Hưởng ứng rầm rộ

TP Hội An, tỉnh Quảng Nam chủ trương xây dựng thành phố sinh thái - du lịch - văn hóa. Việc giảm đi lại bằng xe cơ giới, khuyến khích người dân và du khách đi bộ, đi xe đạp, đi xe điện... là hình thức giao thông bền vững, thân thiện với môi trường. Cuối tháng 10/2018, TP Hội An và Tổ chức Health Bridge Canada tại Việt Nam phối hợp xây dựng Dự án “Lập kế hoạch và phát triển giao thông bằng xe đạp tại TP Hội An”. Chính phủ CHLB Đức đã trao giải “Giao thông đô thị toàn cầu”cho dự án này tại TP Leipzig. Và dự án cũng được chính phủ Đức tài trợ 178 nghìn euro (hơn 4,1 tỉ VND).

Ngày 28/9/2019, TP Hội An phối hợp Đại sứ quán Đức và Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ) tổ chức sự kiện đạp xe “Thanh niên hành động chống biến đổi khí hậu”. Sự kiện đã thu hút đông đảo người dân và du khách đến dự. “Chúng tôi tin rằng dự án cũng sẽ góp phần tích cực vào việc xây dựng ngành Du lịch bền vững hơn ở Hội An. Ngoài hiệu quả giảm thải khí Nhà kính, đạp xe còn giúp tăng cường sức khỏe và nâng cao tinh thần”, ông Koen Duchateau, trưởng Ban Hợp tác phát triển Đức, Phái đoàn châu Âu tại Việt Nam nhấn mạnh. Sáng hôm ấy, đông đảo quan chức, lãnh đạo các ban, ngành của TP Hội An, du khách… hào hứng đạp xe đi vòng quanh vài tuyến đường… làm mẫu.

Trạm xe đạp điện và trụ sạc điện hỏng trên đường Hai Bà Trưng, TP Hội An.

Chính quyền thành phố đã xây dựng thí điểm hệ thống xe đạp chia sẻ với 225 chiếc xe đạp thường gắn khóa QR và 100 xe đạp pedan trợ lực điện tại 10 trạm xe giai đoạn 1 và tuyến đường Hai Bà Trưng, thí điểm có làn đường dành riêng cho xe đạp từ nội thị ra bãi biển An Bàng, xã Cẩm An, cách thành phố chừng 5 cây số.

Hoạt động đâu được vài tháng thì… Covid-19 càn quét. Cả chục trạm xe không người sử dụng. Đến hôm nay, tháng 10/2024, có trạm xe chỉ còn bảng hướng dẫn sử dụng và xe đạp chắc đã… nhập kho cất kĩ. Xe đạp chia sẻ cộng đồng “dễ dàng, tiện lợi, vi vu khắp mọi nơi” đã nói lời tạm biệt phố cổ Hội An!

Tình trạng này không chỉ của Hội An… Hiện các dịch vụ cho thuê xe đạp trong phố cổ khá nhiều… lại lên ngôi! Chẳng có xe đạp công cộng giá rẻ cạnh tranh nên người cho thuê xe đạp bình thường… sống khỏe!

Xe đạp công cộng

Không như “Thành phố hoa phượng đỏ” Hải Phòng kết nghĩa, với nhiều xe đạp công cộng sắp lớp, có đến cả trăm chiếc trên một khuôn viên rộng, mát, “Thành phố đáng sống” Đà Nẵng cũng có xe đạp công cộng nhưng số lượng ít hơn. Thật sự cũng khiến người dân, du khách cảm thấy vui mắt khi trên nhiều con đường, công viên có xe đạp mới cứng dựng sẵn mời chào.

Tháng 3/2023, TP Đà Nẵng bắt đầu tổ chức mô hình “Xe đạp công cộng - đi bất kì đâu” với 61 trạm, khoảng 600 xe trên địa bàn các quận Hải Châu, Thanh Khê, Cẩm Lệ, Sơn Trà và Ngũ Hành Sơn. Chẳng biết hiệu quả đến đâu mà hiện nay nâng thêm 30 trạm và mở rộng thêm quận Liên Chiểu. Giá vé chỉ 10 nghìn đồng/ giờ.

Một buổi sáng tháng 10/2024, ba cô gái ở Hà Nội du lịch đến Đà Nẵng dùng xe đạp công cộng. Một cô chia sẻ với tôi: “Giá vé này phù hợp với nhiều người. Xe mới, đẹp, có bảng hướng dẫn sử dụng rõ ràng, cụ thể rất tốt ạ! Bọn cháu có cơ hội thuận tiện đạp xe đi quanh thành phố ngắm cảnh”. Tôi nghe cũng vui.

Mới đầu có nhiều người thấy lạ, thích khám phá. Họ sử dụng xe như đạp thể dục, chiều mát đạp xe dạo quanh qua nhiều đường phố, nhưng hầu hết là những người trẻ tuổi. Họ rành rẽ sử dụng điện thoại thông minh, tải ứng dụng, đăng kí tài khoản, nạp tiền, thanh toán, quét mã… mở khóa xe rồi trả xe...

Nội cái chuyện đăng kí, đăng nhập không thôi cũng dễ… quáng gà, nhất là đối với nhiều NCT. Họ ít chọn xe đạp công cộng cũng dễ hiểu. Một phần khác là người thành phố họ cũng sắm xe đạp riêng để đạp tập thể dục mỗi sáng. Có người chọn đi bộ tập thể dục. Hầu như loại hình dịch vụ công cộng này hơi… kén chọn người dùng! Khách du lịch đi theo đoàn rất ít chọn xe đạp đi thăm thú, trừ số thanh niên trẻ, khỏe thích khám phá.

Một chị đi tập thể dục buổi sáng quanh bờ hồ Vĩnh Trung - Thạc Gián, khi được hỏi về xe đạp công cộng đã bộc bạch với tôi: “Chú thấy đó, trạm xe đạp công cộng lại đặt cạnh mấy cái thùng rác, nhìn phản cảm quá! Ai người ta đến đó chọn xe! Nín thở được bao nhiêu lâu?”. Tôi bỗng giật mình khi thấy cách bố trí trạm xe đạp trên đường Hàm Nghi, cạnh chỗ tập kết rác!

Mùa Hè có thể xe đạp công cộng còn phát huy tác dụng chứ mùa mưa e thua to!

Ông P.V.Y (54 tuổi), ở Mỹ về thăm quê Quảng Ngãi ra Đà Nẵng chơi ít hôm. Sáng nọ, gặp ở quán cà phê trên đường Lê Lợi, có thổ lộ với tôi: “Em hỏi một bác cao tuổi khoảng sáu mươi mấy, chạy xe ôm thu nhập một ngày bao nhiêu tiền. Bác ta kể ế ẩm vì không địch lại xe ôm công nghệ. Có ngày cao nhất là 150 nghìn đồng. Em đặt xe ổng chở đi quanh quanh, vào các con đường ở vùng ngoại ô ngắm cảnh, vào các ngôi chùa thắp nhang. Yêu cầu ổng chạy chậm thôi. Ăn uống trưa, xăng em lo. Chi phí 500 nghìn đồng. Ông ta ô kê cái rụp! Thuê xe đạp công cộng rẻ hơn nhiều, xe honda ở khách sạn ngày có 150 nghìn đồng. Rẻ đó nhưng thấy giao thông đường phố ở mình khiếp quá, chạy không quen, dễ mang họa! Thôi thì đành nhờ bác xe ôm quen đường chở vậy!”.

“Làm mọi thứ. Đi mọi nơi”, “Vì môi trường xanh, cuộc sống khỏe”, “Ai rồi cũng Bike” là những “slogan” của TNGo & Danabus. Và khẳng định rất đúng đắn: “Bạn đang muốn tối ưu chi tiêu cá nhân? Sử dụng xe đạp công cộng (hoặc kết hợp các phương tiện công cộng khác) có thể tiết kiệm rất nhiều tiền so với đi xe dịch vụ hay sử dụng phương tiện cá nhân. Với nhiều ưu đãi khi mua vé ngày, vé tháng, bạn có thể di chuyển khắp thành phố với chi phí cực kì hợp lí!”.

Tuy nhiên, xe đạp công cộng ở Đà Nẵng hiện đang ế khách! Liệu có giống như xe buýt trợ giá ở đây rất ít người đi? “Loại hình dịch vụ này khá mới mẻ, nhiều nơi mới làm điểm, thử nghiệm đầu tư, nên cũng đừng kì vọng là xe đạp công cộng sẽ có lãi ngay, chắc phải vài ba năm tới kia. Trước mắt một vài địa phương có hỗ trợ cho những điểm đặt trạm xe là tốt rồi. Nói về chỗ đặt trạm xe cũng cần xem lại cho phù hợp”, anh N.B. một hướng dẫn viên du lịch tại Đà Nẵng chia sẻ.

Chắc không chỉ Đà Nẵng mà Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh… xe đạp công cộng cũng đang đứng trước nhiều thách thức….