Kì 9: Thoái hóa cột sống cổ

Cột sống cổ: Là phần trên cùng của cột sống. Có 7 đốt sống trong cột sống cổ, kí hiệu là C, được đánh số từ trên xuống dưới bắt đầu là C1 rồi đến C7. Hai đốt sống đầu tiên (C1, C2) của cột sống cổ được cấu tạo đặc biệt để cho phép cử động: Xoay, ngửa, gật, lắc đầu cổ. Đốt sống cổ 7 (C7) là đốt sống cổ cuối tiếp nối với đốt sống lưng. Có thể xác định bằng cách: Ngồi hơi cúi đầu, quay cổ qua lại phải trái, ụ xương nào cao nhất động đậy nhiều dưới ngón tay là đốt cổ 7.

Theo cấu tạo sinh lí, đoạn đốt sống cổ là đoạn cong đầu tiên hình chữ c với chỗ cong về phía trước nhất là đốt sống cổ 4. Nếu đầu phải đội các vật nặng thì đốt sống này là điểm chịu lực kém nhất nên dễ bị tổn thương nhất. Ngoài ra, hai đốt sống cổ 5 (C5) và cổ 6 (C6) hay bị thoái hóa nhất.

Thoái hóa cột sống cổ là bệnh thường gặp ở NCT, liên quan tới quá trình lão hóa. Do cột sống phải chịu đựng nhiều các tải trọng xảy ra liên tục, dẫn tới các biến đổi hình thái gồm các biến đổi thoái hóa ở các đĩa đệm, thân đốt sống và ở các mỏm gai sau, tình trạng hư hại phần sụn của đĩa sụn mặt trên đốt sống, đĩa đệm và sụn khớp liên mỏm gai sau, mọc gai - mỏ xương ở chuỗi thân đốt sống. Thoái hóa cột sống thường tiến triển chậm, biểu hiện bởi sự tăng dần các triệu chứng: Đau, co cứng cơ vùng cổ và hạn chế vận động.

Nguyên nhân: Sự phát triển quá mức của xương: Là kết quả của việc cơ thể cố gắng phát triển thêm xương để làm cho cột sống khỏe hơn. Tuy nhiên, phần xương phát triển thừa có thể chèn vào tủy sống hoặc dây thần kinh dẫn đến đau cổ gây thoái hóa.

Mang vác vật nặng thường xuyên hoặc ngồi làm việc sai tư thế.

Dinh dưỡng kém, bị thiếu hụt các khoáng tố nhất là canxi.

Lão hóa: Do sự thay đổi của khớp cổ khi già đi. Thoát vị đĩa đệm, mất nước đĩa đệm và kích thích xương là tất cả các kết quả của lão hóa

Độ cứng dây chằng: Các dây chằng kết nối xương cột sống với nhau bị cứng hơn theo thời gian làm ảnh hưởng đến chuyển động của cổ dẫn đến thoái hóa

Thừa cân, béo phì và lười hoạt động.

Do yếu tố di truyền.

Hút thuốc: Thói quen này cản trở các chất dinh dưỡng đến các đĩa đệm và khiến chúng lão hóa nhanh hơn.

Theo quan điểm của đông y chủ yếu các tạng thận, can, tì sẽ ảnh hưởng đến nguyên nhân gây thoái hóa. Do phong hàn thấp xâm nhập vào làm cho khí huyết trong kinh lạc bị bế tắc dẫn đến thoái hóa.

Triệu chứng: Hầu hết không có triệu chứng đáng kể. Một số dấu hiệu thường gặp gồm: Cổ cứng khó quay cổ; thường đau ở phía sau đầu, lan ra thái dương, trán hay sau hố mắt; đau vùng gáy, ngứa hoặc tê vai lan xuống cánh tay, cẳng tay và ngón tay; yếu cơ nên khó có thể nâng cánh tay hoặc nâng đồ vật. Thoái hóa đốt sống cổ có thể gây ra cả 3 hội chứng: Chèn ép rễ dây thần kinh sống, chèn ép tủy sống và chèn ép động mạch ống sống.

Triệu chứng thoái hóa cột sống cổ chia theo từng cấp độ: Tạm thời phân chia thành 10 cấp độ khác nhau theo tiến triển của thoái hóa cột sống cổ:

Cấp độ 1: Có cảm giác bị cứng và đau ở cổ khi ngửa đầu nhìn lên.

Cấp độ 2: Đau mỏi cổ thường xuyên hơn, cảm giác đau và cứng có thể lan sang cả vai và lưng.

Cấp độ 3: Dễ bị tụt khỏi gối khi ngủ, tỉnh dậy cảm thấy khó vận động cổ, đau và khó chịu ở cổ.

Cấp độ 4: Bị tê cánh tay, có khi còn cảm thấy mờ mắt, nhức mắt.

Cấp độ 5: Dáng đi siêu vẹo, thị lực giảm nên khó đi lại trên một đường thẳng.

Cấp độ 6: Cổ, vai và cánh tay bị hạn chế, có khi còn không thể cầm bút viết được bình thường.

Cấp độ 7: Không dùng được đũa, chỉ có thể dùng thìa để ăn.

Cấp độ 8: Người yếu ớt đi lại không có sức lực và cảm giác như ở trên không.

Cấp độ 9: Rối loạn đại, tiểu tiện không tự chủ.

Cấp độ 10: Nằm tại chỗ không thể rời khỏi giường.

Theo YHCT: Thoái hóa cột sống dựa theo triệu chứng lâm sàng sẽ xếp bệnh này vào loại tí chứng, nuy chứng, đầu thống, cảnh cường, cảnh cường thống, huyễn vựng, cảnh cân cơ.

Do phong hàn: Đầu, gáy, vai và lưng trên đau, gáy cứng, cử động khó khăn; tê tay đau mỏi chi trên có cảm giác nặng, vô lực, thích ấm, sợ lạnh, rêu lưỡi mỏng, trắng nhạt.

Do hàn thấp: Đầu, gáy, vai, vai lưng đau, váng đầu, chóng mặt, cơ thể nặng, ngực và hông sườn đầy tức, rêu lưỡi trắng nhạt, mỏng.

Khí trệ huyết ứ: Đầu, vai, gáy, vai lưng đau, tê, ê ẩm, đau vùng nhất định; ban ngày đỡ đau, ban đêm đau nhiều hơn; ấn vào đau, chân tay tê mỏi, miệng khô, lưỡi đỏ, tím hoặc có những ứ huyết.

Khí huyết đều hư, huyết ứ: Đầu, gáy khó cử động; gáy yếu, tay chân yếu, nhất là ở các đầu ngón tay, vai và tay tê; mệt mỏi, mất ngủ, hay mơ, ra mồ hôi trộm, chóng mặt, hồi hộp, hơi thở ngắn, da mặt xanh, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng mỏng.

Can thận âm hư: Gáy, vai, vai lưng đau, có khi đau lan lên đầu, tay chân tê, mất cảm giác, thắt lưng đau; chóng mặt, hoa mắt, gò má đỏ, mồ hôi trộm, họng khô, lưỡi đỏ, rêu lưỡi mỏng. (còn tiếp)