TS.BS Trần Song Giang: Ngay từ những ngày đầu đi làm sau kì nghỉ Tết, đơn vị C9 đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân đột qụy phải nhập viện điều trị trong tình trạng nguy cấp, trong đó có 2 trường hợp điển hình.

Trường hợp thứ nhất là một bệnh nhân nam, 67 tuổi, bị tăng huyết áp (THA) nhiều năm nay. Bệnh nhân vẫn uống 1 loại thuốc đều hằng ngày, nhưng HA vẫn thường xuyên ở mức 150/95mmHg. Vì không có dấu hiệu khó chịu nên bệnh nhân không đi khám lại để bác sĩ chỉnh đơn thuốc. Sáng ngày 18/2/2024, sau khi uống rượu, bệnh nhân thấy đau đầu, choáng váng, tê bì nửa người phải. Bệnh nhân về nhà đo HA, thấy cao (190/105mmHg), tự uống thêm 1 viên thuốc hạ HA. Một lúc sau, thấy dễ chịu hơn, mặc dù vẫn còn tê bì nhẹ nửa người phải. Ngày hôm sau, bệnh nhân thấy tay chân bên phải yếu nhiều hơn. Đến chiều ngày 19/2, tay và chân phải không cử động được nữa, bệnh nhân mới đến viện, chụp cắt lớp sọ não có hình ảnh nhồi máu não (tắc mạch não) giờ thứ 30.

Nguyên tắc BEFAST giúp nhận biết và phát hiện sớm các triệu chứng đột qụy

Trường hợp 2 là một bệnh nhân nữ, 75 tuổi, được chẩn đoán THA nhiều năm, đang được bác sĩ của Bệnh viện Quân đội cho dùng 2 thuốc hạ HA. Thỉnh thoảng, bệnh nhân quên không uống thuốc. Khoảng 1 tuần nay, HA dao động lên xuống thất thường, có lúc lên tới 180/100mmHg. 5 ngày nay, bệnh nhân đau đầu, chóng mặt, đi khám ở phòng khám tư, bác sĩ chẩn đoán là cơn THA - rối loạn tiền đình và cho đơn thuốc về điều trị ngoại trú. Cách vào viện 3 ngày, bệnh nhân xuất hiện tình trạng nói ngọng. Hôm đó là thứ 7, gia đình nghĩ là các bệnh viện công không làm việc nên không đi khám ngay. Đến thứ 2, bệnh nhân đi khám, được chụp cắt lớp có hình ảnh nhồi máu não. Lúc đó bệnh nhân đã bị liệt nửa người bên trái.

PV: Vậy nguyên nhân chính gây ra đột qụy ở hai trường hợp bệnh nhân nêu trên là THA, xin bác sĩ cho lời khuyên về vấn đề này?

TS.BS Trần Song Giang: Nguyên nhân gây ra đột qụy ở cả 2 bệnh nhân trên đều là do việc điều trị THA chưa được tốt. HA tối ưu cần đạt được khi điều trị là dưới 130/80mmHg. Do đó, khi HA còn cao trên 140/90mmHg thì cần quay lại gặp bác sĩ để tăng liều thuốc hoặc thêm thuốc. Và cần lưu ý, bệnh nhân không được tự ý bỏ thuốc, hoặc uống thuốc không đều hằng ngày.

PV: Hai trường hợp bệnh nhân bị đột qụy tại C9 đều nhập viện sau khi đã bị liệt nửa người. Vậy đối với đột qụy cần có những xử trí và nhận biết dấu hiệu như thế nào, thưa bác sĩ?

TS.BS Trần Song Giang: Cả 2 bệnh nhân bị đột qụy nhồi máu não nhưng nhập viện muộn. Nếu nhập viện sớm, trong giai đoạn “giờ vàng”, bệnh nhân sẽ được dùng thuốc tiêu cục máu đông hoặc được hút cục máu đông gây tắc mạch não thì các dấu hiệu của đột qụy như liệt nửa người sẽ được hồi phục nhanh chóng, thậm chí có thể trở về bình thường. Do đó khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ đột qụy cần đến Bệnh viện ngay lập tức.

Các dấu hiêu của đột qụy được viết tắt bằng các từ tiếng Anh - BEFAST, trong đó: B - Balance (mất thăng bằng, nhức đầu, chóng mặt); E - Eye (mờ mắt); F - Face (méo, xệ mặt một bên); A - Arms (tay, chân cùng bên tê bì hoặc yếu hơn bên kia); S - Speech (khó nói, nói ngọng); T - Time (Cần gọi ngay cứu thương hoặc đến Bênh viện càng sớm càng tốt).

Giai đoạn “giờ vàng” được tính từ lúc xuất hiện triệu chứng bất thường cho đến khi được chẩn đoán là từ 4-6 giờ.

Như vậy, đột qụy là tình trạng cấp cứu y tế khẩn cấp. Khi gặp những dấu hiệu trên, bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa đến cấp cứu tại các cơ sở y tế trong giai đoạn giờ vàng. Cần lưu ý điều trị huyết áp cao đúng cách để hạn chế nguy cơ đột qụy.

Thùy Dương (thực hiện)