Xuất siêu 2,8 tỉ USD, nên vui hay buồn!
Kinh tế 21/04/2020 09:28
Thế nên cứ mừng khấp khởi khi nghe nói XK quý I/2020 tăng 0,5% so với quý I/2019 và trong bối cảnh đại dịch, một số lĩnh vực suy giảm khá mạnh thì xuất siêu 2,8 tỉ USD, còn hơn cả xuất siêu của quý I/2019 (1,5 tỉ USD). Năm 2019 XK đã sáng, năm nay quý mở màn lại sáng (!?) Song, tin đó chỉ đúng về con số.
Sáng nhưng chưa tỏ
Quốc hội giao chỉ tiêu XK năm 2020 tăng 7% so với 2019, đó là chưa kể nếu vẫn “chốt” mốc kim ngạch 300 tỉ USD thì phải tăng 11%, vậy mà quý I chỉ tăng 0,5%. Việc hụt hẫng này sẽ “dồn toa” cho 9 tháng còn lại. Theo mức tăng 7% thì bình quân mỗi tháng phải XK 24,7 tỉ USD, còn theo mốc 300 tỉ USD thì mỗi tháng phải XK 26,7 tỉ USD, nhưng quý I/2020 mỗi tháng chỉ XK được 20 tỉ USD. Đáng chú ý là, tháng 3/2020 XK giảm 12,1% so với tháng 3/2019 và giảm 4,1% so với tháng 2/2020 dù tháng 3 nhiều ngày hơn và không vướng Tết Nguyên đán. Thậm chí, ngay tháng 1/2020 chưa dính dịch bệnh, XK đã hụt 14% so với tháng 1/2019 (18,6 tỉ USD/21,5 tỉ USD).
Cũng trong quý I/2020 có 2/3 nhóm mặt hàng giảm. Trong đó, nhóm nông thủy sản giảm 8,3% với 7/9 mặt hàng giảm so với cùng kì năm 2019. Trong 7 mặt hàng giảm này có thủy sản - rau quả - cà phê - hạt tiêu - cao su giảm tới 2 con số. Riêng XK gạo tăng nhưng không biết cảm thán thế nào, khi chỉ trong ít ngày thì lúc dừng, lúc không dừng. Nhóm nhiên liệu khoáng sản giảm 15,9% với 3/4 mặt hàng giảm. Duy có than đá tăng khủng tới 527%, song giá trị chỉ là 23 triệu USD. Nhóm công nghiệp chế biến chỉ tăng 1,7% vì có 21/32 mặt hàng giảm. 5 mặt hàng trong nhóm đứng đầu XK từ 10 tỉ USD trở lên, thì dệt may giảm 8,9%, giày dép giảm 1,9%.
Trong hình cảnh ấy, quý I/ 2020 lại xuất siêu 2,8 tỉ USD thì quả là thần kì vì năm 2019 xuất siêu kỉ lục cũng chỉ tới 9,9 tỉ USD.
Xuất siêu: Chỉ bằng ba phép tính trừ
Kim ngạch XK và NK của Việt Nam được tạo nên bởi hai thành phần là Khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (DN FDI) và Khối doanh nghiệp trong nước (DN TN), nên rạch ròi số xuất siêu 2,8 tỉ USD chỉ bằng ba phép tính trừ, đó là: Khối DN FDI xuất siêu 7,2 tỉ USD (XK 40,4 tỉ USD - NK 33,2 tỉ USD); Khối DN TN nhập siêu 4,4 tỉ USD (NK 23 tỉ U SD - XK 18,6 tỉ USD); Xuất siêu 2,8 tỉ USD là hiệu số giữa xuất siêu của DN FDI là 7,2 tỉ - số nhập siêu của Khối DN TN là 4,4 tỉ USD. “Chân dung” thặng dư thương mại quý I là vậy, không chỉ quý này mà mấy năm nay đã vậy, nghĩa là Khối bên ngoài liên tiếp hưởng thụ thặng dư, còn Khối của ta liền mạch hứng chịu thâm hụt.
Dù Khối DN FDI được coi là một trong các thành phần của kinh tế Việt Nam nhưng quyền sở hữu thì không thể nhập nhằng. Xuất siêu của Khối FDI là của nước ngoài sản sinh tại Việt Nam, đương nhiên thuộc quyền định đoạt của họ. Còn nhập siêu của Khối DN Việt Nam mới thực là thâm hụt thương mại của ta. Đấy mới là thực chất của thương mại thuần Việt - thứ bệnh kinh niên, thuốc nhiều nhưng bệnh chưa chuyển.
Nghe tin “xuất siêu”, nhưng nhìn cảnh đoàn xe chở hoa quả tươi từ miền Nam ra nằm ườn trước cửa khẩu, rồi nguyên liệu đầu vào không về; hàng ra khách xin hoãn nhận; máy móc chờ người, người ngóng đơn hàng. Tết qua rồi, thợ thuyền vẫn ngồi chơi, cách li xã hội, chợ búa vắng hoe. Nông phẩm khó đầu ra, nhà nông bất ổn, kinh tế sa sút, XNK không ngoài vòng cương tỏa… Thế mà lại nghe “xuất siêu”. Chả biết nên vui hay buồn!