Câu chuyện quanh bàn trà, chính khách Phan Quang nhắc đến “những người không có tuổi”, đầu đề một bài thơ của nhà thơ nước Pháp nổi tiếng thế kỉ XX, Jacques Prévert (1900-1977). Mấy câu kết của bài thơ, dịch giả Phan Quang tạm chuyển ngữ:

Cuộc sống đẹp thì tấm gương soi hình nó mãi không mờ

Người cao tuổi có thể lội ngược dòng về tuổi ấu thơ

Cho con tim xao xuyến

Ở những chốn này không có chuyện ngày xưa.

Ông nhắc chuyện Quốc hội bàn về Luật NCT, những ai đã qua tuổi 60, tức lúc ta nhận sổ hưu, ấy ta đích thị là NCT, là hội viên Hội NCT Việt Nam.

Rồi Phan Quang nhấn nhá:

- Ngày nay, tuổi thọ con người đã cao hơn xưa, tuổi xưa nay hiếm không còn chuẩn, theo cách nói của nhà thơ Đỗ Phủ mà Bác Hồ đã viện dẫn trong Di chúc của Người. Tuổi 70, 80, thậm chí 90 con người ta vẫn thông tuệ, minh mẫn, nhà báo - nhà văn - nhà thơ vẫn dấn thân làm con tằm kéo kén, nhả tơ cho đời thêm đẹp!

Nhà báo Phạm Quốc Toàn (bên trái) tặng nhà báo Kim Quốc Hoa (giữa) tiểu thuyết "Từ bến sông Nhùng", nhân vật chính Phan Hoàng trong sách là nguyễn mẫu ngoài đời nhà báo, nhà văn Phan Quang

Hôm đó khi gặp tôi, nhà báo, nhà văn Phan Quang nhắc đến Báo Người cao tuổi lên tuổi 25, năm 2020, báo chuyển đổi thành tạp chí, xuất bản hằng ngày theo Quy hoạch Báo chí 2020 - 2025. Đó là một tờ báo chiến đấu, đầy sức trẻ.

Phan Quang kể lại thời kì ông làm Tổng Giám đốc, Tổng Biên tập, Bí thư Ban Cán sự Đảng VOV gần 10 năm (1988 - 1997), lãnh đạo VOV trao đổi xây dựng chương trình phát thanh dành cho NCT, coi như một tờ báo nói của các bô lão. Và Câu lạc bộ NCT đã ra đời sớm trên sóng phát thanh VOV, trước khi Báo Người cao tuổi, cơ quan của Hội NCT Việt Nam (báo in) ra đời, ngày 1/10/1995, nhân Ngày Quốc tế NCT. Nội dung Câu lạc bộ NCT trên sóng VOV đa dạng, phong phú, thiết thực và trẻ trung - sức sáng tạo thanh xuân!

Tôi nhắc lại với nhà báo, nhà văn lão thành, cựu Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Phan Quang về một kỉ niệm đối với Báo Người cao tuổi. Cách đây hơn 5 năm, số Xuân Ất Mùi-2015, Tạp chí Người Làm báo của Hội Nhà báo Việt Nam đăng bài Người “Chống lưng” (trang 53, 54, 55) do Tổng Biên tập viết, với bút danh Triêu Dương. Bài báo viết về chân dung nhà báo Kim Quốc Hoa, lúc đó là Tổng Biên tập Báo Người cao tuổi. Có đồng nghiệp khuyên tôi chưa nên viết. Tôi nghĩ khác, nhân vô thập toàn, chân dung một nhà báo đăng trên một tờ báo của giới báo chí - diễn đàn của những người làm nghề, không cần sự toàn bích, được và chưa được, cứ viết ra cho rộng đường dư luận. Ý kiến phản biện cho rằng Kim Quốc Hoa chống tiêu cực quá khích, quá đà, cần phải xem xét, rút kinh nghiệm. Rốt cuộc, giữa cái đúng và cái sai của tờ báo, cơ quan chỉ đạo và quản lí báo chí sẽ phân định rõ ràng, minh bạch… Báo phát hành, bài báo được bạn đọc và các đồng nghiệp ghi nhận. Sau đó, Trưởng ban Nghiệp vụ của Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí điện thoại cho tôi, bằng tình anh em:

- Hơi căng bác ạ, có ý kiến đề nghị thu hồi số Xuân Ất Mùi Tạp chí Người Làm báo, do đã cho đăng bài Người “Chống lưng”.

Tôi cười ý nhị với đồng nghiệp, vốn là cấp phó của tôi, thành viên Ban biên tập Tạp chí:

- Anh em ngoài đó yên tâm. Do đã lường trước sự phức tạp của vụ việc Báo Người cao tuổi chống tiêu cực, bài viết chặt chẽ, có “khen” và có “chê”, vừa nêu tư chất Tổng Biên tập Kim Quốc Hoa, vừa nhắc anh ấy sự chặt chẽ cần thiết về nghiệp vụ, về tác nghiệp - nói có sách, mách có chứng của phóng viên, để bài viết chống tiêu cực không hở sườn.

Sau cú điện thoại nội bộ trong Nam ngoài Bắc đó, hai anh em chúng tôi chỉ cười, tự tin về bài viết đã đăng trên tạp chí. Một tuần sau, tôi bay từ TP Hồ Chí Minh ra Hà Nội tham dự Hội Báo Xuân toàn quốc Tết Ất Mùi - 2015, diễn ra tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Giảng Võ. Trước giờ khai mạc, tại khán đài vô tình tôi gặp Thứ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông, phụ trách lĩnh vực quản lí báo chí và tặng ông tờ Tạp chí Người làm báo số Xuân. Tôi hỏi ông về báo Tết Ất Mùi nói riêng và hoạt động báo chí nói chung, ông Thứ trưởng bắt tay tôi, trả lời ngắn gọn: “Mọi việc ổn cả. Nhưng sắp tới đây sẽ có quả bom tấn”. Tôi biết ngay là ông ấy nói tới vụ nào rồi.

Ngay lúc đó, trên dãy ghế danh dự, tôi gặp và chúc Tết vui vẻ Chủ tịch, các Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, nhiều Tổng Biên tập các báo lớn đến dự khai mạc báo Xuân Ất Mùi - 2015. Ai cũng vui vẻ, hồ hởi, vui Tết đón Xuân nồng ấm. Tại Hội báo Xuân, tôi không nghe bất cứ ai nhắc đến bài báo Người “Chống lưng” trong số Tết của Tạp chí Người làm báo. Sau lễ khai mạc hội báo Tết, theo chương trình, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, nguyên Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng Sản, Giáo sư, Tiến sĩ Tạ Ngọc Tấn đón tôi đi ăn trưa và ông cho lái xe đưa tôi đi Hà Tĩnh tặng quà Tết cho đồng bào nghèo vùng bị thiên tai, lũ lụt. Và cho đến hôm nay, hơn 5 năm sau, chuyện bài báo Người “Chống lưng” chẳng có vấn đề gì để bàn thêm. Một giảng viên báo chí Học viên Báo chí và Tuyên truyền nói trong một cuộc hội thảo nghiệp vụ đã nhận xét: “Tình hình phức tạp, nhưng Người “Chống lưng” là một bài báo viết chặt chẽ”.

Sau 25 năm - một phần tư thế kỉ nhìn lại, Báo Người cao tuổi tự khẳng định được bản lĩnh của chính mình. Tập thể cán bộ, phóng viên, biên tập viên, công nhân viên Báo Người cao tuổi bản lĩnh và vững vàng vượt qua thử thách, tự đứng vững, được lãnh đạo Hội NCT Việt Nam; bạn bè, đồng nghiệp trân trọng, yêu quý, luôn xứng đáng với lòng tin yêu, mến mộ của bạn đọc, đồng nghiệp, của người cao tuổi cả nước.

***

Dịp kỉ niệm 95 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, Tổng Biên tập game bài đổi thưởng tiền that Lê Quang cùng các cộng sự đến nhà riêng nhà báo, nhà văn Phan Quang chúc thọ ông, chúc mừng nhà báo lão thành - cây đại thụ của nền báo nước nhà. Câu chuyện giữa những người làm báo Người cao tuổi với nhà báo Phan Quang sôi nổi, hào hứng. Nhà báo, nhà văn lão thành Phan Quang nhắc lại những kỉ niệm đẹp của tờ báo nói - VOV viết về Người cao tuổi năm nào; những cảm nhận của ông về Báo Người cao tuổi trước đây và game bài đổi thưởng tiền that xuất bản hằng ngày hiện nay. Ấn phẩm của Hội NCT cả nước, như lão tướng Phan Quang đã nêu: Đã, đang và vẫn mãi mãi là một tờ báo của người già mà lại trẻ trung, sôi động - giàu sức sống của sự sáng tạo.

Người cao tuổi như bạn đọc cả nước từng biết, là một tờ báo bản lĩnh và dấn thân!

TP Hồ Chí Minh tháng 9/2020.