Tham dự buổi Hội thảo gồm có: Bà Trần Thị Nhị Thủy, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông; Tiến sỹ Angela Pratt, Trưởng đại điện, Tổ chức Y tế Thế thới tại Việt Nam; Thạc sỹ, Bác sỹ Nguyễn Tuấn Lâm, Tổ chức Y tế Thế giới; đại diện Bộ Y tế, các chuyên gia kinh tế.

Bà Trần Thị Nhị Thủy, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông phát biểu khai mạc Hội nghị.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Trần Thị Nhị Thủy, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông khẳng định: Theo Tổ chức Y tế thế giới, hút thuốc lá gây ra nhiều bệnh mãn tính và nan y. Hút thuốc lá là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, trong khói thuốc lá có 69 chất gây ung thư, các bệnh tim mạch, bệnh về hô hấp và ảnh hưởng sức khoẻ sinh sản cả nam và nữ. Ước tính cứ 2 người hút thuốc lá sẽ có 1 người chết sớm, trong đó nửa ca tử vong xảy ra ở tuổi trung niên (từ 39 đến 65 tuổi). Sử dụng thuốc lá gây 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới. Bên cạnh các tác hại về sức khoẻ, thuốc lá còn gây ra tổn thất về kinh tế đối với cá nhân, gia đình, xã hội và môi trường.

Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Chuyên gia phòng, chống tác hại thuốc lá, Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.

Tại Hội thảo, Tiến sỹ Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam nhấn mạnh Việt Nam đã đạt được một số tiến bộ trong cuộc chiến chống tác hại của thuốc lá trong một thập kỷ qua.

"Một trong những thách thức lớn nhất mà chúng ta đang phải đối mặt là thực trạng giá thuốc lá rất rẻ ở Việt Nam. Trong những năm vừa qua, thuốc lá ngày càng trở nên phù hợp với túi tiền của người dân hơn bởi giá của nó vẫn được giữ nguyên, trong khi thu nhập lại tăng. Đây là điều chúng ta cần thay đổi. Tăng thuế thuốc lá là cách nhanh và hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu này", bà Angela Prat cho biết.

Với việc thảo luận, thông qua dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) thời gian tới, WHO tin rằng Việt Nam đang có một cơ hội đặc biệt để hướng tới mục tiêu cao hơn và đạt được nhiều lợi ích hơn nữa tới sức khỏe của người dân - bà Angela Pratt chia sẻ.

Bà Đinh Thị Thu Thuỷ, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế phát biểu tại Hội thảo.

Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Chuyên gia phòng, chống tác hại thuốc lá, Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam đã chia sẻ về gánh nặng bệnh tật, kinh tế do sử dụng thuốc lá, vai trò của chính sách thuế thuốc lá và khuyến nghị cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá ở Việt Nam. Theo đó, tỷ lệ hút thuốc lá tại Việt Nam giảm chậm, không đạt các mục tiêu quốc gia và cam kết quốc tế, sản lượng và tiêu thụ thuốc lá gần đây có xu hướng tăng nhanh; kinh nghiệm quốc tế cho thấy thuế thuốc lá là biện pháp chính giảm cầu nhưng ở Việt Nam thuế thuốc lá đang rất thấp; nếu không có các biện pháp can thiệp thuế thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá sẽ tăng thêm.

Hội thảo nhận được sự quan tâm của đông đảo phóng viên các cơ quan thông tấn báo chí.

Các phát biểu tham luận tại Hội thảo đã tập trung nhấn mạnh: Mặc dù chúng ta đã có nhiều nỗ lực và đạt kết quả ban đầu trong công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, nhưng Việt Nam vẫn là một trong 15 quốc gia có tỉ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN. Theo ước tính của WHO, mỗi năm có 40.000 - 70.000 ca tử vong sớm do sử dụng thuốc lá. Chi phí y tế trực tiếp và gián tiếp do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá là 108 nghìn tỷ đồng, tương đương 1.14% GDP năm 2022; trong khi tổng nguồn thu thuế từ thuốc lá năm 2022 là 17,6 nghìn tỷ, chưa bằng 1/5 của chi phí y tế (theo nghiên cứu của Hội Kinh tế Y tế (2023).

Thuế và giá thuốc lá ở Việt Nam hiện rất thấp, dẫn đến người dân và trẻ em vẫn dễ dàng tiếp cận và mua và sử dụng thuốc lá. Từ năm 2008 đến 2019, Việt Nam thực hiện 3 lần tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá nhưng mức tăng thuế mỗi lần chỉ là 5% và khoảng cách thời gian giữa các lần tăng thuế khá dài (năm 2008, tăng mức thuế từ 55% lên 65%); năm 2016 (sau 8 năm) tăng từ 65% lên 70%; năm 2019 (sau 3 năm), tăng từ 70% lên 75%). Mặc dù mức thuế tiêu thụ đặc biệt là 75% nhưng tổng thuế trên giá bán lẻ chỉ chiếm 38.8%. Do đó, Việt Nam thuộc nhóm các nước có mức thuế và giá thuốc lá thấp nhất thế giới, thấp hơn so với mặt bằng chung của các nước trong khối ASEAN.

Toàn cảnh buổi Hội thảo.

Các ý kiến tại Hội thảo đều thống nhất, quan điểm, chính sách thuế cần thể hiện vai trò chủ đạo trong giảm tiêu dùng, Việt Nam nên bổ sung thuế tuyệt đối ở mức đủ cao và có thay đổi định kỳ, sử dụng giá bán lẻ làm cơ sở tính thuế tỉ lệ, thay vì giá xuất xưởng như hiện nay và tỉ lệ tấ cả các loại thuế nên đạt tối thiểu 75% giá bán lẻ. Bên cạnh đó, cần tăng đáng kể thuế đối với thuốc lá và điều chỉnh thường xuyên để bắt kịp với lạm phát và tăng trưởng thu nhập. Đại diện Bộ Y tế cũng nhất trí với đề xuất trong Dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi); đồng thời, đề xuất bổ sung thuế và tổng mức thuế phải đủ lớn để tác động thay đổi mức tiêu dùng, dẫn đến làm giảm tỷ lệ người hút thuốc ở cả nam và nữ xuống dưới 36% vào năm 2030, để đạt được mục tiêu Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam.