Với tinh thần thẳng thắn và xây dựng, phiên thảo luận đánh giá, chia sẻ nhận định chung về tình hình bất ổn, phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro hiện nay, trong đó nổi trội là cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, các vấn đề an ninh xuyên biên giới cùng diễn biến phức tạp tại nhiều điểm nóng. Trong bối cảnh đó, điều quan trọng hơn cả với ASEAN là giữ vững đoàn kết, tích cực tham vấn để tìm kiếm phương thức ứng xử phù hợp, duy trì cách tiếp cận cân bằng, hài hòa trong quan hệ đối ngoại.

Theo đó, các nước đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ các nguyên tắc, chuẩn mực và giá trị chung được nêu trong các văn kiện như Hiến chương ASEAN, Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Công ước LHQ về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP). Hội nghị cũng thảo luận hướng củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, thông qua nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ chế do ASEAN dẫn dắt nhằm xứng tầm với mục tiêu hình thành ban đầu và tiềm năng phát triển trong tương lai.

Toàn cảnh Phiên họp hẹp Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 56

Các bộ trưởng khẳng định mong muốn của ASEAN về mở rộng và làm sâu sắc quan hệ với các đối tác; nhấn mạnh sự tham gia của các đối tác tại khu vực phải trên cơ sở tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, thúc đẩy hợp tác cùng có lợi và cùng đóng góp xây dựng cấu trúc khu vực mở, minh bạch, bao trùm và dựa trên luật lệ.

Trao đổi về các vấn đề quốc tế, khu vực cùng quan tâm, các bộ trưởng chia sẻ quan ngại về tình hình phức tạp tại Myanmar, nhấn mạnh ASEAN cần giữ vững đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm trong hỗ trợ Myanmar, bảo đảm hình ảnh và uy tín của ASEAN. Các bộ trưởng khẳng định Đồng thuận 5 điểm (5PC) và Quyết định năm 2022 của Lãnh đạo Cấp cao về triển khai 5PC còn nguyên giá trị và vẫn là các văn bản định hướng cho nỗ lực của ASEAN; bày tỏ ủng hộ nỗ lực của Chủ tịch và Đặc phái viên, tiếp tục đối thoại xây dựng với Myanmar, kiên trì hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp khả thi, bền vững. ASEAN cần tích cực tăng cường hỗ trợ nhân đạo cho Myanmar, đặc biệt phát huy vai trò của Trung tâm Điều phối hỗ trợ nhân đạo của ASEAN (AHA) trong huy động và triển khai hỗ trợ nhân đạo cho người dân nước này.

Các bộ trưởng tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông, cam kết thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), hướng tới xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS. Hội nghị cũng kêu gọi các đối tác tôn trọng vai trò trung tâm và lập trường của ASEAN, đặc biệt trong những vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn chia sẻ tính cấp thiết của việc phát huy vai trò của các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) trong bối cảnh hiện nay. ASEAN cần bảo đảm mục tiêu, nguyên tắc cũng như tính mở và bao trùm của các cơ chế trên cơ sở tiếp cận cân bằng, khách quan, đáp ứng quan tâm chính đáng của tất cả các bên…

Ngay sau phiên họp hẹp, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã chứng kiến Saudi Arabia kí kết văn kiện tham gia TAC. Đây là bên thứ 51 tham gia thỏa thuận này. Tại lễ kí, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi nhấn mạnh, việc Saudi Arabia kí kết TAC phản ánh “cam kết mạnh mẽ” của nước này trong việc tuân thủ các giá trị và nguyên tắc của ASEAN được ghi trong TAC…

Theo dự kiến, ngày 13/7, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN tham dự các cuộc họp với các đối tác Ấn Độ, New Zealand, Nga, Australia và Trung Quốc để kiểm điểm hợp tác và đề ra định hướng trong thời gian tới...