Ngày 28/8, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton đã gặp các nhà lãnh đạo Ukraine tại Kyiv. Đại sứ quán Mỹ cho biết chuyến đi được sắp xếp vội vã, nhằm mục đích nhấn mạnh sự ủng hộ của Mỹ đối với chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, cũng như "con đường thống nhất châu Âu - Đại Tây Dương".

Tuy nhiên, mục đích chính của nó là ngăn chặn nỗ lực của Trung Quốc để mua Motor Sich, một nhà cung cấp động cơ máy bay trực thăng quân sự.

Chặn đầu tư của “kẻ thù tiềm năng”

Theo các nguồn tin, Beijing Skyrizon Aviation tìm cách mua 50% cổ phần của nhà sản xuất Ukraine đang gặp khó khăn. Nhà đầu tư hàng không Trung Quốc thông báo cung cấp 100 triệu USD cho ngành công nghiệp máy bay của Ukraine và đang chờ phê duyệt thỏa thuận.

Wang Jing, Chủ tịch của Skyrizon, được cho là có quan hệ mật thiết với Đảng Cộng sản Trung Quốc và quân Giải phóng Nhân dân (PLA).

Trong khi Ủy ban Chống độc quyền của Ukraine xem xét kĩ lưỡng thỏa thuận được đề xuất, Mỹ đang xem xét ủng hộ một công ty của nước này đấu thầu Motor Sich thông qua Overseas Private Investment Corp, cơ quan chính phủ cung cấp hỗ trợ tài chính cho các công ty Mỹ muốn đầu tư vào các thị trường mới nổi.

Mỹ không che giấu lợi ích chiến lược của mình trong việc tìm cách chặn đầu tư của Skyrizon. Phát biểu với truyền thông Ukraine trước cuộc gặp với ông Zelensky, ông Bolton nói, công nghệ quốc phòng không nên trao lại cho một "kẻ thù tiềm năng".

Hôm 30/8, ông Bolton tuyên bố Mỹ sẽ tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine, mặc dù hôm sau, Tổng thống Donald Trump đã yêu cầu ông Bolton và những người khác đình chỉ và xem lại gói viện trợ quân sự trị giá 250 triệu USD cho Kiev.

Thời gian qua, Trung Quốc cũng đã để ý đến công nghệ quân sự Ukraine. Ukraine là nhà cung cấp thiết bị quan trọng cho ngành công nghiệp quốc phòng của Liên Xô cũ.

Tàu sân bay đầu tiên được chế tạo trong nước của Trung Quốc, tàu Liêu Ninh, dựa trên một tàu sân bay Ukraine, Varyag, được Bắc Kinh mua lại. Năm 2017, Skyrizon đã đồng ý mua cổ phần của Motor Sich, nhưng Tòa án Tối cao Ukraine đã ban hành lệnh cấm ngăn chặn thỏa thuận sau vận động hành lang của Mỹ và Nhật Bản.

Phe thân Trung nổi lên ở Ukraine

Trung Quốc đã biến Ukraine thành một mắt xích quan trọng trong chương trình cơ sở hạ tầng Sáng kiến Vành đai và Con đường. Theo dự án chung trị giá 7 tỉ USD được công bố vào cuối năm 2017, Trung Quốc đang đẩy mạnh việc xây dựng cảng và đường cao tốc ở Ukraine.

Khoản tiền lớn đang phát huy tác dụng. Theo một quan chức cấp cao của Ukraine, ngoài các phe thân Mỹ, thân châu Âu và thân Nga trong cộng đồng chính trị và kinh doanh của Ukraine, tiếng nói thân Trung Quốc đang nổi lên.

Ukraine đang ngày càng trở nên quan trọng đối với Trung Quốc trong bối cảnh cuộc chiến thương mại với Mỹ leo thang. Trung Quốc, vốn từ lâu đã dựa vào Mỹ để nhập khẩu ngũ cốc, coi Ukraine - "vựa lúa của châu Âu" - là nhà cung cấp thay thế.

Ukraine đã cung cấp khoảng 80% lượng ngô nhập khẩu của Trung Quốc. Bây giờ, họ đẩy mạnh xuất khẩu đậu nành, mặt hàng trước đây Trung Quốc chủ yếu mua từ Mỹ.

Các thỏa thuận của Trung Quốc với Kiev được Nga khuyến khích. Nga có lẽ thích Ukraine thân thiết với Trung Quốc hơn là Mỹ và châu Âu.

Trung Quốc và Nga cũng đang xích lại gần nhau hơn. Hợp tác quân sự song phương đang tăng tốc.

Chủ tịch Wang của Skyrizon được cho là có mối liên hệ tốt với Điện Kremlin, và có suy đoán rằng Nga đang ủng hộ nỗ lực của công ty Trung Quốc trong việc tiếp quản Motor Sich.

Tại hội nghị thượng đỉnh G7 vừa rồi ở Pháp, ông Trump lập luận rằng, Nga nên được nhận lại vào "câu lạc bộ", điều này sẽ giúp giảm bớt các biện pháp trừng phạt lớn đối với việc sáp nhập Crimea.

Chuyến thăm của ông Bolton tới Ukraine, ngay cả khi ông Trump có đường lối hòa hoãn hơn với Nga, có vẻ như là một nỗ lực để giữ Kiev về phía mình. Nhưng các động thái của họ ở Ukraine ít liên quan đến Nga hơn là mong muốn kiềm chế Trung Quốc.