Khi Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 11/8 tuyên bố đã phát triển thành công vaccine ngừa Covid-19 đầu tiên trên thế giới, nhiều chuyên gia y tế cộng đồng Mỹ lo ngại Tổng thống Donald Trump cảm thấy buộc phải cạnh tranh trong cuộc đua này.

“Tôi chắc rằng điều này sẽ khiến ông ấy có thêm động lực để thúc đẩy cơ quan nghiên cứu và phát triển, cùng Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đẩy nhanh tốc độ hơn”, tiến sĩ Margaret Hamburg, ủy viên FDA dưới thời Tổng thống Barack Obama, nói.

Thông báo mới của Moskva đã khuấy động nhiệm vụ quốc tế về phát triển vaccine nhằm ngăn đại dịch, mà sau đó đã phát triển thành cuộc đua địa chính trị giữa các cường quốc lớn nhất thế giới.

Theo các nhà khoa học Mỹ, vaccine mới “Sputnik V” của Nga, được phê duyệt mà chưa qua giai đoạn thử nghiệm trên quy mô lớn có thể hiệu quả. Nhưng nếu không, quá trình “đốt cháy giai đoạn” có thể gây rủi ro cho người dân Nga và rất nhiều người khác, nếu Tổng thống Trump tìm cách “cạnh tranh” với thành tích của Moskva.

Tổng thống Donald Trump (trái) và Tổng thống Vladimir Putin tại Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Nga ở Helsinki, Phần Lan, tháng 7/2018. Ảnh Reuters

Peter Baker, biên tập viên của NYTimes, nhận định nghiên cứu vaccine đã bị cuốn vào vòng xoáy áp lực khi chính quyền của ông Trump chạy đua phát triển loại thuốc chống nCoV. Vaccine do hai công ty dược phẩm ở Mỹ phát triển đã chuyển sang thử nghiệm lâm sàng Giai đoạn ba, bước cuối cùng trước khi được cấp phép. Nhưng nhiều nhà khoa học lo ngại quy trình sẽ được rút ngắn khi Tổng thống Trump muốn biến đây thành “lá bài quan trọng” cho chiến thắng trước cuộc bầu cử ngày 3/11 tới.

Nhà Trắng khẳng định dữ liệu, chứ không phải chính trị, sẽ chi phối quyết định phê duyệt vaccine, dù Tổng thống Trump nhiều lần liên kết dự án phát triển vaccine thần tốc Operation Warp Speed với thời hạn của chiến dịch tranh cử. Ông từng cho biết vaccine ngừa nCoV có thể được tung ra thị trường trước ngày bầu cử, dù giới khoa học nhận định phải tới đầu năm sau mới hoàn thành thử nghiệm.

Trong buổi họp báo cuối ngày 11/8, Tổng thống Mỹ không bình luận gì về thông báo vaccine mới của Nga, nhưng khoe về “tiến bộ vượt bậc” trong phát triển vaccine của Mỹ và khẳng định “chúng tôi đang tới rất gần quá trình phê duyệt”.

Ông cũng công bố hợp đồng vaccine Covid-19 mới với Công ty Moderna trị giá 1,5 tỉ USD để sản xuất 100 triệu liều. Hợp đồng mới nhất nâng tổng giá trị các thỏa thuận giữa chính phủ Mỹ với Moderna lên 2,48 tỉ USD. Chính quyền của Tổng thống Trump đã phân bổ ít nhất 10,9 tỉ USD cho việc phát triển và sản xuất vaccine Covid-19.

“Ngoài kiểm soát vũ khí, cuộc chiến chống Covid-19 sẽ là vấn đề mà chúng ta và Nga nên hợp tác, chứ không phải cạnh tranh”, David J. Kramer, học giả về Nga tại Đại học Quốc tế Florida Kramer nói.

Cuộc đua vaccine diễn ra giữa lúc Washington đang bước vào cuộc tranh luận mới về cách điều chỉnh quan hệ giữa hai nước sau cuộc bầu cử. Nhóm gồm 103 cựu thư kí nội các, đại sứ và nhiều quan chức khác từ đảng Cộng hòa và Dân chủ tuần trước công bố thư ngỏ trên Politico, tranh luận về nỗ lực “đưa mối quan hệ hai nước theo con đường mang tính xây dựng hơn”.

Một nhóm cựu quan chức khác với 33 người do Kramer dẫn đầu hôm 11/8 đăng bài phản hồi, nêu rõ từ chối ý tưởng “thiết lập lại” mối quan hệ và tranh luận rằng chính quyền Tổng thống Putin đặt ra “mối đe dọa cho giá trị và lợi ích Mỹ, cần phải kiên quyết đẩy lùi”.

Tuần trước, cơ quan tình báo Mỹ báo cáo rằng Nga đang cố can thiệp bầu cử để giúp ông Trump tái đắc cử, nhưng Tổng thống Mỹ lập tức bác bỏ. “Tôi nghĩ người cuối cùng mà Nga muốn thấy ở Nhà Trắng là Donald Trump, bởi chưa có ai từng cứng rắn với họ hơn tôi”, Tổng thống Trump nói.

David Jolly, cựu nghị sĩ ở Florida, người từng rời đảng Cộng hòa một phần vì phản đối ông Trump lo ngại rằng, thông báo về vaccine mới của Tổng thống Putin có thể khiến Tổng thống Trump có thêm niềm tin vào cơ sở khoa học chưa kiểm chứng, để đẩy nhanh tiến độ phát triển vaccine trước thềm bầu cử.