Lê Văn Kháng, vẫn thường gọi Hai Kháng, đậm chất Tây Nam Bộ mạn Hậu Giang, không thể trộn lẫn, làm chết bỏ, nhậu cũng chết bỏ (!). Tại BRVT, người ta vẫn thường nói vui, Lê Văn Kháng là “anh hùng cá biển” (anh hùng trong lĩnh vực đánh bắt hải sản); Trần Lê Đông là “Anh hùng khí” (anh hùng trong lĩnh vực dầu khí); Hoàng Đức Thảo là “Anh hùng kè” (lĩnh vực làm kè biển, sông ngòi, ao hồ). Anh hùng Lao động Trần Lê Đông và Lê Văn Kháng cùng tuổi Kỷ Sửu - Trâu vàng, sinh năm 1949. Tài năng và phẩm chất anh hùng họ Lê và họ Trần bắt đầu từ lòng quả cảm, dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm, không thác ghềnh, vực thẳm nào có thể cản bước. Do lâm bệnh hiểm nghèo, năm 2021, tiến sĩ khoa học Trần Lê Đông, quê Hà Tĩnh đã vĩnh biệt bè bạn, đồng nghiệp về Miền mây trắng, trong niềm tiếc thương của nhiều người. Tấm ảnh 3 người anh hùng lừng danh thành tích, tươi đẹp phẩm chất, thanh khiết như nhánh hoa lan rừng, đến thời điểm này, tháng 4/2023, chỉ còn lại hai người - thiếu vắng Trần Lê Đông.

Anh hùng… kè Hoàng Đức Thảo, quê Thái Bình, người tham gia Ban chấp hành và có mặt dự Đại hội III Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa nói vui với người viết bài này: “Em cao số lắm, dân gốc rạ, nhiều gian nan thử thách ập đến, em vượt qua, vẫn sống khỏe!”. Hoàng Đức Thảo, ý chí và nghị lực, lòng đam mê, một tấm gương sang tiêu biểu, năm 2023 được xếp trong đội ngũ các nhà khoa học hàng đầu về “Trí tuệ Việt”, được công bố và tôn vinh nhân dịp kỉ niệm 40 năm Liên hiệp các Hội Khoa học và Kĩ thuật Việt Nam.

Buổi tối ngày 7/4/2023, nhân Đại hội III, nhiệm kì 2023 - 2028 Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh BRVT, trước thềm kỉ niệm 48 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, bên biển Vũng Tàu xinh đẹp, “anh hùng cá biển” tuổi Trâu vàng - 1949 vinh dự và tự hào được cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa long trọng tri ân như là một người anh, người bạn, người đồng nghiệp đúng vào đêm ông kết thúc nhiệm kì II Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Phẩm chất anh hùng của Hai - Lê Văn Kháng tuổi 75 thêm rạng ngời, tỏa sáng.

Lê Văn Kháng ôm gọn bó hoa tươi thắm vào lòng, xúc động nói với Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Ngọc Khánh; cựu Ủy viên Trung ương Đảng, cựu Bí thư Tỉnh ủy BRVT Nguyễn Tuấn Minh và cựu Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, cựu Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Cao Sỹ Kiêm, cùng đứng bên cạnh:

- Tôi xúc động lắm, vô cùng cảm ơn các anh, các doanh nhân, bạn bè thân hữu!

Lê Văn Kháng bày tỏ cảm xúc ngắn gọn, đúng như phong cách long trọng phát biểu khai mạc Đại hội III, không quá 3 phút kể cả kính thưa, kính gửi (!). Cựu Chủ tịch UBND tỉnh BRVT Nguyễn Trọng Minh, một cán bộ xông pha, năng động cùng thời với Lê Văn Kháng, chứng kiến những bước thăng trầm - sự nghiệp kinh doanh của Công ty Xuất nhập khẩu thủy sản Côn Đảo (CODIMEX) xiết chặt tay người anh hùng:

- Anh em ta bảo trọng giữ gìn sức khỏe! Ngày Hai Kháng lăn lộn, nếm mật nằm gai với Côn Đảo, nhiều đêm không ngủ, nhiều bữa quên ăn. CODIMEX do ông gây dựng, tay không bắt giặc, vươn tầm ra biển lớn. CODIMEX như một pháo đài trên biển, một người ra khơi đánh bắt hải sản là một chiến sĩ tự vệ, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo. Sau này, Hai Kháng vừa làm Chủ tịch CODIMEX, vừa làm Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa, càng vững tay chèo lái, tự hào lắm!

Vừa là chính khách, vừa là nhà kinh tế dày dạn, Cựu Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cựu Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, tiến sĩ Cao Sỹ Kiêm, sắp vào tuổi 85, bay từ Hà Nội vào Vũng Tàu, vừa là để dự Đại hội của Hiệp hội địa phương, đây cũng là dịp nâng li rượu chúc mừng người “anh hùng cá biển” đậm chất Nam Bộ cương trực, thẳng thắn và can trường. TS Cao Sỹ Kiêm ngồi hàng ghế danh dự bên cạnh Lê Văn Kháng, dí dỏm mà hào sảng:

- Ta đều có một cái cùng, hội viên Hội Người cao tuổi Việt Nam. Chưa biết ngày nào ta đi du lịch nơi Công viên văn hóa vĩnh hằng (!). Ông làm việc không kể tuổi, trách nhiệm, hết mình, lăn xả. Tuổi cao chí càng cao! Mai mốt ông bay về Thủ đô, ta vi vu đây đó. Câu cửa miệng của Bùi Ngọc Diệp “thích là nhích”, biết đâu ta lại ngược Tây Bắc, Việt Bắc,Thủ đô gió ngàn!

Chính khách, TS Nguyễn Văn Thân, Đại biểu Quốc hội, Chủ tịch đương nhiệm Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chia sẻ:

- Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa BRVT hoạt động năng nổ và hiệu quả, đoàn kết, cầu nối của cộng đồng doanh nghiệp, có sự đóng góp tích cực, nhiệt thành, hiệu quả của Anh hùng Lao động, Chủ tịch Hiệp hội Lê văn Kháng và các cộng sự.

Đại hội III, nhiệm kì 2023 - 2028 ngày 7/4/2023 của Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa BRVT đón các doanh nhân bạn quý từ nhiều tỉnh thành phố về dự. Công việc chính của Đại hội diễn ra nhanh gọn, trên thuận dưới hòa, bầu Ban chấp hành nhiệm kì mới nhanh gọn, nhất trí gần như tuyệt đối mọi quyết sách, bao gồm cả nhân sự. Doanh nhân trẻ Phạm Văn Triêm được Đại hội tín nhiệm giao trọng trách làm Chủ tịch Hiệp hội, gánh thay nhiệm vụ của Anh hùng Lao động Lê Văn Kháng. Phần việc còn lại của Đại hội là liên hoan, ca hát, một đêm hội tri ân người “anh hùng cá biển”.

Bùi Ngọc Diệp xúc động đọc mấy vần thơ cảm tác tặng Lê Văn Kháng: Kẻ Bắc người Nam một chặng đường/ Trí tâm chung hướng hội dựng xây/ Sẻ chia sâu lắng lòng cao thượng/ Nhẫn nhịn khiêm nhường đạp thị phi/ Anh hùng một thuở trời sông nước/ Vượt sóng bạc đầu vững lái đi/ Buông neo cập bến lòng thanh thản/ Vui nghiệp với đời bạn cùng tôi/ Tri âm trắc ẩn đường khuya sớm/ Đức hạnh tâm lòng chẳng nhạt phai/ Giàu nghèo, quan tước thường do số/ Hèn mọn tà hồn chính tự tâm/ Hỉ xả từ bi tầm tri thức/ Tri kỉ với người nặng tri ân!

Người viết bài này sống và làm việc cùng thời với Lê Văn Kháng và Bùi Ngọc Diệp từ thời đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo, biết ngóc ngách mọi chuyện vui buồn nơi phố biển. Bùi Ngọc Diệp mượn mấy vần thơ để ngợi ca người “anh hùng cá biển”, chí lí, chí tình, tinh tường mà đằm thắm. Có lẽ vậy, khi Bùi Ngọc Diệp đọc thơ tặng, Lê Văn Kháng nghẹn ngào ôm bạn mà xúc động, đôi mắt rớm lệ: “Cảm ơn anh!”.

Bàn về sự thẳng thắn, cương trực của Lê Văn Kháng, nhiều bạn hữu ở Côn Đảo và BRVT không mấy ai không biết. Khi đụng chuyện, Lê Văn Kháng buột miệng văng tục. Tục nhưng mà thanh, Lê Văn Kháng không để bụng với ai, bất cứ chuyện gì. Ông không ưa tính cách một cựu lãnh đạo Côn Đảo, có ai đó nhắc lại, Lê Văn Kháng chỉ nói đúng một câu: “Chuyện xưa, không để bụng!”. Lại chuyện một vài doanh nghiệp gặp vướng mắc do cơ chế, trên chưa thông, dưới chưa thuận, Chủ tịch Hiệp hội kí nhiều văn bản đề nghị tỉnh, cơ quan quản lí tháo gỡ, mấy năm ròng sự vụ vẫn không nhúc nhích, doanh nghiệp càng khó. Lê Văn Kháng chỉ nói đúng một câu, hàm ý: “Họ mạnh lắm!”.

Một lần, vui chuyện bên bàn trà, tôi hỏi Lê Văn Kháng chuyện ngày xưa ông bị ai đó vu oan giá họa, rồi bị bắt tạm giam mà không có án, mất cả tháng. Được thả ra, tiếp tục về làm giám đốc, được bầu vào chi ủy không một lời giải thích, Lê Văn Kháng hạ một câu: “Có đồng chí tước hàm cao hơn ta còn vào khám, đời là vậy, cho qua luôn!”. Đúng là “Nhẫn nhịn khiêm nhường đạp thị phi”, như câu thơ Bùi Ngọc Diệp viết.

Cuộc đời vẫn đẹp sao, tình yêu vẫn đẹp sao! Sắp mãn cuộc đời cống hiến - tận hiến hết mình cho dân, cho nước, cho Đảng, Lê Văn Kháng sống trong lòng dân, trong lòng bè bạn. Đêm muộn, từ biển Vũng Tàu trở về cùng Lê Văn Kháng, tôi điện thoại cho nhạc sĩ Trần Tiến - một công dân của BRVT khi vào mùa thu cuộc đời, đang lu bu ở Thủ đô Hà Nội chuẩn bị cho đêm nhạc của nhạc sĩ. Chúng tôi kể chuyện đêm hội 7/4/2023 và hát tặng Lê Văn Kháng, thay cho lời kết bài viết này: Một đời doanh nhân đắng cay và thăng trầm/Một đời sóng gió lái con thuyền đi tới … /Hạnh phúc nhìn cơ đồ hôm nay/Bao nhiêu năm để có một ngày/Bao nhiêu năm cạn chén rượu này/Chợt thấy mình tóc bạc không hay!...