Theo phân tích của John Hopkins, Bỉ có tỷ lệ tử vong cao nhất thế giới do Covid-19, ở mức 13,4%.

Tỷ lệ tử vong này cao hơn cả tỷ lệ ở Italy với 13% và Anh với 12,8% hôm 14/3, thậm chí cả khi Anh được cảnh báo là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch Covid-19 tại châu Âu.

Ở Mỹ, tỷ lệ tử vong là 4%, ở Trung Quốc là 4% và Đức là 2%, những con số tương đối thấp khiến nhiều người phải đặt câu hỏi.

Như vậy, đằng sau tỷ lệ tử vong dường như cao ở mức báo động đã phản ánh điều gì?

Tiêu chí chung khi thống kê tỷ lệ tử vong

Nhận định về việc tỷ lệ tử vong được tính toán nói chung như thế nào, Andrew Preston, một phó giáo sư nghiên cứu về các bệnh do vi khuẩn gây nên tại Đại học Bath nhận định, những sự khác nhau như các ca tử vong được ghi nhận như thế nào, nhân khẩu học của một quốc gia, sự gắn kết giữa các thành phần dân số, thời gian bùng phát dịch bệnh và thời gian phong tỏa đều được tính tới khi nói đến tỷ lệ tử vong.

Đặc biệt, những số liệu thống kê như tỷ lệ tử vong của các ca bệnh chỉ được tính dựa trên việc sử dụng dữ liệu có sẵn. Điều đó tức là các quốc gia xét nghiệm nhiều người hơn sẽ xác định được nhiều trường hợp mắc bệnh ở thể nhẹ hơn, do đó có thể tỷ lệ tử vong sẽ thấp hơn. Và tỷ lệ tử vong nhìn chung thường cao hơn ở những nơi có nhiều người già và những người mắc các bệnh lý nền, bao gồm tiểu đường và tim mạch - các trường hợp có nguy cơ tử vong cao vì Covid-19, chuyên gia Preston cho biết.

Một người đàn ông đeo khẩu trang đi bộ trên con đường vắng vẻ ở Brussels, Bỉ ngày 11/4/2020. Ảnh: AFP

Thậm chí, sự hình thành các gia đình cá thể cũng có thể tạo nên khác biệt bởi "các hộ gia đình đa thế hệ sẽ gia tăng nguy cơ mắc bệnh với những nhóm người dễ tổn thương".

Ngoài ra, trang web của Johns Hopkins cũng giải thích thêm rằng việc các bệnh viện có khả năng và nguồn lực như thế nào trong việc điều trị các bệnh nhân mắc Covid-19 cũng là một yếu tố cần được tính đến khi lý giải về sự khác biệt trong các ca tử vong giữa các quốc gia.

Những lý giải đằng sau tỷ lệ tử vong cao bất thường ở Bỉ

Khả năng xét nghiệm

Hiện nay, dân số Bỉ ở khoảng 11,46 triệu người, với gần 35.000 ca mắc Covid-19 và 4.857 trường hợp tử vong vì dịch bệnh này. Trong khi đó, Đức có hơn 137.500 ca mắc Covid-19 và 4.052 ca tử vong trong tổng số dân là 83 triệu người.

Theo tiến sĩ Peter Drobac - một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm và y tế cộng đồng tại Trường Kinh doanh Saïd thuộc Đại học Oxford: "Chúng ta cần thận trọng khi so sánh tỷ lệ tử vong về các ca mắc Covid-19 được ghi nhận ở các quốc gia".

"Những quốc gia tiến hành xét nghiệm nhiều hơn, chẳng hạn như Đức và Hàn Quốc, sẽ có tỷ lệ tử vong thấp hơn bởi họ tiến gần hơn đến mẫu số thực của các ca bệnh".

Cả Hàn Quốc và Đức đều tiến hành xét nghiệm diện rộng, ngay từ khi dịch bệnh mới bùng phát. Các chuyên gia trước đó đã nhận định với Newsweek rằng nếu được tận dụng đúng cách, việc xét nghiệm sẽ giúp kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh, như Tổng giám đốc WHO từng khuyến cáo rằng: "xét nghiệm, xét nghiệm và xét nghiệm".

Theo trang web Our World in Data của Đại học Oxford, Hàn Quốc đã xét nghiệm hơn 222.000 người trong tổng số 51,6 triệu dân ngày 11/3, so với con số gần 88.000 người được xét nghiệm ở Đức và 6.000 xét nghiệm ở Bỉ.

Ngày 5/4, Đức đã xét nghiệm cho 1,32 triệu người. Ngày 14/4, Hàn Quốc đã xét nghiệm cho hơn 500.000 người trong khi ngày 12/4, Bỉ mới chỉ xét nghiệm được 114.367 người.

"Cho tới gần đây, tỷ lệ xét nghiệm của Bỉ tương đối thấp và điều đó khiến tỷ lệ tử vong cao lên", Drobac cho biết.

Khác biệt trong cách thống kê

Tuy nhiên, rõ ràng, Bỉ cũng là một quốc gia bị dịch Covid-19 tấn công nặng nề. Theo dữ liệu của trang Worldometers ngày 17/4, Bỉ có 419 ca tử vong vì dịch Covid-19 trong số 1 triệu người, cao nhất thế giới, trong khi tỷ lệ này ở Tây Ban Nha là 413 ca tử vong/1 triệu người và ở Italy là 367 ca tử vong/1 triệu người.

Chuyên gia Drobac đánh giá thêm rằng: "Một lý do khiến tỷ lệ tử vong ở Bỉ cao là dịch Covid-19 dường như tấn công mạnh mẽ vào những người cao tuổi ở Bỉ, đặc biệt là trong các viện dưỡng lão. Giải quyết tình hình này là một ưu tiên cấp bách của Bỉ cũng như các quốc gia khác".

Nhà virus học người Bỉ Steven Van Gucht chưa đưa ra được lời giải thích cụ thể về tỷ lệ tử vong cao của Bỉ, tuy nhiên, chuyên gia này lưu ý đến một thực tế rằng Bỉ là một quốc gia tập trung dân số đông. Mật độ dân số của Bỉ cao hơn Pháp khoảng 20 lần, đồng thời cho biết cần phải chờ đến khi dịch bệnh kết thúc để có một cái nhìn toàn cảnh về dịch bệnh.

Ngoài ra, việc các quốc gia thống kê số ca tử vong vì Covid-19 như thế nào cũng khiến việc so sánh tỷ lệ tử vong trở nên phức tạp hơn.

"Không giống như Anh và một số khu vực ở Mỹ, Bỉ thống kê cả các ca tử vong trong những trung tâm dưỡng lão và các cơ sở chăm sóc y tế dài hạn khác. Với ước tính khoảng 50% các các tử vong vì Covid-19 ở châu Âu là trong các trung tâm dưỡng lão thì điều này là vô cùng quan trọng", Drobac nhận định.

Thủ tướng Bỉ Sophie Wilmes đã giải thích hôm 15/4 về tỷ lệ này rằng, chính phủ "đã chọn cách báo cáo một cách minh bạch về các ca tử vong liên quan đến dịch Covid-19", thậm chí điều này có thể "dẫn đến những con số này đôi khi cao hơn thực tế".

Tại quốc gia với hơn 1.500 cơ sở dưỡng lão như Bỉ, các ca tử vong đều được cho là có liên quan đến dịch Covid-19, thậm chí kể cả khi không hề xét nghiệm - một lựa chọn không được nhiều quốc gia thực hiện.

"Ở châu Âu, không có quốc gia nào tính toán giống nhau. Chúng tôi thực hiện một phương pháp tính toán chi tiết nhất", Bộ trưởng Y tế Bỉ Maggie De Block nhận định trên kênh truyền hình LN24.

Theo Reuters, nhiều quốc gia khác cũng ở trong tình cảnh tương tự như Bỉ nhưng điều này không được phản ánh qua các con số thống kê của họ.

Chẳng hạn như tại Hà Lan, phần lớn các ca tử vong vì Covid-19 có thể đã không được ghi nhận trong các báo cáo thống kê, nhất là tại các viện dưỡng lão chưa được xét nghiệm.

Italy - quốc gia có số ca tử vong cao thứ 2 sau Mỹ cũng chỉ mới tiến hành xét nghiệm trong các viện dưỡng lão vào tuần trước.

Pháp thống kê cả các ca tử vong trong những viện dưỡng lão vào số liệu hàng ngày nhưng các ca này đều được xét nghiệm và xác nhận đã mắc Covid-19.

Tình trạng tương tự cũng xảy ra ở Tây Ban Nha, nghĩa là có những người tử vong ở nhà hoặc tại các trại dưỡng lão với các triệu chứng tương tự bệnh Covid-19 chưa được xét nghiệm và cũng không nằm trong các số liệu thống kê chính thức.

Chuyên gia Preston kết luận rằng: "Việc xác định một nhân tố cụ thể khiến tỷ lệ tử vong ở Bỉ cao là một điều thực sự khó khăn. Tôi cho rằng sẽ cần thêm nhiều nghiên cứu để rút ra những nhân tố then chốt chi phối đến tỷ lệ này những điều đó chỉ xảy ra khi các số liệu cuối cùng được công bố".