Nguyên nhân khi hút thuốc lá dẫn đến ung thư phổi

Vài năm gần đây, tỉ lệ người mắc ung thư ở Việt Nam tăng một cách báo động. Theo ghi nhận tại hội thảo Khoa học quốc tế có chủ đề: “Quản lý ung thư trong thời đại mới: Cập nhật những tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị ung thư ở Việt Nam và trên thế giới”. Nước ta năm 2023 có khoảng 200.000 ca mắc ung thư mới, số tử vong lên đến 82.000 trường hợp. Trong khi tỷ lệ tử vong do ung thư trên thế giới khoảng 59,7%, ở các quốc gia đang phát triển là 67,9% thì tỷ lệ tử vong do ung thư ở Việt Nam là 73,5%, ở mức cao trên thế giới.

Trong 200.000 ca mắc ung thư nói trên thì ung thư phổi là một trong những loại ung thư phổ biến và chiếm tỉ lệ cao. Trung bình mỗi năm có khoảng hơn 26.000 ca mắc mới và 23.000 ca tử vong. Tỷ lệ ung thư phổi ở nam giới gấp 3 lần ở nữ giới. Cứ 100.000 người dân Việt Nam thì có 36 nam giới và 12 nữ giới được chẩn đoán mắc ung thư phổi.

Theo Bộ Y tế để phòng, chống ung thư nói chung và ung thư phổi nói riêng thì người dân cần loại bỏ đươc thuốc lá ra khỏi cơ thể và môi trường sống. Vì khói thuốc lá là nguyên nhân chính dẫn đến 90% ung thư phổi.

Khói thuốc lá chứa hơn 7000 loại hóa chất độc hại. Trong đó có hơn 200 loại chất gây hại cho sức khỏe và hơn 70 chất gây lên ung thư. Hơn 70 chất này kết hợp với các hợp chất thơm có vòng đóng như Benzopyrene có tính chất gây ung thư. Khi con người hít khói này vào cơ thể, nó sẽ tác động lên tế bào bề mặt của đường hô hấp gây nên tình trạng viêm mạn tính, phá huỷ tổ chức, biến đổi tế bào dẫn đến dị sản, loạn sản rồi ác tính hoá.

5 dấu hiệu cảnh báo ung thư phổi

Các độc chất này, trực tiếp gây ra các căn bệnh nguy hiểm và được chứng minh qua nhiều nghiên cứu trên thế giới cũng như ở Việt Nam. Khoa học chứng minh rằng: Hút 01 điếu thuốc tức là đã tự mình làm mất đi 5,5 phút tuổi thọ. Thông thường tuổi thọ trung bình của người hút thuốc ngắn hơn so với người không hút thuốc từ 05 đến 08 năm. Hút thuốc làm tăng tỷ lệ tử vong từ 30 đến 80%, chủ yếu là do các bệnh ung thư (ung thư phổi), bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, các bệnh tim mạch…. Mức độ tăng nguy cơ phụ thuộc vào tuổi bắt đầu hút (hút thuốc càng sớm thì nguy cơ càng cao), số lượng thuốc hút trung bình với đơn vị là bao/năm tính bằng cách lấy số bao thuốc hút trung bình hàng ngày nhân với số năm hút (số lượng thuốc hút bao/năm càng lớn thì nguy cơ càng cao) và thời gian hút càng dài thì nguy cơ cũng càng lớn. Chính vì vậy mà độc tính của khói thuốc lá là con đường ngắn nhất dễn đến ung thư phổi.

Biện pháp để giảm tỉ lệ ung thư phổi

Như chúng ta đã biết tỉ lệ 90% mắc ung thư phổi là do thói quen hút thuốc lá gây ra. Chính vì vậy, đề cập những giải pháp để giảm số ca mắc ung thư phổi xuống là vấn đề cấp thiết của người dân và các tổ chức y tế trong và ngoài nước. Hay nói cách khác là giảm tỉ lệ người hút thuốc lá xuống mức thấp nhất có thể.

Hàng năm nhà nước ta đã đưa ra rất nhiều các biện pháp để giảm nhu cầu về thuốc lá, giảm nguy cơ mắc ung thư phổi…đã đạt hiệu quả cao như: Ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc, trong đó quy định rõ các địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn cả trong nhà và trong phạm vi khuôn viên. Xây dựng các mô hình không thuốc lá như: Mô hình trường học, bệnh viện, công sở, khách sạn, nhà hàng… không khói thuốc. Đây là một phần quan trọng để bảo vệ quyền được sống trong môi trường trong lành của những người không hút thuốc lá, giúp giảm nguy cơ bệnh tật và tử vong do tiếp xúc thụ động với khói thuốc.

Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; kêu gọi các khách sạn, nhà hàng, cơ sở lưu trú, cơ sở kinh doanh tham gia tích cực hơn nữa vào việc xây dựng môi trường không khói thuốc lá; tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại các cơ quan, đơn vị, các khách sạn, nhà hàng; thực hiện treo biển “Cấm hút thuốc lá”, pa nô xây dựng môi trường không khói thuốc tại các địa điểm công cộng, các điểm cấm hút thuốc.

Theo Giáo sư Hoàng Văn Minh, Việt Nam cần xây dựng lộ trình tăng thuế đối với các sản phẩm thuốc lá, bảo đảm đạt mức thuế theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới mới có thể đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá; xây dựng các chính sách và quy định về việc cấm sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới; ngăn ngừa việc sử dụng thuốc lá trong giới trẻ. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất việc sản xuất và nhập khẩu các sản phẩm hỗ trợ cai nghiện; việc chi trả cho các hoạt động tư vấn cai nghiện thuốc lá từ quỹ bảo hiểm y tế.

Song song với đó, tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định để mở rộng các khu vực cấm hút thuốc lá hoàn toàn; quy định tăng diện tích in cảnh báo sức khỏe trên bao bì các sản phẩm thuốc lá và tiêu chuẩn kỹ thuật đối với bao bì các sản phẩm thuốc lá; quy định về cấm quảng cáo, khuyến mãi các sản phẩm thuốc lá dưới mọi hình thức kinh doanh, sản xuất thuốc lá….

Đồng thời, nhà nước ta nên có các biện pháp kiểm soát việc quảng cáo sản phẩm thuốc lá, đặc biệt là sản phẩm thuốc lá mới trên môi trường mạng như: Youtube, Facebook, tiktok… vì đối tượng quảng cáo này tiếp cận chủ yếu là giới trẻ.

Trước thực tế là tỉ lệ trẻ hóa ca mắc ung thư thì các chuyên gia khuyến cáo, người hút thuốc lá phải chủ động từ bỏ thói quen hút thuốc hoặc có ý thức hút thuốc ngoài không gian sống của gia đình. Đặc biệt tránh xa trẻ em, phụ nữ mang thai, người già… Đối với những gia đình có người hút thuốc, cần thống nhất về những quy định đảm bảo an toàn để bảo vệ sức khỏe cho các thành viên.

Cùng với đó, người có thói quen hút thuốc nên mỗi có chế độ dinh dưỡng hợp lý, trong đó hàm lượng đạm, mỡ hợp lý, tăng cường rau xanh, trái cây. Mỗi người cần thường xuyên rèn luyện, tăng cường sức khoẻ. Ngoài ra, phải có thói quen khám sức khoẻ định kỳ. Đặc biệt những người có tiền sử hút thuốc lá Bộ Y tế khuyến cáo sau 40 tuổi, sau 50 tuổi nên đi tầm soát ung thư phổi nói riêng, các bệnh ung thư khác nói chung.

Chính vì vậy ý thức của người hút thuốc lá sẽ là chìa khóa lớn nhất, của giải pháp giảm thiểu tỉ lệ ca mắc ung thư phổi hiện nay.