Theo chân những người cào lưới cá trên sông Tiền, chúng tôi mới hiểu được phần nào nghề đầy nguy hiểm, bấp bênh trong cuộc mưu sinh của họ.

Cũng như những người mưu sinh trên các vùng sông nước khác, những người mưu sinh theo con nước trên sông Tiền có nhiều hình thức, như: Chài, đánh lưới và cào, ... Những người khấm khá sắm ghe lớn cào cá, người ít tiền thì đầu tư lưới chài, kế đến là đánh lưới thuê.

Vợ chồng chú Vũ và cô Kiềng bán cá cho khách tại bến đò Bình Đức.

Chiều cuối tuần, cơn mưa bất chợt đổ xuống. Dưới đoạn sông gần cầu Rạch Miễu, trong làn mưa nghiêng nghiêng, thấp thoáng một con thuyền chòng chành vươn ra giữa dòng sông. Trên thuyền là người đàn ông trùm áo mưa vội vã thả lưới. Đó là ông Nguyễn Văn Ba, ở huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre có trên 30 năm chài lưới trên sông Tiền, chia sẻ: “Thường ngày tui thả lưới đoạn sông từ đầu cồn Thới Sơn đến Vàm Kỳ Hôn, có khi đến Vàm An Hóa của tỉnh Bến Tre. Thời gian gần đây, cá, tôm ngày càng ít, nên mỗi chuyến thả lưới tui kiếm được không là bao, có khi không đủ tiền dầu. Có hôm may mắn trúng cá thì có thu nhập khá. Dù sao cũng nhờ nghề đánh bắt cá này mà vợ chồng tui đã nuôi hai đứa con nên người, có việc làm, thu nhập ổn định, không lênh đênh trên sông nước như vợ chồng tui. Với tui như thế là đủ”.

Chờ cho cơn mưa bớt nặng hạt, ông Lương Văn Y và vợ là bà Huỳnh Thị Cho, ở huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An vội vàng cho ghe ra gần giữa sông để thả lưới. Vợ chồng ông Y cũng có thâm niên trên 20 năm gắn bó duyên nợ cùng dòng sông này. Làm nghề đánh bắt cá nên cuộc sống gia đình ông nương nhờ cả vào sản vật của dòng sông này, đói no phụ thuộc vào từng con nước. Cá đánh bắt được bán cho bạn hàng, bán tại các chợ trong khu vực ghe neo đậu.

Sông nước là nhà, bạn hàng ở các chợ cá ven sông Tiền là bạn, dù sáng, trưa hay chiều, khi các ghe cào cá chuẩn bị về, các bạn hàng đã tập kết trước để chuẩn bị mua cá tươi mang về các chợ bán.

Chú Vũ dọn đồ nghề sau một chuyến ra sông.

Ăn, ngủ, sinh hoạt và đánh cá chỉ trên một chiếc ghe từ tháng này qua năm nọ là cảnh thường thấy của những ngư dân làm nghề chài lưới dọc bờ kè sông Tiền thuộc phường 6, TP Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang. Với họ, ghe thuyền là nhà, sông nước là đất ở, quanh năm quây quần trên sông nước lênh đênh.

Hơn 20 năm qua, gia đình ông Y lênh đênh trên chiếc ghe gỗ mỏng manh này, đối với họ, chiếc ghe là mái nhà che nắng, che mưa bao nhiêu năm qua.

Ông Y cho biết: “Ở quê chỉ có cái nền nhà, không đất sản xuất. Vợ chồng tui đi làm thuê, làm mướn kiếm sống, cuộc sống ngày càng chật vật, khó khăn hơn khi các con ra đời. Thấy nhiều người đi làm nghề hạ bạc đánh bắt cá mà có tiền lo cho con ăn học, nên vợ chồng tui quyết định mượn tiền mua chiếc ghe nhỏ bắt đầu làm nghề đánh cá. Trước đây, cá, tôm nhiều, một ngày vợ chồng tui bắt cá bỏ mối cho các tiểu thương trên các chợ cũng được vài trăm ngàn đồng. Những năm gần đây, một ngày nhiều lắm cũng chỉ bắt cá bán được hơn 200 nghìn đồng”.

Còn bà Cho bày tỏ: “Chiếc ghe này là mái nhà của 5 người trong gia đình. Ba đứa con của cô từ khi sinh ra đã cùng ba mẹ rong ruổi, mưu sinh trên dòng sông này. Lớn lên một chút, cô chú lên bờ gửi các con đi học. Hằng ngày, các con lên bờ đến trường, đêm đến chúng lại theo chân ba mẹ ngược xuôi theo từng con nước để thả lưới. Hiện tại, hai đứa lớn đang làm công nhân, đứa nhỏ đang học lớp 10. Hằng ngày cô chú thả lưới đánh bắt tôm, cá dọc tuyến sông từ Vàm Kỳ Hôn đến đoạn Phú Túc, tỉnh Bến Tre. Chiều xuống, chiếc ghe của cô chú thường đậu trong con rạch ngay chân cầu Bình Đức. Ở trên ghe riết rồi cũng quen”.

Trọn 30 năm qua, chiếc ghe là mái nhà che mưa, che nắng và dòng sông này là nơi neo đậu lại để vợ chồng ông Lí Văn Mí và bà Hà Thị Tú, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp nổi trôi với cuộc mưu sinh. Nhìn theo con nước và theo kinh nghiệm nhiều năm chài cá, hai vợ chồng ông biết khúc sông nào có cá mà neo ghe đậu vài tháng, rồi xuôi theo dòng sông Tiền đến nơi khác mưu sinh ngót nghét đã hơn nửa đời người.

Đa phần người mưu sinh bằng nghề đánh bắt cá trên sông Tiền không có đất canh tác. Cái nghề “câu cơm” duy nhất hiện nay càng vất vả, khó khăn hơn vì nguồn lợi thủy sản từ dòng sông ngày càng cạn kiệt. Cuộc sống vốn đã khó nay lại càng khốn khó, cơ cực hơn.

Nhìn làn da nâu sẫm vì nắng gió, nụ cười hiền lành, nhưng tận sâu thẳm trong đôi mắt của họ dường như ai cũng có một ước muốn: “Đã quen thuyền, quen bến, ráng thêm vài năm nữa rồi về quê, hoặc lên bờ tìm việc khác để làm cho ổn định và bớt nguy hiểm hơn”.

Dẫu còn nhiều vất vả, nhưng những người làm nghề chài lưới, cào cá vẫn bám trụ và sống bằng “món quà” của sông nước.

Xuôi thuyền trên sông, nghe những câu chuyện về phận người rày đây mai đó theo con nước lớn nước ròng trên sông Tiền để mưu sinh, mà trong lòng không khỏi chạnh buồn.