Mặt hàng gạo, điều, rau quả tạo nên điểm sáng

Theo số liệu vừa được Tổng cục Thống kê công bố, tính chung 7 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa đạt 374,23 tỉ USD, giảm 13,9% so với cùng kì năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt 194,73 tỉ USD, giảm 10,6%; kim ngạch nhập khẩu đạt 179,5 tỉ USD, giảm 17,1%. Cán cân thương mại, Việt Nam xuất siêu 2,15 tỉ USD hàng hóa trong tháng 7 và 15,23 tỉ USD trong 7 tháng đầu năm 2023.

Về thị trường, 7 tháng đầu năm 2023, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 52,4 tỉ USD. Cụ thể, Việt Nam xuất siêu sang Mỹ ước đạt 44,3 tỉ USD, giảm 24,1% so với cùng kì năm trước; xuất siêu sang EU ước đạt 16,4 tỉ USD, giảm 11,9%; xuất siêu sang Nhật Bản 0,9 tỉ USD (cùng kì năm trước nhập siêu 0,4 tỉ USD); nhập siêu từ Trung Quốc 27 tỉ USD, giảm 35,2%; nhập siêu từ Hàn Quốc 15,5 tỉ USD, giảm 35,1%; nhập siêu từ ASEAN 5 tỉ USD, giảm 35,3%.

Chở lúa bán cho nhà máy.

Đáng chú ý, trong 7 tháng đầu năm 2023, có đến 30 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỉ USD, chiếm 91,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, có 5 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỉ USD, chiếm 57,6%. Ngành gỗ và sản phẩm gỗ đạt 1,15 tỉ USD, giảm 12%. Ngành hàng thủy sản xuất khẩu trong tháng cũng ghi nhận giảm 15% so với cùng kì năm trước, đạt 800 triệu USD. Mặt hàng chè và hạt tiêu giảm lần lượt 16% và 25%. Ngược lại mặt hàng rau quả, hạt điều, cà phê, gạo và sắn đều tăng trưởng 2 con số trở lên, trong đó hàng rau quả tăng tới 122%.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tốc độ tăng giá trị sản xuất nông lâm, thủy sản đạt 3,1%, trong đó trồng trọt tăng 2,11%, chăn nuôi tăng 4,88%, lâm nghiệp tăng 3,43%, thủy sản tăng 2,96%. Tốc độ tăng GDP ngành nông lâm, thủy sản nửa đầu năm nay đạt 3,07%; trong đó nông nghiệp tăng 3,14%; lâm nghiệp tăng 3,43%; thủy sản tăng 2,77%.

Bên cạnh đó, những vấn đề tồn tại, hạn chế của ngành nông nghiệp đó là tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản giảm và thị trường xuất khẩu bị suy giảm, trong đó đáng quan ngại nhất là thủy sản và lâm sản. Các hình thức tổ chức và liên kết sản xuất hiệu quả chưa thật sự ổn định. Liên kết theo chuỗi giá trị để thúc đẩy cơ giới hóa, ứng dụng công nghệ cao để giảm chi phí trung gian, nâng cao giá trị gia tăng chưa phổ biến.

Ngoài ra, kết nối liên vùng, liên ngành ở nhiều địa phương, nhiều ngành hàng còn rời rạc. Tình trạng nhập lậu sản phẩm chăn nuôi qua biên giới ảnh hưởng đến điều tiết, quản trị sản xuất kinh doanh và tác động đến thu nhập của nông dân, lợi nhuận của doanh nghiệp. Tình hình vi phạm về phá rừng, khai thác lâm sản trái pháp luật vẫn còn tồn tại điểm nóng về phá rừng, vận chuyển, tàng trữ lâm sản trái phép và chống người thi hành công vụ, nhất là các tỉnh khu vực Tây Nguyên.

Cảng Mỹ Thới, tỉnh An Giang xuất khẩu lô hàng gạo.

Những khó khăn từ tác động của giá vật tư nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản vẫn ở mức cao, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi tiềm ẩn nguy cơ bùng phát; thời tiết diễn biến bất thường, El Nino nắng nóng gay gắt hơn, nguy cơ thiếu nước phục vụ sản xuất.

Trong khi đó, sức chịu đựng của doanh nghiệp ngành nông nghiệp đã tới hạn, khả năng tiếp cận tài chính bị thắt chặt, tạo thách thức rất lớn để duy trì sản xuất kinh doanh, chờ cơ hội tích cực hơn từ thị trường xuất khẩu.

Khơi thông thị trường là trọng tâm

Năm 2023, mục tiêu kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản là 54 - 55 tỉ USD. Để đạt được mục tiêu này, ngành nông nghiệp cần thực hiện các giải pháp tác động vào các sản phẩm chủ lực xuất khẩu có triển vọng và khả năng tăng giá trị xuất khẩu cao để bù vào những sản phẩm dự kiến có khả năng không đạt chỉ tiêu kim ngạch xuất khẩu cả năm.

Nhằm thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản trong 6 tháng cuối năm, Thứ nhất, kết nối với các tham tán của Việt Nam tại Hoa Kỳ, châu Âu để liên hệ với các doanh nghiệp có nhu cầu nhập khẩu, mở cửa thị trường cho con tôm. Thứ hai, mở rộng quy mô xuất khẩu sang các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Nhật Bản… Thứ ba, phát triển thị trường, nhằm tăng tổng cầu, tiêu thụ hết nông sản do nông dân sản xuất ra. Thứ tư, tập trung các giải pháp logistic gắn với đổi mới hệ thống phân phối nông sản; thực hiện truy xuất nguồn gốc và nâng cao chất lượng, bảo đảm an toàn thực phẩm. Thứ năm, ổn định thị trường truyền thống và mở rộng thị trường mới. Tận dụng các Hiệp định thương mại tự do, hỗ trợ doanh nghiệp kí đơn hàng mới, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc xuất khẩu. Thứ sáu, thúc đẩy các hình thức thương mại điện tử, giới thiệu, quảng bá nông sản tương tác đa chiều trên mạng xã hội. Thứ bảy, ngành trồng trọt phải xác định giải pháp xây dựng thương hiệu một số nông sản chính, có tính cạnh tranh cao; ngành chăn nuôi phải kiểm soát tốt dịch bệnh trên gia súc, gia cầm, tăng đàn gia súc, theo dõi diễn biến cung cầu mặt hàng thịt lợn, tránh đột biến về giá cả. Thứ tám, nói không với IUU, chuẩn bị kĩ lưỡng kế hoạch làm việc với Đoàn Thanh tra của EC vào tháng 10/2023. Thứ chín, đẩy nhanh tiến độ các dự án; nâng cao tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư công đạt mục tiêu đề ra.