Nhảy lửa là lễ hội truyền thống có từ lâu đời của đồng bào Dao đỏ ở huyện Bắc Hà, được tổ chức vào mùa Xuân hằng năm. Lễ hội gắn liền với yếu tố tâm linh, cầu phúc, cầu may đầu năm mới, xua đi những điều không may mắn, đón nhận sự ấm áp, an lành trong suốt cả năm

Theo quy định, tham gia nhảy lửa phải là nam giới và trước khi nhảy lửa, họ phải tắm rửa sạch sẽ. Vì vậy, nhảy lửa thường được thực hiện vào lúc tối, tức là sau khi những người tham gia đã ăn uống xong và tắm rửa sạch sẽ.

Các chàng trai người Dao đỏ thể hiện màn nhảy lửa đẹp mắt.

Trong phần nghi lễ, vật phẩm dâng cúng không thể thiếu các loại như: Cơm, gạo, rượu, gà luộc, nước suối, vải mộc màu trắng, hương, tiền làm bằng giấy bản, đèn hoặc nến. Tiếp đó, trong hồi trống giục rộn ràng, thầy cúng thực hiện nghi thức cúng gọi thần linh nhập vào các trò để tham gia nhảy lửa; xin thần linh, thần lửa ban cho các trò sức mạnh để nhảy lửa, phù hộ, che chở cho các trò không bị lửa thiêu, than đốt.

Sau khi các thầy cúng sắp hết bài thì những thanh niên tham gia nhảy lửa vào làm thủ tục bằng cách ngồi trên những chiếc ghế bên đống lửa đang cháy rực, để thầy cúng làm phép “nhập tâm”.

Ở bên ngoài, người xem đứng thành những vòng rộng vừa đánh trống vừa reo hò cổ vũ. Trong khi thầy cúng niệm thần chú với nội dung nhờ các vị thần, tổ tiên phù hộ cho người chơi không bị bỏng hoặc gặp tai nạn thì những người chơi nhắm mắt, tay đặt lên đầu gối.

Khi bài cúng kết thúc, người chơi bắt đầu “nhập tâm”, cơ thể họ dần thoát khỏi thực tại và chìm vào một cõi kì bí, càng lúc càng lắc lư mạnh. Sau đó họ đứng lên, chân nhảy theo nhịp cùng tiến về đống than đỏ rực. Với đôi chân trần, những thanh niên Dao đỏ nhảy vào giữa đống lửa, lấy chân gạt than ra thành một bãi rộng, dùng tay bốc đống tro than nóng bỏng văng ra xa. Họ nhảy múa trong lửa đỏ với đôi chân trần mà không có cảm giác bỏng rát hay sợ hãi. Thời gian nhảy dài hay ngắn tùy theo “sức mạnh” mà họ được thần linh ban cho. Hết đôi chân trần này đến đôi chân trần khác cứ vục sâu trong đống than đỏ cho đến khi than tàn hẳn mới thôi. Đó là sức mạnh, sự gan dạ, lòng dũng cảm, khéo léo, nhanh nhẹn của người đàn ông Dao đỏ.

Đây là hoạt động văn hóa độc đáo của đồng bào Dao đỏ, nhằm bảo tồn phát huy bản sắc, giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, giáo dục lòng can đảm, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, chứa đựng niềm tin, hướng cộng đồng tới cái thiện và những việc làm tốt.