"Cuộc chiến tranh bóng tối" kéo dài hàng thập kỉ giữa Israel và Iran đã “lộ diện” vào cuối tuần này với cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái chưa từng có của Tehran nhằm thẳng lãnh thổ Israel, cho dù phần lớn đã bị lực lượng phòng thủ của Israel và đồng minh vô hiệu hóa. Sự kiện này thể hiện bước leo thang lớn giữa hai quốc gia đối địch địa chính trị.

Israel hiện đang cân nhắc một phản ứng khả thi, trong khi Tổng thống Joe Biden được cho là đang thúc giục Thủ tướng Benjamin Netanyahu từ bỏ leo thang hơn nữa. Bộ trưởng Nội các chiến tranh của Israel Benny Gantz cho biết hôm 14/4 rằng, nước này sẽ "xây dựng một liên minh khu vực và đưa ra một cái giá chính xác với Iran, theo cách thức và thời điểm phù hợp".

Thủ tướng Israel Netanyahu xem xét một tên lửa của nước này

Chương trình và cơ sở hạt nhân của Iran vốn là mục tiêu chính cho các hoạt động đặc biệt của Israel và Mỹ trong những thập kỉ gần đây, và môi trường an ninh ngày càng suy thoái có thể một lần nữa khiến khả năng hạt nhân của Tehran rơi vào tầm ngắm.

Israel luôn từ chối xác nhận việc sở hữu kho vũ khí hạt nhân và theo đuổi “chính sách mơ hồ” về vấn đề này. Các nhà lãnh đạo Israel nhìn chung giữ im lặng về năng lực nguyên tử, mặc dù Bộ trưởng Nội các theo đường lối cực hữu Amichai Eliyahu đã ngầm thừa nhận điều này vào tháng 11 năm ngoái khi nói rằng, tiến hành một cuộc tấn công hạt nhân vào Dải Gaza là “một lựa chọn”.

Trong khi đó, chương trình hạt nhân của Tehran đã bị đóng băng bởi Kế hoạch Hành động Toàn diện chung năm 2016 (viết tắt là JCPOA), được biết đến phổ biến hơn với tên gọi Thỏa thuận hạt nhân Iran - yêu cầu dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt và giải phóng khoảng 100 tỉ USD quỹ bị đóng băng để đổi lấy việc Iran chấm dứt nghiên cứu vũ khí nguyên tử.

Điều này khiến Iran phải chịu các biện pháp trừng phạt mới - được gọi là cách tiếp cận "áp lực tối đa" từ Mỹ - nhưng cũng loại bỏ các hạn chế hạt nhân do JCPOA đặt ra đối với Tehran, có thể mở đường cho các nhà lãnh đạo Iran một lần nữa thúc đẩy phát triển chương trình hạt nhân.

Uranium được làm giàu ở mức từ 3 - 5% phù hợp để sử dụng trong các cơ sở năng lượng dân sự. Để sử dụng trong vũ khí hạt nhân, nó phải được làm giàu tới 90%.Việc nâng mức độ làm giàu lên 60% sẽ đưa uranium vào một bước nhảy vọt kĩ thuật ngắn tới ngưỡng cấp độ vũ khí 90%. Khoảng cách này có thể vượt qua tương đối dễ dàng và Tehran được cho là đã đạt mức làm giàu ước tính lên tới 84%.

Báo cáo hàng quý gần đây nhất của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế đưa ra tổng trữ lượng uranium đã làm giàu của Iran là 5.525,5 kg tăng 1.038,7 kg kể từ báo cáo lần trước đó. Trong số này, ước tính có khoảng 121,5 kg uranium đã được làm giàu tới 60%, giảm 6,8 kg so với ước tính trước đó. IAEA ước tính rằng, 42 kg uranium được làm giàu tới 60% về mặt lí thuyết là đủ để sản xuất một đầu đạn hạt nhân.

Không rõ Iran có thể hoàn thành các bước cuối cùng cần thiết để chuyển từ kho dự trữ uranium đã làm giàu sang sở hữu vũ khí hạt nhân nhanh đến mức nào. Đây được gọi là "thời gian đột phá". Năm ngoái, cựu Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ phụ trách chính sách Colin Kahl phát biểu trước Quốc hội rằng, “thời gian đột phá” của Iran có thể chỉ là 12 ngày.

Eric Brewer, Phó chủ tịch Sáng kiến Đe dọa Hạt nhân có trụ sở tại Washington, nói với hãng tin AP hồi tháng 2: "Iran đã có đủ 60% nguyên liệu cho khoảng ba đơn vị vũ khí hạt nhân, nếu được làm giàu thêm tới 90%". Ông Brewer cũng cho biết, ‘khi bạn tính cả kho dự trữ uranium được làm giàu ở cấp độ 20% và 5% của Iran, thì nước này có đủ nguyên liệu cho một số quả bom nữa”. Ông nhận định: "Iran sẽ chỉ cần vài tuần để sản xuất vật liệu cấp vũ khí đó, nhưng có lẽ lâu hơn nữa - một năm hoặc hơn - để chế tạo một quả bom thực sự”.