Kì 5: Các quá trình cơ bản của trí nhớ

Gồm 3 quá trình: Quá trình ghi nhớ, quá trình giữ gìn, quá trình tái hiện.

4.1. Quá trình ghi nhớ

Là giai đoạn đầu tiên của một hoạt động nhớ. Là quá trình tạo nên dấu vết (ấn tượng) của đối tượng trên vỏ não. Nó cũng là quá trình gắn đối tượng đó với những kiến thức đã có. Quá trình này rất cần thiết để tiếp thu tri thức, tích luỹ kinh nghiệm. Hiệu quả của việc ghi nhớ phụ thuộc vào nội dung, tính chất của tài liệu nhớ, động cơ, mục đích, phương thức hành động của cá nhân.

Có nhiều hình thức ghi nhớ: Căn cứ vào mục đích có ghi nhớ không chủ định và ghi nhớ có chủ định.

4.1.1.Ghi nhớ không chủ định: Là sự ghi nhớ không có mục đích đặt ra từ trước, không đòi hỏi phải nỗ lực ý chí, mà dường như được thực hiện một cách tự nhiên.

4.1.2.Ghi nhớ có chủ định: Là loại ghi nhớ dựa theo mục đích đã đặt ra từ trước; đòi hỏi một sự nỗ lực ý chí nhất định, cũng như những thủ thuật và các biện pháp ghi nhớ.

Có 2 cách ghi nhớ có chủ định: Ghi nhớ máy móc và ghi nhớ có ý nghĩa.

- Ghi nhớ máy móc: Là loại ghi nhớ dựa trên sự lặp đi lặp lại tài liệu nhiều lần một cách đơn giản. Học vẹt là một biểu hiện của loại ghi nhớ này. Tuy vậy, ghi nhớ máy móc trở nên hữu ích trong trường hợp ta phải ghi nhớ những tài liệu không có nội dung khái quát như số điện thoại, tài khoản ngân hàng, ngày, tháng, năm sinh…

- Ghi nhớ có ý nghĩa: Là loại ghi nhớ dựa trên sự thông hiểu nội dung của tài liệu, dựa trên sự nhận thức được những mối liên hệ giữa các bộ phận của tài liệu đó. Loại ghi nhớ này gắn liền với quá trình tư duy, tốn ít thời gian để ghi nhớ hơn so với ghi nhớ máy móc, nhưng tiêu hao năng lượng thần kinh nhiều hơn.

4.2. Quá trình giữ gìn.

Là quá trình củng cố vững chắc những dấu vết hình thành trên vỏ não trong quá trình ghi nhớ.

Có 2 hình thức giữ gìn:

- Tiêu cực: Giữ gìn dựa trên sự tái hiện lặp đi lặp lại nhiều lần một cách giản đơn tài liệu cần nhớ thông qua các mối liên hệ bề ngoài giữa các phần tài liệu nhớ đó.

- Tích cực: Giữ gìn được thực hiện bằng cách tái hiện trong óc tài liệu đã ghi nhớ, mà không cần phải tri giác tài liệu đó.

4.3. Quá trình tái hiện

Là quá trình trí nhớ làm sống lại những nội dung đã ghi lại. Quá trình này có thể diễn ra dễ dàng hoặc khó khăn. Gồm 3 loại:

Nhận lại: Là hình thức tái hiện khi sự tri giác đối tượng lặp lại. Nhận lại rất có ý nghĩa trong đời sống mỗi con người, nó giúp ta định hướng trong hiện thực tốt hơn và đúng hơn.

Nhớ lại: Là hình thức tái hiện không diễn ra tri giác lại đối tượng. Nhớ lại không diễn ra tự nó mà bao giờ cũng có nguyên nhân, theo quy luật liên tưởng mang tính chất logic chặt chẽ và có hệ thống.

Hồi tưởng: Là hình thức tái hiện phải có sự cố gắng rất nhiều của trí tuệ. Trong hồi tưởng những ấn tượng trước đây không được tái hiện máy móc, mà thường được sắp xếp khác đi, gắn với những sự kiện mới.

Các giải pháp tăng cường trí nhớ:

Để tăng cường trí nhớ chúng ta phải làm đồng thời 3 giải pháp sau: Tăng cường dưỡng chất và oxy để nuôi dưỡng tế bào não; tập luyện trí não thường xuyên; sống tích cực.

5.1 Tăng cường dưỡng chất và oxy để nuôi dưỡng tế bào não.

Tăng bổ sung đầu vào:

- Ăn uống đủ chất, đủ vitamin và khoáng tố, nhất là DHA và canxi. Bạn nên nhớ rằng ngoài việc tăng cường chức năng của xương thì canxi cũng rất quan trọng tham gia vào quá trình dẫn truyền xung động thần kinh. Để bổ sung đủ được vitamin và khoáng tố thì việc uống sữa cũng là một giải pháp tốt. Tôi và người thân của tôi thường dùng sữa Milk CoDoCa.

- Phải tập luyện thở để sao cho hơi thở của bạn chậm và sâu được là rất tốt. Việc thở chậm và sâu giúp cho phổi nở to ra, dung tích sống của phổi tăng lên. Như vậy máu sẽ có nhiều oxy.

Tăng cường lưu thông máu lên não:

- Giảm sự chèn ép lên mạch máu vùng cổ. Thường sự chèn ép này gây lên do sự co cơ ở vùng cổ vai gáy. Khi có hiện tượng mỏi, đau vùng cổ vai gáy (thường do co cơ) thì phải điều trị vật lí trị liệu, xoa bóp, châm cứu, đắp - chườm thuốc ngay.

- Tăng cường sức bóp, bơm máu của tim. Canxi và Coezym Q10 là hai “nguyên liệu” quan trọng để giúp cho “máy bơm” (quả tim) hoạt động khỏe.

- Dùng các loại thuốc hoạt huyết thảo dược, ngâm chân thường xuyên trước ngủ, tập luyện các động tác, bài tập có tác dụng tăng cường máu não… (phần này sẽ trình bày kĩ ở những kì sau về chủ đề: Thiểu năng tuần hoàn - chứng bệnh nguy hiểm).