Chỉ trong 1 tháng trở lại đây, lực lượng chức năng châu Âu đã triển khai nhiều chiến dịch cứu hộ người di cư trên biển. Đơn cử như chiến dịch cứu hộ ở eo biển Manche và trên không quy mô lớn của Anh, sau khi ít nhất 4 người thiệt mạng do chiếc thuyền nhỏ chở họ bị lật úp trong vùng nước đóng băng ở eo biển Manche sáng 14/12, khoảng 40 người đã được cứu. Cuối tháng trước, lực lượng bảo vệ bờ biển Hy Lạp cũng giải cứu gần 500 người di cư trên một thuyền đánh cá ngoài khơi đảo Crete. Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn như vậy.

Theo Tổ chức Di cư quốc tế (IOM), tính đến ngày 24/10/2022, ít nhất 2.836 người chết và mất tích trên tuyến đường di cư Trung Địa Trung Hải, kể từ năm 2021. Điển hình là vụ gần 100 người thiệt mạng trong thảm kịch lật thuyền trên biển Địa Trung Hải hồi đầu tháng 4. Thảm kịch này xảy ra khi số người vượt biên trái phép vào Liên minh châu Âu (EU) tăng mạnh. Chỉ 2 tháng sau, một thảm kịch khác đối với người di cư lại gây rúng động cả thế giới, khi 53 thi thể được phát hiện trong thùng xe đầu kéo bị bỏ lại ở ngoại ô thành phố San Antonio, bang Texas, Mỹ. Các nạn nhân sau đó được xác nhận là người di cư, chủ yếu là công dân Mexico, Guatemala và Honduras, do các đường dây buôn người đưa trái phép vào Mỹ.

Người di cư tới bờ biển tại Dungeness, Anh, sau khi được giải cứu khi vượt eo biển Manche, ngày 15-3-2022

Tại khu vực Đông Nam Á, hàng nghìn lao động di cư đã bị các nhóm buôn người lừa gạt, dụ dỗ đi tìm “việc nhẹ lương cao” ởmột số quốc gia như Campuchia, Thái Lan, Myanmar,

Theo Báo cáo năm 2022 của IOM, số lượng người di cư quốc tế đã tăng nhanh trong 5 thập niên qua. Những yếu tố như suy thoái kinh tế do đại dịch Covid-19, thất nghiệp, biến đổi khí hậu… đã thúc đẩy hàng vạn người tìm đường rời bỏ quê hương. Hiện số người di cư là trên 281 triệu người, chiếm 3,6% dân số thế giới. Dự báo đến năm 2030, con số này khoảng 350 triệu người.

Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) ước tính, trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2019, số lượng người lao động di cư ra nước ngoài đã tăng từ 164 triệu lên 169 triệu người, chiếm 5% lực lượng lao động toàn cầu. Đại dịch hoành hành gần 3 năm qua đang khiến số lao động di cư có xu hướng gia tăng. Hiện tỉ lệ lao động di cư tại châu Âu, Trung Á và châu Mỹ chiếm gần 64%.

Tổng Thư kí Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres cho rằng, hoạt động di cư hợp pháp cho phép hàng triệu người tìm kiếm những cơ hội mới, theo đó tạo thuận lợi cho cả các cộng đồng nơi họ xuất phát cũng như cộng đồng mà họ chọn làm điểm đến. Ngược lại, việc di cư trái phép, không kiểm soát sẽ dẫn tới những hậu quả khôn lường, mà “cái giá đắt nhất” chính là mạng sống. Bên cạnh đó, nếu quản lí kém, việc di cư có thể làm gia tăng sự chia rẽ trong xã hội và giữa các cộng đồng, khiến mọi người bị bóc lột, lạm dụng...

Cách đây 4 năm, ngày 19/12/2018, Đại Hội đồng LHQ chính thức thông qua Hiệp ước Toàn cầu về di cư hợp pháp, an toàn và trật tự (GCM); được coi là văn kiện quốc tế đầu tiên về quản lí người di cư, hiệp ước đặt ra 23 mục tiêu đảm bảo di cư hợp pháp và quản lí dòng người di cư tốt hơn.

Việc thông qua Thỏa thuận GCM cách đây 4 năm được coi là một bước tiến quan trọng trong hợp tác quốc tế về di cư, là kết quả của sự đoàn kết, tinh thần chia sẻ trách nhiệm của các quốc gia hướng tới mục tiêu thúc đẩy di cư hợp pháp, an toàn và trật tự vì sự phát triển bền vững và bao trùm.

Trong bối cảnh hiện nay, LHQ kêu gọi các nước duy trì tình thần đoàn kết, hợp tác và trách nhiệm để triển khai thực chất Thỏa thuận GCM nhằm hình thành môi trường di cư "có lợi cho tất cả"…