Câu chuyện bất bình đẳng giới thường được nghe thấy tại các nước chậm phát triển ở châu Phi hay châu Á, nay, vì virus SARS-CoV-2, đang trở thành vấn đề nổi cộm tại nhiều nước phát triển châu Âu. Các đợt phong tỏa quốc gia làm sâu sắc thêm tình trạng bất bình đẳng giới. Công việc xã hội, sức khỏe, gia đình, bạo lực hôn nhân, việc nhà..., phụ nữ có lẽ đang phải trả giá rất đắt.

Việc đóng cửa biên giới đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến du lịch, khách sạn, nhà hàng và các doanh nghiệp nhỏ. Đặc biệt đối với phụ nữ: ở Pháp, 84% nhân viên khách sạn, 64% nhân viên bán hàng và 57% nhân viên phục vụ là phụ nữ, theo Viện Bình đẳng giới châu Âu (EIGE). Trong khi đó, phụ nữ thường khó tìm được việc mới hơn, sau thời gian phải nghỉ làm vì công ty cũ phá sản, hoặc để gánh vác những trách nhiệm gia đình. Thống kê của EIGE cho thấy 1/10 phụ nữ ở Liên minh châu Âu (EU) làm việc bán thời gian hoặc không làm việc vì trách nhiệm gia đình, so với 1/100 đàn ông.

Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân COVID-19 ở Aachen, miền Tây Đức, ngày 10/11/2020

Mỗi cặp vợ chồng trải qua cuộc khủng hoảng theo một cách khác nhau. Song nhiều việc hơn, căng thẳng hơn, mệt mỏi hơn, đó cùng là vấn đề mà các bà mẹ đều phải đương đầu. Trong một số trường hợp, điều này thúc đẩy đối thoại giữa hai vợ chồng. Nhưng trong nhiều trường hợp khác, bạo lực gia đình gia tăng do thiếu sự thông hiểu. EIGE thống kê rằng 87,4% phụ nữ Pháp trong các gia đình có trẻ nhỏ dành ít nhất một giờ mỗi ngày để nấu nướng và dọn dẹp, so với chỉ 25,5% nam giới. Đối với những bà mẹ chuyển sang làm việc từ xa, cuộc sống hằng ngày trở thành một cuộc đua marathon siêu tính giờ. Trong trường hợp này, một lần nữa, việc con cái phải nghỉ học vì lệnh phong tỏa làm gia tăng tình trạng bất bình đẳng vốn có. Theo EIGE, 43,4% phụ nữ ít học dành ít nhất một giờ mỗi ngày cho việc chăm sóc con cái, so với 25,6% đàn ông ít học. Tỉ lệ này lần lượt tăng lên 51,8% và 28,7% ở các cặp vợ chồng có trình độ học vấn cao.

Tài chính luôn là một trong những mấu chốt của vấn đề bình đẳng giới. Theo Cơ quan Thống kê quốc gia Pháp, thu nhập của nam giới cao hơn nữ giới trong 3/4 số cặp vợ chồng. Kết quả là khi phải lựa chọn, các hộ gia đình thường tìm cách bảo tồn nguồn tài chính cao hơn…

Liên Hợp Quốc ghi nhận phụ nữ đứng ở tuyến đầu trong chiến dịch ứng phó với đại dịch COVID-19, đóng góp hiệu quả vào đẩy lùi đại dịch ở các vị trí khác nhau như nhân viên y tế, người chăm sóc, người sáng tạo, nhà tổ chức cộng đồng và các nhà lãnh đạo quốc gia. Những lãnh đạo nữ và các tổ chức của phụ nữ đã thể hiện kĩ năng, kiến thức, kinh nghiệm và phát huy mạng lưới lãnh đạo hiệu quả trong ứng phó với COVID-19 và nỗ lực phục hồi. Các nữ lãnh đạo đứng đầu chính phủ ở Đan Mạch, Ethiopia, Phần Lan, Đức, Iceland, Na Uy, New Zealand, Slovakia... đã được hoan nghênh vì nhanh chóng, quyết đoán và hiệu quả trong lãnh đạo đất nước ứng phó với COVID-19 cũng như ứng phó với các tác động về y tế và kinh tế-xã hội của đại dịch.

Tuy nhiên, đại dịch đã tạo thêm những rào cản mới, làm trầm trọng thêm những bất bình đẳng về kinh tế - xã hội, ngoài những rào cản xã hội và hệ thống đã có từ lâu. Phụ nữ ở nhiều nơi đang phải đối mặt với những mảng tối của bất bình đẳng giới khi bạo lực gia đình gia tăng, phải thực hiện nghĩa vụ chăm sóc mà không được trả lương, mất việc làm và nghèo đói. Phụ nữ đang chiếm phần lớn ở tuyến đầu chống đại dịch, nhưng chưa được đại diện một cách tương xứng ở những vị trí liên quan đến chính sách COVID-19 ở trong nước và trên toàn cầu. Khi COVID-19 đang khiến nữ giới có nguy cơ bị bỏ lại phía sau, xây dựng một tương lai bình đẳng mang tính bền vững trở thành trách nhiệm toàn cầu.