Để tạo bất ngờ, tôi không báo trước, ngay sau khi kết thúc buổi làm việc với Văn phòng Trung ương Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam, tôi tìm đến nhà ông ở số 25, ngõ 6, thôn Nhân Hòa, xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì, TP Hà Nội. Ông Kỳ sinh năm 1950, tháng 8/1968, đang học lớp 10 ông tạm biệt quê hương lên đường nhập ngũ. Sau 3 tháng huấn luyện, tháng 12/1968, được lệnh vào Nam chiến đấu, ông nhanh chóng lên đường cùng đồng đội. Tháng 3/1969, ông chiến đấu trong đội hình Đại đội 22 súng máy cao xạ 12,7mm của tỉnh đội Phú Yên. Đơn vị ông tham gia các trận đánh tại Hòn Lúp, Xuân Phước (huyện Đồng Xuân), An Ninh (huyện Tuy An), bắn hạ 6 máy bay địch, chi viện đắc lực cho bộ binh, đặc công. Năm 1973, sau hơn 4 năm chiến đấu từ chiến sĩ, ông trở thành Đại đội phó Đại đội 22, với nhiều chiến công xuất sắc, được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt máy bay”.

Chiến dịch Tây Nguyên mở màn thắng lợi, quân ngụy rút chạy theo đường 7 về Tuy Hòa, bị Sư đoàn 320 và quân dân Phú Yên chặn đánh tan tác. Trong trận đánh giải phóng thị xã Tuy Hòa, Đại đội 22 được giao nhiệm vụ tiêu diệt máy bay địch, khi cần hạ nòng chi viện cho bộ binh. 5h sáng 1/4/1975, ta nổ súng tiến công từ nhiều hướng. Phía tây, có xe tăng Sư đoàn 320 chi viện, quân ta nhanh chóng đánh chiếm cầu Ông Chừ, cầu Đà Rằng, làm chủ núi Nhạn. Hướng Bắc, ta tiêu diệt địch ở Gò Đá, núi Chóp Chài rồi theo hướng Ninh Tịnh tấn công Trung đoàn bộ 47, Ty Cảnh sát, Tỉnh đường, giải phóng thị xã Tuy Hòa và toàn tỉnh Phú Yên.

Núi Nhạn, Phú Yên hôm nay.

Lúc này Đại đội 22 được lệnh lên núi Nhạn xây dựng trận địa phòng không, sẵn sàng đánh trả máy bay địch đến phản kích. Bố trí trận địa xong, ông Kỳ nảy ra ý định trèo lên đỉnh Tháp Nhạn để cắm cờ của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam, với suy nghĩ đơn giản, cắm cờ để động viên quân dân ta và để khẳng định ta đã hoàn toàn chiến thắng.

Lá cờ nửa đỏ, nửa xanh với sao vàng năm cánh đã tung bay trên đỉnh Tháp Nhạn lúc 10h sáng 1/4/1975. Ông Kỳ bảo: "Tháp Nhạn khi đó bị tróc lở nhiều nên có khe hở và vết nham nhở có thể bám tay, bấm chân vào để trèo lên. Bây giờ, sau nhiều lần trùng tu tháp trơn nhẵn, không thể trèo như trước được đâu". Chính ông Kỳ cũng không ngờ mình có bức ảnh quý đứng trên ngọn tháp Nhạn cùng lá cờ. Kết thúc chiến tranh còn nhiều việc phải làm, chẳng ai nghĩ nhiều đến công lao thành tích, khi về Quân khu 5 dự họp ông mới biết mình có bức hình đó. Sau khi Phú Yên và Khánh Hòa sáp nhập thành tỉnh Phú Khánh, ông Kỳ được điều động về làm Đại đội phó Đại đội 202 Đặc công Anh hùng. Năm 1978, Tỉnh đội thành lập lại Đại đội 22 súng máy cao xạ 12,7mm và giao cho ông làm Đại đội trưởng, sau đó lên Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 78 pháo cao xạ 37mm.

Trong những năm 1979 - 1983, ông được đi học ở Học viện Lục quân Đà Lạt, sau khi tốt nghiệp được điều động về Phòng Quân huấn Quân khu Thủ đô. Năm 1988, ông được giao nhiệm vụ Phó Chỉ huy trưởng - Tham mưu trưởng Huyện đội Thanh Trì. Năm 1991, ông được bổ nhiệm làm Chỉ huy trưởng Huyện đội cho đến năm 2003 về hưu với quân hàm Đại tá. Bước sang tuổi 70, Đại tá Nguyễn Sỹ Kỳ vẫn giữ được phong độ, đi lại nhanh nhẹn, khỏe khoắn, nói năng to rõ. Về hưu, ông tham gia làm cấp ủy chi bộ mấy nhiệm kì và sống bình yên, hạnh phúc bên người vợ là bà Nguyễn Thị Nhật cùng các con cháu. Thời gian trôi qua, hình ảnh người chiến sĩ Nguyễn Sỹ Kỳ bên lá cờ Giải phóng trên Tháp Nhạn vẫn còn đọng mãi trong lòng người dân Phú Yên.

Đại tá Nguyễn Bá Thuyết

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh tỉnh Phú Yên