OTT Việt – thua trên sân nhà

Bức tranh công nghiệp văn hóa có thể nói chính là chân dung quyền lực mềm của các quốc gia phát triển. Tuy nhiên, sự “lép vế” của các sản phẩm văn hóa Việt Nam trước các sản phẩm văn hóa ngoại nhập có thể nhìn thấy rõ ngày trên sóng truyền hình quốc gia và các ứng dụng OTT hàng ngày.

Thực tế này một phần nguyên nhân từ việc doanh nghiệp OTT trong nước đang phải chịu sự cạnh tranh bất bình đẳng với các doanh nghiệp ngoại khi các đơn vị trong nước khi cung cấp dịch vụ OTT đều phải đăng ký và được cấp phép, chịu sự tác động của Luật Báo chí, Luật Điện ảnh và các quy định liên quan; nội dung đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình kiểm duyệt, biên tập.

Ông Huỳnh Long Thủy, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần VieON nêu rõ sự bất bình đẳng giữa OTT nước ngoài và OTT nội địa, “kẻ chiếu trên người chiếu dưới trong công tác quản lý nhà nước”.

Cụ thể, trong khi các doanh nghiêp OTT nội địa đang tuân thủ đúng các quy định của nhà nước về việc cung cấp dịch vụ, thì ngược lại các doanh nghiệp OTT nước ngoài thì hoàn toàn tự tung tự tác mà không hề bị kiểm soát bởi các đơn vị quản lý nhà nước ở Việt Nam.

Ông Huỳnh Long Thủy, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần VieON cho rằng doanh nghiệp OTT Việt dang phải cạnh tranh bất bình đẳng trước các doanh nghiệp ngoại

“Họ tự do thu tiền thuê bao qua Internet mà không hề đóng thuế; quảng bá các nội dung vi phạm thuần phong mỹ tục, khiêu dâm và thậm chí xuyên tạc lịch sử. Tất cả các hành vi sai phạm pháp luật đó tồn tại ngang nhiên trong các ứng dụng của NetFlix ,IQIZI… nhưng đến nay vẫn chưa hề có các biện pháp xử lý triệt để của các đơn vị quản lý nhà nước.

Không chỉ lọt lưới kiểm duyệt, có thể dễ dàng nhận thấy OTT nước ngoài vào Việt Nam, với tiềm lực tài chính hùng mạnh, công nghệ tiên tiến, họ dễ dàng ký độc quyền một số đạo diễn, biên kịch, diễn viên nổi tiếng để chiếm thế “độc quyền”. Sau đó, chiếm lĩnh thị trường truyền hình trả tiền, truyền hình OTT.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp sản xuất nội dung tại Việt Nam sẵn lòng ký kết cung cấp nội dung cho các nền tảng ngoại như NetFlix nhưng lại quay lưng và đòi hỏi bán giá cao đối với các OTT nội địa. Vì lý do cạnh tranh giữa các OTT nội địa dẫn tới việc tăng giá nội dung các gói kênh truyền hình truyền dẫn trong nước mà không cần có lý do giải thích.

Thêm vào đó, các nhà cung cấp Internet ở Việt Nam đã và đang có các chính sách hỗ trợ băng thông và CDN cho các ứng dụng tư bản OTT xuyên biên giới như Google, Facebook nhưng với các ứng dụng OTT nội địa chiếm băng thông lớn thì chính sách phối hợp hỗ trợ băng thông này chưa có. Điều này dẫn tới chi phí cao, nhiều lúc còn đắt đỏ hơn doanh thu kiếm được từ quảng cáo. Chính vì thế các OTT nội địa đang rất chật vật trong việc trả chi phí để duy trì dịch vụ cho khách hàng.

Với hàng loạt bất hợp lý trên, doanh nghiệp OTT trong nước rơi vào cuộc chiến bất bình đẳng, thua ngay trên sân nhà, lợi nhuận và thị trường rơi vào tay doanh nghiệp nước ngoài kéo theo nhiều hệ lụy khôn lường.

Tiền kiểm để công bằng trong quản lý giữa doanh nghiệp nội và ngoại

Ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử nêu rõ về một hình thức mới của chủ nghĩa thực dân kỹ thuật số. Đồng thời, nội dung trên các nền xuyên biên giới đang thực sự có ảnh hưởng như một thứ quyền lực mềm, có tác động tới văn hoá, lối sống, xâm hại quyền riêng tư, danh dự, nhân phẩm cá nhân, làm xói mòn các giá trị, reo rắc thông tin ngụy tạo, thù địch, kỳ thị, ảnh hưởng tới sự ổn định của quốc gia, dân tộc.

Ông Phúc cho hay câu chuyện Trung Quốc cấm sự hiện diện của facebook và google ở nước này có nguyên nhân sâu xa chính là vấn đề chủ quyền thông tin.

“Những cuộc chiến tranh tương lai sẽ bắt đầu từ sự phá vỡ chủ quyền thông tin. Chủ quyền thông tin thể hiện ở việc chiếm lĩnh toàn bộ chuỗi các công nghệ, dữ liệu lớn và sử dụng nó như một công cụ lá chắn để bảo vệ chủ quyền thông tin, để tấn công đối phương khi cần thiết. Tuy nhiên, khả năng mất chủ quyền thông tin của nhiều quốc gia đang hiện hữu vì năng lực công nghệ yếu, trong khi một số nền tảng xuyên biên giới lớn đang trở thành một phần của văn hoá toàn cầu”, ông Phúc nêu.

Theo ông Phúc, vì lợi nhuận khổng lồ và sự ảnh hưởng của quyền lực mềm có được chính giới một số nước gây áp lực bảo hộ, can thiệp chính sách trên toàn cầu. Sự xâm lấn của các nền tảng xuyên biên giới đang đặt ra bài toán cho chúng ta về bảo vệ chủ quyền thông tin quốc gia”, ông Phúc nói.

Các chuyên gia cho rằng các quyết định về nội dung trên không gian mạng cho tư bản xuyên biên giới cần phải được cân nhắc vô cùng cẩn trọng, vì hệ lụy có thể ảnh hưởng tới 100 năm sau.

Theo đó, cần phải thông qua các giải pháp về khung pháp lý, nguồn lực quản lý, công cụ quản lý, cách thức xử lý vi phạm trước khi đưa ra quyết định “tiền kiểm hay hậu kiểm”. Bởi nếu không có giải pháp xử lý vi phạm công bằng và nghiêm khắc thì việc tiến hành hậu kiểm được nhìn nhận là hợp thức hóa câu chuyện xâm lăng văn hóa tư tưởng Việt Nam trên không gian mạng.

Thực tế hiện nay đặt ra nhu cầu bức thiết về sự nhất quán trong quản lý. Không thể có chuyện nước ngoài thì được “hậu kiểm”, còn sản phẩm trong nước thì bị “tiền kiểm”. Theo đó, cần xây dựng – sửa đổi Nghị định đi kèm đảm bảo có công cụ, chế tài xử lý nhất quán, đồng bộ trong cơ chế tam quyền phân lập. Đồng thời, bổ sung quy định cụ thể hơn về trách nhiệm, biện pháp tăng cường quản lý, ngăn chặn, xử lý vi phạm đối với tổ chức, cá nhân phổ biến phim trên không gian mạng.

Ngoài ra, các đơn vị đề nghị phải xử lý tức thì các vi phạm của các OTT nước ngoài như ngừng cung cấp dịch vụ tại thị trường Việt Nam; lắp đặt server lưu trữ dữ liệu cho người dùng tại Việt Nam; xin cấp phép cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền giống như các OTT đang thực hiện; thực hiện kiểm duyệt nội dung truyền phát trên hệ thống OTT đối với thị trường Việt Nam.

Ông Đinh Bá Thành (DatViet VAC) cũng kiến nghị Bộ Chính trị và Ban Bí thư thành lập ngay Ban Chỉ đạo quốc gia về các sách lược phát triển bền vững văn hóa tư tưởng bản địa trên không gian mạng, đối đầu với OTT tư bản xuyên biên giới.

Ủng hộ việc tiền kiểm, ông Nguyễn Thanh Lâm, Cục trưởng Cục báo chí khẳng định cần phải bảo hộ một cách hợp lý đối với các doanh nghiệp trong nước; yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới phải tuân thủ pháp luật Việt Nam về quản lý nội dung, lưu trữ dữ liệu, quản lý quảng cáo, quản lý thuế và thanh toán.

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Cục trưởng Cục Báo chí phát biểu tại hội thảo “Không gian mạng và sứ mệnh bảo vệ biên cương văn hóa tư tưởng của tuổi trẻ”

“Đây không phải là Việt Nam gây khó khăn cho các công ty xuyên biên giới, cũng không phải là vấn đề quan hệ song phương giữa Việt Nam với nước này, nước khác, mà chính là để tạo sân chơi công bằng cho doanh nghiệp trong và ngoài nước; xóa bỏ định kiến rằng quản lý nhà nước đang bảo hộ ngược doanh nghiệp nước ngoài do thiếu quy định khả thi để quản lý họ”, ông Lâm nêu quan điểm.

Cũng theo lãnh đạo Cục Báo chí, nội dung từ nền tảng (OTT) xuyên biên giới đang cung cấp nội dung không hề được “tiền kiểm”, đẩy sức ép rất lớn lên khâu “hậu kiểm” và xử lý, với nhiều hệ lụy về mặt văn hóa, tư tưởng mà ta không kiểm soát hết được. Điều này cũng khiến các OTT trong nước sẽ bị “trói chân trói tay”, không thể cạnh tranh sòng phẳng. Do đó, cần thực hiện “tiền kiểm” thay vì “hậu kiểm”.