây dựng khu tái định cư cho 51 hộ dân, với diện tích 5,2 ha.

Lãnh đạo huyện Quan Sơn trồng cây tại khu tái định cư

Tôi còn nhớ rất rõ ngày bàn giao nhà cho bà con bản Sa Ná, ông Vũ Văn Đạt, Bí thư Huyện ủy (thời điểm đó là Chủ tịch UBND huyện Quan Sơn) khẳng định: “Mặc dù thời gian thi công kéo dài trong 3 tháng nhưng trong điều kiện thời tiết mưa bão khắc nghiệt nên trong thực tế việc thi công chỉ thực hiện không đầy 2 tháng trời, và đến nay bà con đã được đến nơi ở mới. Các hạ tầng thiết yếu đã từng bước hoàn thiện và tất cả các hạng mục đầu tư tại bản Sa Ná sẽ được các đơn vị gấp rút thi công nhằm ổn định đời sống cho bà con.

“Tuy nhiên, về lâu dài vấn đề sinh kế, việc làm, đời sống cho bà con nơi đây vẫn còn nhiều khó khăn. Huyện đang rà soát toàn bộ diện tích đất sản xuất của nhân dân để tính toán cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện. Thời gian tới còn những khó khăn nhất định tôi mong rằng bà con Sa Ná cố gắng khắc phục, xây dựng tình đoàn kết sớm xây dựng bản Nông thôn mới và tiến tới là bản Nông thôn mới kiểu mẫu.” – Ông Đạt nói.

Vậy mà chỉ 6 tháng sau, Sa Ná đã thực hiện được mục tiêu và trở thành bản thứ 3 của huyện Quan Sơn cán đích Nông thôn mới, đặc biệt hơn đó là Nông thôn mới kiểu mẫu. Sau gần 1 năm cơn lũ quét kinh hoàng đi qua, việc chỉnh trang và làm mới các tuyến đường nội thôn và hạ tầng thiết yếu trong bản được đầu tư với tổng kinh phí thực hiện trên 50 tỷ đồng.

Tính đến tháng 6/2020 bản không còn hộ nghèo, thu nhập bình quân đạt 54 triệu đồng/người/năm. Nguồn thu nhập chủ yếu từ nguồn khai thác, buôn bán lâm sản phụ và chăn nuôi gia súc, gia cầm; hơn 90% số hộ đạt gia đình văn hóa; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt 100%. Ông Nguyễn Văn Sinh, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Quan Sơn nói vui mà thật “Giờ hầu như nhà nào cũng có tivi, wifi, bà con lướt web vèo vèo.”

Bà con đã ổn định cuộc sống trên Khu tái định cư Pom Ngồ

Lần này về bản tôi có một cảm xúc khác, vui, phấn khởi và đầy tinh thần lạc quan khi chứng kiến cảnh bà con đang tất bật, hối hả tăng gia sản xuất. Ngay trên khu đất lũ đã xoá sổ mấy chục ngôi nhà của người dân, giờ được thay thế bằng một cánh đồng rau sạch xanh mướt với diện tích hơn 1,5 ha. Ghé thăm vườn rau, tôi thấy rõ niềm phấn khởi, lòng biết ơn ngời lên trong ánh mắt của bà con nơi này.

Ngoài diện tích khu dân cư bị xóa sổ trên, cơn lũ đã khiến cho một diện tích đồng ruộng lớn của người dân trong bản bị cuốn trôi phần đất bề mặt nên người dân không còn đất để sản xuất. Nhưng hơn một năm qua, các cấp chính quyền và người dân đã nỗ lực trong việc cải tạo diện tích đất lúa ấy. Để trong những ngày này, trên nương, người dân Sa Ná phấn khởi chăm bón lúa đương thì con gái.

Ông Nguyễn Văn Sinh cho biết: Từ khi Khu tái định cư được hình thành trên đỉnh Pom Ngồ cũng là lúc các loại cây ăn quả được mọc lên như mít, nhãn, bưởi da xanh... Cuối năm nay, một số loại quả bắt đầu chín bói và cho thu hoạch. Đặc biệt huyện và tỉnh đã thực hiện chương trình sinh kế với mô hình chăn nuôi gà cho bà con bằng cách, hỗ trợ 66 hộ gia đình Sa Ná 50 con gà giống đã được tiêm vacin dịch bệnh đầy đủ cùng thức ăn 3 tuần đầu cho chúng. Đến nay, gà đã đến tuổi trưởng thành và nhiều con bắt đầu đẻ trứng, góp phần cải thiện dinh dưỡng bữa ăn cho bà con, tiến tới tăng thu nhập cho kinh tế gia đình.

“Vừa qua, đoàn công tác của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thanh Hóa cũng đã kiểm tra và đánh giá gà phát triển tốt. Chúng tôi có đã có ý tưởng xây dựng chương trình sản phẩm OCOP cho bản. Hiện tại, đời sống của nhân dân Sa Ná đã được ổn định, người dân chăm lo làm ăn, hướng tới xây dựng mỗi gia đình, mỗi công dân cũng đều là kiểu mẫu.”, ông Sinh cho biết thêm.

Xúc động trước những ngôi nhà khang trang, vườn cây ăn quả đang độ sinh trưởng và lứa gà sắp đẻ, anh Lương Văn Hoan, người dân Pom Ngồ tâm sự: Gia đình tôi trước kia thuộc diện hộ nghèo, sau bao năm làm anh tích cóp năm 2019 mới thoát nghèo, nhưng cơn lũ đã cuốn đi tài sản nên lại tái nghèo. Rất may mắn, được sự quan tâm của các cấp, gia đình tôi được hỗ trợ 40 triệu, từ số vốn đó đã kích cầu giúp vợ chồng tôi có thêm động lực đầu tư thêm tiền để dựng ngôi nhà sàn khang trang, kiên cố như bây giờ. Chúng tôi hi vọng lên nơi ở mới an toàn, vững chãi, bà con sẽ thi đua làm ăn và thoát cái vòng luẩn quẩn của đói nghèo.”

Sau những khó khăn, mất mát bà con 3 dân tộc anh em bản Sa Ná giường như càng bản lĩnh, vững vàng, đoàn kết, giúp đỡ và cùng nhau phát triển. Gác lại những mất mát, đau thương trong cơn lũ lịch sử, bản Sa Ná giờ đây đã thực sự hồi sinh. Ngay trên mảnh “đất chết” này đã được phủ xanh một màu no ấm. Tôi lại liên tưởng đến câu nói của nhà văn Nguyễn Khải trong tác phẩm Mùa Lạc: “Sự sống nảy sinh từ cái chết, hạnh phúc hiện hình từ trong những hy sinh, gian khổ...” quả đúng!