Theo các chuyên gia y tế, tai biến mạch máu não là bệnh lí cấp tính, xảy ra đột ngột do mạch máu não (động mạch, mao mạch và hiếm hơn là tĩnh mạch) bị vỡ hoặc tắc mà không do chấn thương sọ não, khiến cho các tế bào thần kinh bị tổn thương và rối loạn hoạt động chức năng, biểu hiện là triệu chứng: đau đầu đột ngôt, liệt nửa người, méo miệng, nói khó, …thậm chí hôn mê, tử vong. Theo Tổ chức Đột qụy não Thế giới, đột qụy não có tỷ lệ tử vong cao, chỉ đứng thứ hai sau bệnh tim mạch.

Tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu cung cấp ôxy và các chất dinh dưỡng cho phần mô não đó bị tắc nghẽn hay bị vỡ ra. Khi điều này xảy ra thì các tế bào thần kinh trong phần não trên sẽ bị tê liệt, không làm việc được nữa. Do đó, phần cơ thể do chúng điều khiển cũng không còn chức năng như cũ.

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra tai biến nhưng hay gặp nhất là một động mạch máu bị tắc bởi cục máu đông được gọi là huyết khối, nó được hình thành trong lòng động mạch. Hoặc các động mạch bị xơ vữa do trong mạch máu bị ứ đọng mỡ và dày lên. Điều này dần làm hẹp lòng mạch máu, gây chậm dòng chảy, đến một lúc nào đó tạo thành cục máu đông. Cục máu đông trôi đi lang thang bị cuốn theo dòng chảy và bị nghẹt lại ở một mạch nào đó của não gọi là thuyên tắc não. Nếu một động mạch trong não bị vỡ ra gây chảy máu gọi xuất huyết não. Xuất huyết não có thể xảy trên bệnh nhân có xơ vữa động mạch và tăng huyết áp hoặc xảy ra sau chấn thương ở đầu hay một túi phình động mạch bẩm sinh bị vỡ. Xuất huyết não là một dạng điển hình của bệnh tai biến cực kỳ nguy hiểm, có thể gây tử vong nhanh chóng cho người bệnh.

Ở độ tuổi càng cao các cơ quan trong cơ thể càng bị lão hóa, dễ mắc các căn bệnh như tim mạch, huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao.... Vì vậy, người cao tuổi chính là đối tượng có nguy cơ dễ gặp tai biến mạch máu não.

Hiện nay, phần lớn người dân chưa nhận thức đầy đủ về sự nguy hiểm của bệnh, vẫn còn chủ quan với căn bệnh này. Khi xuất hiện triệu chứng của cơn tai biến mạch máu não thoảng qua, hầu hết đều bỏ qua hoặc lựa chọn tự chữa tại nhà hoặc dùng bài thuốc dân gian. Do đó, khi bệnh biến chuyển nặng trong giai đoạn nguy kịch mới được đưa vào viện thì đã ở tình trạng nguy kịch, chưa kể số khác tử vong ngay trên đường đưa cấp cứu.

Điều hòa huyết áp, ổn định sức khỏe tim mạch là một trong những yếu tố để phòng ngừa nguy cơ tai biến mạch máu não

Đối với người cao tuổi mắc tai biến mạch máu não, thời gian là yếu tố vô cùng quan trọng trong việc cứu sống tính mạng cũng như giảm nhẹ dị chứng cho người bệnh. Một số dấu hiệu cảnh báo sớm tai biến mạch máu não thường gặp ở người già bao gồm:

- Đột ngột đau đầu hoặc đau nửa đầu, chóng mặt, hoa mắt

- Nôn hoặc buồn nôn đột ngột

- Có thể rối loạn ý thức ở các mức độ khác nhau: Lú lẫn, ngủ gà, hôn mê

- Rối loạn ngôn ngữ: Khó khăn trong nói, đọc, viết và tính toán

- Rối loạn thị lực: Nhìn mờ hoặc mất thị lực

- Liệt dây thần kinh: Méo miệng, lác mắt, sụp mi

- Liệt một chân, một tay hay liệt nửa người

- Rối loạn cảm giác tay chân hoặc nửa người

- Tiểu tiện, đại tiện không tự chủ hay bí tiểu tiện

- Co giật

Một số biện pháp phòng tránh tai biến ở người cao tuổi

Tai biến mạch máu não có thể xảy đến rất đột ngột, trước đó sức khỏe bệnh nhân vẫn bình thường, không cảm thấy đau đớn gì. Vì vậy, khi bệnh đến bất ngờ, nhiều người thậm chí không gọi được sự trợ giúp của người thân bên cạnh, vì vậy dễ bỏ lỡ quãng thời gian quí giá có thể cứu được não bộ (còn gọi giờ vàng) trong 3 giờ đầu bị bệnh.

Khi phát hiện bệnh muộn, cho dù cải thiện tích cực cũng dễ để lại di chứng nặng nề như: liệt nửa người hoặc liệt toàn thân, méo miệng, vận động tứ chi khó khăn, nói ngọng,... gây ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý và cuộc sống của người bệnh. Do đó, việc phát hiện sớm và cải thiện tích cực các nguyên nhân gây tai biến là quan trọng như: điều hòa huyết áp, cải thiện tình trạng xơ vữa động mạch, tránh căng thẳng thần kinh, làm việc nghỉ ngơi hợp lý, tập luyện đều đặn vừa với sức mình, không sử dụng bia rượu, các chất kích thích,... là việc làm hữu ích để phòng tránh tai biến mạch máu não. Khi có các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, khó chịu, mệt mỏi không rõ nguyên nhân,... người cao tuổi cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

Theo thống kê, số người mắc tai biến mạch máu não thường gặp ở nước ta ở là độ tuổi ngoài 50, tỷ lệ nam mắc cao hơn nữ khoảng 3 lần. Có tới 80% bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp (trong khi đó hơn 2/3 bệnh nhân tăng huyết áp không tự biết mình mắc bệnh, và khi đã phát hiện tăng huyết áp rồi thì cũng có tới gần 1/2 không được cải thiện, trong số được cải thiện thì số được chữa đúng cách chỉ chưa đầy 1/4), tiếp đó là những người bệnh tim, tiểu đường…

Thời gian xảy ra tai biến thường từ 1 giờ sáng đến 12 giờ trưa, tỉ lệ mắc bệnh có nguy cơ gia tăng về mùa đông khi thời tiết thay đổi đột ngột. Ngoài triệu chứng thường gặp như đã nói ở trên, người bệnh có thể có những triệu chứng như: đau đầu vùng chẩm - gáy, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn cảm giác, mất ý thức, rối loạn tâm thần,… Hơn nữa, tương tự như một số chứng bệnh khác, số người mắc tai biến mạch máu não cũng có chiều hướng trẻ hóa. Vì vậy, bệnh lý trở nên nguy hiểm hơn, không chỉ riêng người cao tuổi mà đối với người trẻ tuổi hơn cũng cần phải hết sức cẩn thận.

Song song với việc ăn uống, nghỉ ngơi điều độ, tránh sử dụng những loại thực phẩm gây áp lực cho đường huyết, tim mạch,... người cao tuổi nói riêng và tất cả mọi người nói chung cần có chế độ vận động, tập luyện hợp lý để tự chăm sóc, bảo vệ sức khỏe của bản thân, tránh khỏi những nguy cơ đối với bệnh lý tai biến mạch máu não.