Ông là nghệ nhân đầu tiên của tỉnh Thanh Hóa được Chủ tịch nước trao tăng danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú” vì những đóng góp xuất sắc trong giữ gìn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Ông cũng như bao người con sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Mường Khoòng đều không biết tiếng Thái. Tốt nghiệp đại học năm 1968, là giáo viên dạy cấp 2, cán bộ Phòng Giáo dục và Đào tạo, sau là Phó Chủ tịch huyện Bá Thước, 36 năm làm cán bộ ngành giáo dục, cán bộ huyện và nghỉ hưu năm 2004. Nhận thấy chữ Thái đang dần mai một, ông quyết tâm học để làm cho chữ Thái sống lại. Trăn trở với việc tìm tiếng nói, chữ viết của dân tộc mình, suốt từ những năm 1980 - 1990 bước chân ông đã lặn lội khắp nơi từ Mường Khoo, Mường Sa… thuộc huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Bá Thước nơi có đông người Thái để tìm hiểu và sưu tầm các tài liệu liên quan đến tiếng nói chữ viết của người Thái cổ. Sau những chuyến đi thực tế gặp các già làng, trưởng bản để am hiểu thêm về văn hóa, chuyện cổ, chữ Thái về nhà ông lại chịu khó cặm cụi tập đọc, tập viết từng chữ Thái cổ của dân tộc mình.

Được biết, hơn 15 năm qua bằng sự nghiên cứu nghiêm túc, miệt mài, ông đã biên soạn được nhiều chữ Thái cổ: Chữ Thái cổ giảng dạy tại các trường trung học dân tộc thiểu số; bộ dạy chữ Thái cổ tại trường trung học; tài liệu dạy chữ Thái cổ dành cho giáo viên, Bộ đội Biên phòng… Hiện nay ông vẫn đang tham gia giảng dạy chữ Thái cho cán bộ, giáo viên ở các bản làng thuộc các huyện Quan Hóa, Quan Sơn, Bá Thước…

Ông Hà Nam Ninh tâm sự: “Bà con ở đây lâu nay đều nói tiếng Kinh, những đứa trẻ lớn lên đến trường và chỉ nhớ mình là người Thái khi ghi vào lí lịch. Các gia đình người Thái cũng nói chuyện với nhau bằng tiếng Kinh, hiếm có đứa trẻ nào biết tiếng bản địa và dường như chữ Thái đang dần bị lãng quên”.

Hi vọng những nỗ lực của ông Ninh sẽ góp phần vào bảo tồn, gìn giữ và phát huy chữ Thái cổ trong cuộc sống hôm nay