Bạo lực gia tăng ở Afghanistan
Quốc tế 12/08/2021 09:10
Song song với tiến trình Mỹ và lực lượng nước ngoài rút quân khỏi Afghanistan, vài tháng nay, Taliban đã triển khai chiến dịch tấn công quy mô lớn nhằm mở rộng phạm vi chiếm giữ các thành phố và thị trấn ở quốc gia này. Những diễn biến phức tạp đó đang đẩy Afghanistan vào vòng xoáy bất ổn.
Bất ổn tại Afghanistan đặc biệt ảnh hưởng tới các nước láng giềng Trung Á gồm Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Uzbekistan và Turkmenistan, cùng với Nga. Khi Mỹ triển khai quân tới Afghainistan, Washington cần các căn cứ hỗ trợ ở các quốc gia Trung Á lân cận và các tuyến đường hậu cần xuyên Pakistan, Caspi, Nam Kabkaz và Biển Đen, Đông Âu và thậm chí cả Nga. Trong bối cảnh hiện nay, cuộc xung đột ở Afghanistan có nguy cơ leo thang trầm trọng hơn nữa. Giới chuyên gia có chung nhận định rằng chính phủ Kabul hiện được quốc tế công nhận có thể bị lật đổ, tổ chức Taliban có thể sớm trở lại nắm quyền ở nước này, tạo ra dòng người tị nạn lớn qua biên giới, trong khi các nhóm cực đoan xuyên biên giới như IS, hiện không còn bị kiềm chế, có thể sử dụng Afghanistan làm căn cứ để phá hoại sự ổn định ở Trung Á. Có thể nói, đối với các nước Trung Á và Nga, Afghanistan đang trở thành lò lửa gây bất ổn trong khu vực.
Lực lượng an ninh Afghanistan gác tại hiện trường một vụ tấn công của phiến quân Taliban tại Kunduz, Afghanistan |
Mặc dù vậy, tới thời điểm này, "lò lửa" ở Afghanistan vẫn chưa tác động đáng kể tới các nước láng giềng, song nhiều khả năng sẽ là một thử thách thực sự đối với chính quyền, quân đội và đường lối đối ngoại của Nga và các nước Trung Á là láng giềng của Afghanistan. Các nước Trung Á và Nga cũng đã chuẩn bị cho những kịch bản tồi tệ nhất, tích cực phối hợp hành động, bao gồm tổ chức tập trận với những tình huống giả định cụ thể để đẩy lùi nguy cơ xung đột quân sự có thể phát sinh. Theo giới quan sát, điều này cho thấy Nga và các nước Trung Á thực sự lo ngại nguy cơ xuất khẩu chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan trong trường hợp Taliban nắm quyền ở Afghanistan.
Hiện tại, các nước Trung Á và Nga có nguồn lực đáng kể trong khu vực để vô hiệu hóa các nguy cơ quân sự và các mối đe dọa khủng bố có thể bắt nguồn từ Afghanistan. Tuy nhiên, tình hình an ninh ngày càng xấu đi ở Afghanistan và tác động có thể xảy ra đối với khu vực là một thử thách lớn đối với Tổ chức Hiệp ước an ninh tập thể (CSTO). Tổ chức này cần phải bảo đảm kiểm soát biên giới của Tajikistan và Uzbekistan với Afghanistan, vốn là tuyến phòng thủ đầu tiên của cả Trung Á và Nga. Thế nhưng, quan trọng hơn các phương tiện quân sự là các tài sản an ninh được sử dụng để ngăn chặn sự xâm nhập của các phần tử cực đoan từ Afghanistan đến Trung Á và từ đó đến Nga; kiểm soát sự lây lan của hệ tư tưởng cực đoan trên lãnh thổ các nước trên; chống buôn bán ma túy, vốn được sử dụng để tài trợ cho các nhóm khủng bố và ngăn chặn các hành động khủng bố…
Tuy nhiên, Nga vẫn đánh giá tình hình tại Afghanistan khó đoán định với nhiều diễn biến phức tạp khó lường. Điều đó khiến Nga tích cực thể hiện vai trò cũng như các nỗ lực ngoại giao trong cuộc xung đột ở Afghanistan. Nga và các nước Trung Á cũng thúc đẩy vai trò của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), tổ chức có Nga và 4 trong số 5 quốc gia Trung Á (trừ Turkmenistan) là thành viên, thông qua việc khởi động cuộc họp đặc biệt đầu tiên của Nhóm liên lạc SCO-Afghanistan (được thành lập năm 2005) ở cấp ngoại trưởng tại Dushanbe...
Bất kể lợi ích ra sao, mục tiêu chiến lược trước hết của Nga và các nước Trung Á vẫn là kiềm chế những mối đe dọa khủng bố trong khu vực vốn có thể bắt nguồn từ "lò lửa" Afghanistan, thúc đẩy sự ổn định lâu dài cho nước này bởi đây là yếu tố quan trọng bảo đảm an ninh và ổn định trong khu vực.