Hội đồng xét xử cho rằng: Việc thay đổi chủ thể từ cấp cho Nông trường HV Lục quân Đà Lạt, sau đó cấp cho HV Lục quân thực tế không thay đổi chủ thể quản lí, đất được cấp là đất Quốc phòng; không cần thiết phải đưa UBND tỉnh Lâm Đồng tham gia vụ án với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Thế nhưng, việc thay đổi chủ thể trong GCNQSDĐ từ HV Quân sự, Nông Lâm trường HV Lục quân Đà Lạt, thành HV Lục quân, là việc làm trong quá trình đang có tranh chấp QSDĐ tại Tòa; và QSDĐ tranh chấp này đang được đem đi làm hợp đồng giao khoán với các hộ dân, mà chưa được thanh lí hợp đồng theo quy định của pháp luật về giao dịch dân sự. Hơn nữa, Tòa án biết rất rõ quy định không được chuyển dịch dưới bất cứ hình thức nào về QSDĐ đối với đất thuộc đối tượng đang có tranh chấp và chưa thanh lí hợp đồng giao dịch dân sự về QSDĐ. Vậy vì sao Tòa án chưa xem xét những tình tiết có dấu hiệu này?

Bốn, Hội đồng xét xử có nhận định: “Như vậy ông Họa, bà Huê phải thanh toán cho Học viện Lục quân tổng cộng: 2.484,18kg + 2.600,26kg + 471,2kg = 5.555,64kg nhân cà phê Robusta loại 1, độ ẩm 15 độ”. Tuy nhiên, theo hồ sơ vụ án thể hiện nhận định này của Tòa án là không có cơ sở, bởi các hợp đồng giao khoán nói trên chưa được thanh lí, thì lấy gì làm cơ sở để tính sản lượng nhân cà phê?

GCNQSDĐ cấp cho Nông trường HV Lục quân Đà Lạt ngày 6/4/1992

Năm, có dấu hiệu bỏ sót nội dung vụ án. Tương tự trường hợp của ông Họa, là trường hợp của ông Bùi Đức Vân (cũng có tranh chấp với HV Lục quân), Tòa án chưa xác minh, thu thập chứng cứ để làm rõ đối với phần diện tích tăng thêm bị đơn quản lí, sử dụng từ thời gian nào? Số lượng cây trồng mới và cây trồng cũ (cây cà phê, bơ, mít,...) do bị đơn trồng và vật kiến trúc trên đất. Đồng thời, Tòa cũng chưa xem xét đến công sức đóng góp của bị đơn trong việc tôn tạo để tạo nên giá trị cây trồng như hiện nay. Nhưng Tòa án buộc bị đơn phải giao trả cho nguyên đơn đối với cả quyền sử dụng đất và cây trồng trên diện tích đất tăng thêm ngoài hợp đồng, mà không tính toán giá trị cây trồng trên đất để buộc nguyên đơn phải hoàn trả cho bị đơn. Mặt khác, nguyên đơn khởi kiện tranh chấp diện tích thuê khoán quyền sử dụng đất theo các hợp đồng đã kí kết, nhưng tòa án lại giải quyết cả diện tích đất tăng thêm ngoài hợp đồng là vượt quá yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, do đó nếu nguyên đơn có tranh chấp cả diện tích đất tăng thêm ngoài hợp đồng thì phải xác định thêm quan hệ tranh chấp về quyền sử dụng đất và phải thực hiện các thủ tục liên quan đến yêu cầu tranh chấp quyền sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai mới đúng pháp luật.

Đây là cơ sở để ông Vân và các hộ dân đề nghị tới tòa án cấp trên có thẩm quyền xem xét lại toàn bộ vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm.

Sáu, nhiều dấu hiệu xét xử thiếu khách quan. Hộ ông Họa và ông Hân có một số diện tích cà phê già cỗi, đã phá trồng lại. Theo thời gian chu kì cây công nghiệp 5 năm mới có thu hoạch. HV Lục quân vẫn tính sản lượng 5 năm này, được Tòa án chấp thuận. Các đương sự cho rằng, đây là dấu hiệu xét xử thiếu khách quan.

Cả 3 hộ: Ông Họa, ông Vân và ông Hân có số diện tích đất không thuộc hợp đồng giao khoán nói trên, mà HV Lục quân vẫn cho là đất lấn chiếm. Vậy, việc lấn chiếm đất thì phải có biên bản lập vào ngày tháng nào, do ai lập, ở đâu? Trong thời gian thực hiện hợp đồng, HV Lục quân đã tự ý tăng sản lượng, mà không có thanh lí hợp đồng. Điều này,thể hiện HV Lục quân tự ý làm trái hợp đồng, gây thiệt hại cho các hộ dân kí hợp đồng. Và trên thực địa thể hiện giáp ranh đất của 3 hộ: Ông Họa, ông Vân và ông Hân là đất đang do doanh nhân người Đài Loan (Trung Quốc) quản lí, sử dụng. Điều này, có bất hợp lí: Đất đang do 3 hộ dân này quản lí, sử dụng, thì lại cho là đất Quốc phòng; tại sao lại giao cho người Đài Loan (Trung quốc) quản lí, sử dụng? Tình tiết này Tòa án cũng chưa xem xét, giải quyết!

Nguyện vọng của người cao tuổi

Trao đổi với phóng viên, các hộ dân (ông Vân, ông Họa, ông Hân) cùng là người cao tuổi có chung nguyện vọng:

“Trong hồ sơ về quyền sử dụng đất của HV Lục quân có quyết định cấp đất 318 QĐ/UB ngày 5/8/1978 và QĐ 532 ngày 20/8/1982 với nội dung: Cấp cho HV Quân sự 200ha đất để xây dựng cơ sở sản xuất chăn nuôi tăng thêm nguồn sản phẩm cải thiện đời sống cho đơn vị. Nếu HV Lục quân canh tác không hết diện tích được cấp thì báo lại cho UBND tỉnh giao cho dân canh tác, không được sử dụng đất vào mục đích khác và không được tự ý giao cho tổ chức hay cho cá nhân nào sử dụng. Thời gian giao đất là 5 năm.

Thế nhưng HV Lục quân được giao đất từ năm 1978, không sử dụng đất mà để đất đai hoang hóa. Cho đến năm 1996, 1998, 1999 sau 20 năm được giao đất, HV Lục Quân đem kí hợp đồng giao khoán mà thực chất là khoán trắng, là cho thuê đất. Điều này đã thể hiện rất cụ thể, rõ ràng trong các hợp đồng giao khoán ghi rõ: “Bên A giao khoán đất sản xuất cho bên B thuộc diện tích đất chưa khai hoang để cho bên B tự đầu tư khai hoang, chi phí nhân công lao động, vật tư phân bón để trồng mới, chăm sóc và thu hoạch sản phẩm giao nộp cho bên A theo chỉ tiêu khoán hằng năm”. Có thể thấy, HV Lục quân có dấu hiệu vi phạm mục đích sử dụng đất được ghi rõ trong quyết định giao đất; vi phạm các quy định của pháp luật về quản lí và sử dụng đất đai qua các thời kì. Cụ thể vi phạm:

Điều 5 Luật Đất đai năm 1987 quy định: Nghiêm cấm việc mua, bán, lấn, chiếm đất đai, phát canh thu tô dưới mọi hình thức, nhận đất được giao mà không sử dụng, sử dụng không đúng mục đích, tự tiện sử dụng đất nông nghiệp, đất có rừng vào mục đích khác, làm huỷ hoại đất đai.

Điều 6, Luật Đất đai năm 1987 quy định: Nghiêm cấm việc lấn chiếm đất đai, chuyển quyền sử dụng đất trái phép, sử dụng đất không đúng mục đích được giao, huỷ hoại đất; Khoản 1, Điều 79 Luật Đất đai năm 1993 quy định: Người sử dụng đất có nghĩa vụ sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới và các yêu cầu khác đã được quy định khi giao đất; Khoản 1, Điều 11 Luật Đất đai năm 2003 quy định: Việc sử dụng đất phải bảo đảm các nguyên tắc: Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và đúng mục đích sử dụng đất; Điều 15 quy định những hành vi bị nghiêm cấm: Hành vi lấn, chiếm đất đai; không sử dụng, sử dụng đất không đúng mục đích; vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được công bố; huỷ hoại đất; không thực hiện đúng quy định của pháp luật khi sử dụng các quyền của người sử dụng đất; không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ, trách nhiệm của người sử dụng đất.

Giấy CNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất của Học viện Lục quân do Sở TN&MT tỉnh Lâm Đồng cấp ngày 30/6/2017.

Từ những vấn đề nêu trên, căn cứ vào Điều 2, Điều 86, Luật Đất đai năm 1993; Điều 38, Điều 43, Điều 51 Luật Đất đai năm 2003 về việc nghiêm cấm và thu hồi đất không sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích; Căn cứ Khoản 1 Điều 2 Nghị định 118/2014/NĐ-CP quy định: “Khoán trắng là việc Công ty nông lâm nghiệp giao khoán đất cho hộ gia đình cá nhân nhưng không có đầu tư không thực hiện đúng quy định của hợp đồng giao khoán đã kí kết theo quy định của pháp luật về giao khoán đất và người nhận giao khoán đất tự đầu tư, tổ chức sản xuất tiêu thụ sản phẩm và phải nộp sản phẩm hoặc tiền cho công ty”; Căn cứ điểm 2, mục c, phần II Nghị quyết số 28 - NQ TW ngày 16/6/2003 của Bộ Chính trị quy định: “Những diện tích đất khoán trắng cho người nhận khoán (thực chất là cho thuê đất), thì phải thu hồi để chuyển sang hình thức giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật”; Căn cứ Khoản 1, Điều 15 Nghị định 118/2014/NĐ-CP quy định: “Đất phải thu hồi của các công ty nông, lâm nghiệp bàn giao về địa phương bao gồm: Đất của các công ty giải thể, đất do thu hẹp nhiệm vụ không còn nhu cầu sử dụng, đất không sử dụng, đất công ty đang khoán trắng, sử dụng không đúng mục đích...”; Điểm b, Khoản 2, Điều 15 Nghị định 118/2014/NĐ-CP quy định về việc xử lí đất của các công ty nông, lâm nghiệp bị thu hồi được theo thứ tự ưu tiên giải quyết và xử lí như sau: Hộ gia đình cá nhân đang sử dụng đất được tiếp tục sử dụng theo hình thức giao khoán đất không thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất.

Có thể thấy, căn cứ vào những quy định pháp luật về quản lí đất đai nêu trên thì toàn bộ diện tích canh tác của các hộ dân hiện đang tranh chấp với HV Lục quân cần được Nhà nước xem xét thu hồi để bàn giao lại cho các hộ dân (trong đó có hộ ông Họa) là người đang trực tiếp sản xuất theo hình thức giao đất hoặc cho thuê đất.

Mặc dù pháp luật đã có những quy định rất cụ thể, rõ ràng trong việc sử dụng đất được giao, thế nhưng UBND tỉnh Lâm Đồng là cơ quan trực tiếp quản lí sử dụng đất đai không xem xét, xử lí, thu hồi đất vi phạm của HV Lục quân theo quy định của pháp luật, để giao đất cho các hộ dân là người đang trực tiếp lao động sản xuất trên mảnh đất đó. Cụ thể ngày 1/4/1992, UBND tỉnh Lâm Đồng đã ban hành Quyết định số 185/QĐ-UB cấp GCNQSDĐ cho HV Lục quân Đà Lạt, việc cấp giấy này dựa trên Quyết định 318 và Quyết định 532 nêu trên. Sau đó năm 2017, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lâm Đồng lại cấp đổi GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất số CD 929798 ngày 30/6/2017 cho HV Lục quân.

Tuy nhiên, quá trình xét xử vụ án, tòa án các cấp ở tỉnh Lâm Đồng đã không xem xét, giải quyết tình tiết thể hiện làm thiệt hại nghiêm trọng đến quyền lợi hợp pháp, chính đáng của các hộ dân nói trên. Đây cũng là cơ sở để các hộ dân khẩn thiết đề nghị tới cấp trên có thẩm quyền xem xét lại toàn bộ vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm”.

Để làm rõ nội dung đơn liên quan đến quyền lợi hợp pháp và chính đáng của người cao tuổi và tìm hiểu thêm về những bất cập của vụ án trên, phóng viên về địa phương trực tiếp trao đổi với một số cán bộ có thẩm quyền ở xã Ninh Gia, huyện Đức Trọng, UBND tỉnh Lâm Đồng và Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lâm Đồng.

Chúng tôi sẽ tiếp tục phản ánh vụ việc vào thời điểm thích hợp.