Thực hiện Thông báo số: 490-TB/HU ngày 6/4/2022 của Ban Thường vụ Huyện uỷ Phù Yên về chủ trương cải tạo, nâng cấp một số tuyến đường nội thị, thị trấn Phù Yên năm 2022 và Kế hoạch số: 204/KH ngày 27/6/2022 của UBND huyện Phù Yên về việc tổ chức vận động Nhân dân đóng góp để cải tạo, nâng cấp một số tuyến đường nội thị thị trấn Phù Yên. Tháng 6/2022, các tiểu khu của thị trấn Phù Yên tiến hành họp sơ kết 6 tháng và triển khai hội nghị công tác tu sửa, nâng cấp đường nội thị năm 2022 của thị trấn Phù Yên, với mức đóng góp hỗ trợ trực tiếp hưởng lợi từ dự án là 1.300.000 đồng/hộ (hộ mặt đường) và mức đóng góp bình thường nằm trong tiểu khu 830.000 đồng/hộ (hộ bên trong xóm).

Tuy nhiên các hộ dân cho rằng, nếu không đồng thuận với mức đóng góp, hỗ trợ của thị trấn sẽ bị gây sức ép, nhất là gia đình “công chức, viên chức, đảng viên”. Việc UBND thị trấn có dấu hiệu “ép” các hộ dân đóng góp để chấp hành chủ trương của huyện là chưa hợp lí. Bởi, đây là hoạt đông đóng góp tự nguyện, nhưng UBND thị trấn Phù Yên lại thực hiện một cách máy móc, áp đặt. Theo đó, 1 hộ gia đình có 1 nhà phải đóng 1 suất (1.300.000 đồng hoặc 830.000 đồng); hộ có 3 nhà thì phải đóng 3 suất; không những chủ nhà đóng mà người thuê cửa hàng, thuê nhà cũng phải đóng với mức tương tự. Thậm chí, hộ người cao tuổi có 1 khẩu cũng được “động viên” chấp hành (!?).

Ngày 12/5/2023, Chủ tịch UBND thị trấn Phù Yên có Văn bản số: 201/UBND về việc phối hợp tuyên truyền, vận động viên chức chấp hành chủ trương nâng cấp các tuyến đường nội thị thị trấn Phù Yên năm 2022, gửi Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phù Yên và Ban Giám hiệu Trường Tiểu học và THCS xã Tân Lang với nội dung: “UBND thị trấn đã chỉ đạo tổ chức thực hiện nâng cấp một số tuyến đường nội thị thị trấn Phù Yên năm 2022, với nguồn Nhà nước 70%, Nhân dân đóng góp 30% (hộ trực tiếp trên tuyến 1.300.000 đồng; hộ khác đóng góp 830.000 đồng/hộ). Đến nay, Nhân dân thị trấn đã đóng góp được 97,4% dự toán của huyện giao với tổng số hộ tham gia đóng góp đầy đủ theo chỉ tiêu giao là 2.309 hộ; số hộ chưa đóng góp là 23 hộ, trong đó có 1 trường hợp là hộ ông Nguyễn Xuân Vịnh, thường trú tại Tiểu khu 6, thị trấn Phù Yên là giáo viên Trường Tiểu học và Trung học cơ sở xã Tân Lang, mặc dù tổ công tác của UBND thị trấn và tiểu khu đã đến tuyên truyền, vận động nhiều lần nhưng ông Vịnh không chấp hành theo chủ trương của huyện, còn có thái độ thách thức, gây bức xúc trong Nhân dân… đề nghị Ban giám hiệu Trường Tiểu học và THCS xã Tân Lang phối hợp tuyên truyền đến ông Vịnh chấp hành nghiêm các quy định nơi cư trú, trách nhiệm nêu gương của người thầy giáo trước học sinh và Nhân dân”.

Liên quan đến vụ việc, ông Nguyễn Văn Học, Chủ tịch UBND thị trấn Phù Yên cho biết: “Đây là chủ trương của huyện, các hộ dân chấp hành chủ trương. Các tiểu khu đã họp, gần như 100% các hộ dân đồng ý theo chủ trương đóng góp. Một số hộ gia đình khó khăn chúng tôi đã bỏ ra ngoài. Hộ ông Nguyễn Xuân Vịnh không phải hộ khó khăn. Khi tổ công tác đến nhà vận động đóng góp, ông Vịnh đã thả chó ra để đuổi tổ công tác và thách thức Ban Giám hiệu nhà trường. Ban Giám hiệu nhà trường đề nghị gửi văn bản về trường, nên thị trấn mới làm văn bản gửi về. Kế hoạch năm nay sẽ thu, hỗ trợ thành 4 đợt”.

Văn bản số 201/UBND của UBND thị trấn Phù Yên gửi Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Phù Yên và Ban giám hiệu Trường Tiểu học và THCS xã Tân Lang.

Bức xúc trước việc “ép” ủng hộ tự nguyện của tiểu khu 6 và UBND thị trấn Phù Yên, bà Bùi Thị Liên, 68 tuổi, cho biết: “Tôi là mẹ của Nguyễn Xuân Vịnh, giáo viên hiện đang công tác tại Trường Tiểu học và THCS xã Tân Lang, bị ông Chủ tịch UBND thị trấn Phù Yên gửi công văn đến tận trường để “ép” đóng tiền tự nguyện hỗ trợ làm đường. Gia đình tôi có hoàn cảnh thực sự khó khăn. Tôi thì ốm yếu, gần 70 tuổi không có lương. Con dâu thì bị tật ở tay, không có khả năng lao động, hai cháu nhỏ đang tuổi ăn học… Con trai tôi là lao động chính trong gia đình. Việc ông Chủ tịch thị trấn nói con trai tôi thả chó đuổi tổ công tác là không đúng, không có việc con trai tôi thách thức Ban Giám hiệu nhà trường. Do hoàn cảnh khó khăn, gia đình tôi định đóng trước 200.000 đồng và xin khất đóng dần số tiền còn lại, nhưng tiểu khu và thị trấn không đồng ý, gây sức ép khi gửi văn bản về trường, nên con tôi buộc phải đóng”.

Không những trường hợp gia đình khó khăn vẫn phải nộp theo chủ trương, hộ cụ Nguyễn Thị Oanh (độc thân), 83 tuổi, sau khi trình bày với tiểu khu 4 là tuổi cao sức yếu, đi lại khó khăn, nhưng tổ công tác vẫn yêu cầu cụ Oanh ủng hộ tự nguyện 400.000 đồng.

Gia đình ông Lại Hồng Hải, tiểu khu 7 cho biết: “Nếu không nộp tiền tự nguyện ủng hộ, khi có việc lên UBND thị trấn không xác nhận giấy tờ cho. Phải nộp 100.000 đồng vào mới được xác nhận. Có nhiều hộ như vậy lắm”.

Trao đổi với phóng viên game bài đổi thưởng tiền that , ông Hà Ngọc Lâm, Hiệu trưởng Trường Tiểu học và THCS xã Tân Lang cho biết: “Không có chuyện thầy Vịnh thách thức Ban Giám hiệu nhà trường. Gia đình thầy Vịnh thuộc diện khó khăn. Nhà trường luôn tìm cách giúp đỡ cho thầy và gia đình. Lúc nào cũng ưu tiên cho thầy. Còn văn bản của thị trấn Phù Yên tự gửi đến trường để nhà trường vận động, tuyên truyền, nhưng gia đình thầy Vịnh khó khăn, chúng tôi cũng nói với thầy, nếu khó khăn quá thì làm đơn xin miễn giảm”.

Nhận xét về vụ việc, ông Cầm Văn Đông, Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Yên cho biết: “Qua ý kiến phản ánh, tại cuộc họp tới tôi sẽ chỉ đạo xem xét về vấn đề này. Không thể thu hỗ trợ tự nguyện, đóng góp một cách cứng nhắc”.

Dưới góc độ pháp lí, luật sư Hoàng Văn Tùng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết: Theo quy định tại điểm 2, 3, Khoản 1, Điều 3 Luật NCT năm 2009, thì NCT là công dân Việt Nam, từ đủ 60 tuổi trở lên, được miễn các khoản đóng góp cho các hoạt động xã hội, trừ trường hợp tự nguyện đóng góp.

Tại điểm 1, Mục IV Thông tư: 30/2005/TT-BLĐTBXH ngày 21/10/2005 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn, NCT được miễn các khoản đóng góp các hoạt động xã hội như Quỹ Phòng chống thiên tai, Quỹ An ninh quốc phòng, Quỹ xã hội từ thiện và các khoản đóng góp khác tại địa phương nơi NCT cư trú, trừ trường hợp NCT tự nguyện tham gia đóng góp.

Cũng theo Chỉ thị số: 24/2007/CT-TTg ngày 1/11/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh thực hiện các quy định của pháp luật về phí, lệ phí, chính sách huy động và sử dụng các khoản đóng góp của Nhân dân. Theo đó: “Đối với các khoản huy động đóng góp tự nguyện để xây dựng cơ sở hạ tầng, huy động đóng góp mang tính chất xã hội, từ thiện, phải thực hiện theo đúng nguyên tắc tự nguyện. HĐND, UBND các cấp không được ra văn bản bắt buộc”.

Từ đây có thể thấy, việc đóng góp tự nguyện nhưng mang tính chất “ép” thực hiện của UBND thị trấn Phù Yên cần được cơ quan chức năng của tỉnh Sơn La, huyện Phù Yên vào cuộc làm rõ, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân nói chung và NCT nói riêng.