Báo cáo với Đoàn giám sát, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh nêu rõ, Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình) được tích hợp từ 118 chính sách cụ thể của giai đoạn 2016 - 2020, kết hợp với một số chính sách mới được thiết kế tổng cộng thành 10 dự án, 14 tiểu dự án và các nội dung chính sách thành phần.

Qua đánh giá, các dự án, tiểu dự án, nội dung chính sách thuộc Chương trình đã được xây dựng theo đúng quan điểm, mục tiêu, phạm vi, đối tượng, nội dung, nhiệm vụ, giải pháp và cơ chế quản lí điều hành quy định tại các nghị quyết của QH.

Đến giữa năm 2022, công tác phân bổ và giao vốn mới hoàn thành từ cấp Trung ương, do vậy, thời gian để các địa phương hoàn thành quy trình, thủ tục phân bổ, giao vốn, tổ chức thực hiện theo đúng quy định là rất ít. Việc Trung ương bố trí vốn muộn so với thời hạn lập dự toán ngân sách Nhà nước hằng năm, các địa phương gặp khó khăn trong cân đối xác định nguồn lực đối ứng từ ngân sách địa phương, huy động nguồn lực hợp pháp để thực hiện Chương trình…

Luật Đầu tư công quy định về giao kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 5 năm. Tuy nhiên, Luật Ngân sách Nhà nước không quy định cụ thể việc giao kế hoạch vốn sự nghiệp nguồn ngân sách Nhà nước giai đoạn 5 năm. Do đó, nguồn vốn sự nghiệp của Chương trình mới được giao năm 2022, chưa giao cả giai đoạn 2021-2025. Địa phương không xác định được tổng thể nguồn vốn hỗ trợ từ ngân sách Trung ương và gặp nhiều khó khăn về xây dựng các dự án sử dụng vốn sự nghiệp để thực hiện Chương trình, nhất là việc lựa chọn, xác định các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị có vòng đời thực hiện trên 1 năm kế hoạch…

Các đại biểu cho rằng, Chương trình chia làm hai giai đoạn 2021-2025 và 2026-2030 với mục tiêu thu hẹp mức sống và thu nhập của vùng đồng bào dân tộc thiểu số so với bình quân chung của cả nước, phấn đấu 2030 cơ bản không còn thôn, xã đặc biệt khó khăn.

Đối với việc giải ngân, trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, số liệu báo cáo cho thấy đã đạt 43,76% trong năm 2022 là khá cao. Tuy nhiên, Ủy ban Dân tộc cần tiếp tục làm rõ việc phân bổ vốn, giao vốn đã khớp với tiến trình, quy trình về việc phân bổ vốn hay chưa, tiêu chí phân bổ vốn có gì bất cập hay không.

Kết luận cuộc làm việc, Phó Chủ tịch QH Trần Quang Phương, Trưởng Đoàn giám sát đề nghị Ủy ban Dân tộc tích cực phối hợp với các Bộ, ngành sửa đổi các văn bản hướng dẫn còn vướng mắc, tránh dẫn chiếu nhiều nhưng vẫn không đủ rõ. Tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn của các Chương trình MTQG trong lồng ghép, phân cấp, phân quyền, điều chỉnh lại việc phân bổ ngân sách; đẩy mạnh hơn nữa việc giải ngân vốn ngân sách Nhà nước cho các Chương trình MTQG; thực hiện cho được Công điện 71/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các Chương trình MTQG...