Phát biểu thảo luận tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV về về kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển KT-XH và NSNN năm 2021; Tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Đại biểu Hà Sỹ Đồng nhận định, trong 2 năm do đại dịch Covid-19 hoành hành, vấn đề duy trì chính sách “tiền rẻ”, “tiền lỏng”, bên cạnh những mặt cấp thiết, tích cực là những hệ lụy khó tránh khỏi. Đó là một phần đáng kể của dòng tiền “dễ dãi” này đã và đang tìm tới các kênh đầu cơ vào nhóm tài sản rủi ro, không được khuyến khích, khiến vấn đề “bong bóng” ở một số lĩnh vực như bất động sản, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp “ba không” và nhiều tài sản tài chính khác, … ít hay nhiều, nhẹ hay nặng, chắc chắn đã xuất hiện.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu tại hội trường, sáng ngày 1/6.

Với thị trường chứng khoán thời gian qua, VN-Index gần như đi ngang suốt 2 năm 2018-2019 đã tạo đáy ở mức dưới 650 điểm vào tháng 3/2020 khi đại dịch Covid-19 bùng nổ trên quy mô toàn cầu và các biện pháp giãn cách xã hội lần đầu được áp dụng tại Việt Nam. Kể từ đó tới đầu tháng 4/2022, nhìn chung thị trường liên tục đi lên và chạm vùng đỉnh giá trên 1.500 điểm, tăng tới 250%. Đến trung tuần tháng 5, thị trường trong xu hướng lao dốc, ngày 17/5 chỉ còn giao dịch quanh mức 1200 điểm, “rơi” hơn 300 điểm, vốn hóa “bay hơi” cỡ 1,2 triệu tỷ đồng, thanh khoản thị trường chỉ còn quanh mức 16 nghìn tỉ đồng, thấp xa so thời đỉnh điểm đạt tới 50 nghìn tỉ đồng.

Điểm lưu ý nữa là cũng tính từ tháng 3/2020, khi Đại dịch Covid-19 bùng nổ toàn cầu, tới cuối tháng 4/2022, nhà đầu tư nước ngoài thực ra đã bán ròng trên thị trường chứng khoán Việt Nam tới 68 nghìn tỉ đồng (tương đương hơn 3 tỉ USD). Còn tính từ đầu năm nay tới cuối tháng 4, mức bán ròng của nhóm này đạt 4,4 nghìn tỉ đồng (tương đương 200 triệu USD).

Lo ngại về thực trạng này, đại biểu Hà Sỹ Đồng đặt nghi vấn? Có đúng dòng tiền rẻ từ Ngân hàng Nhà nước bơm ra một phần đáng kể đã tràn vào thị trường chứng khoán nói riêng, thị trường bất động sản và nhiều thị trường tài sản tài chính nói chung, khi mà khu vực kinh tế thực lúc đó đang bị co hẹp? Đòn bẩy tài chính mà các nhà đầu tư sử dụng vốn ngân hàng hoạt động thế nào? Liệu nợ xấu ngân hàng trong các lĩnh vực rủi ro này hiện thực sự đứng ở mức bao nhiêu và sẽ còn gia tăng cỡ nào trong thời gian tới?

Tất nhiên, những ngành kinh doanh bất động sản, chứng khoán, dịch vụ tài chính-ngân hàng đã kiếm lời lớn suốt thời đại dịch. Theo đó, thu Ngân sách nhà nước từ các lĩnh vực này cũng tăng đột biến, bù đắp rất đáng kể cho những khoản hụt thu từ nhiều lĩnh vực sản xuất. Và đây cũng là một phần câu trả lời cho cho câu hỏi vì sao ngân sách nhà nước thặng dư cao trong khi nền kinh tế, doanh nghiệp còn rất khó khăn sau đại dịch, đã được đặt ra trong phiên thảo luận tổ về kinh tế xã hội đầu kỳ họp này.

Nhưng hệ lụy dễ thấy, dễ hiểu là toàn thị trường tài chính-tiền tệ và tổng thể nền kinh tế đã bị bóp méo và đang gia tăng tích tụ rủi ro, đại biểu Hà Sỹ Đồng boăn khoăn.

Nay, đối mặt với tình trạng lạm phát cao toàn cầu, xu hướng đảo chiều chính sách tiền tệ của nhiều ngân hàng trung ương, dẫn đầu là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ - Fed, đã khiến thị trường tài chính quốc tế nhiều phen rung lắc mạnh, kéo theo rủi ro và làm tăng tính dễ tổn thương cho hệ thống tài chính - ngân hàng Việt Nam. Theo đó, bên cạnh khối nợ khoanh, nợ cơ cấu theo Thông tư 01, 03 và 14 của Ngân hàng Nhà nước tiếp tục phình lên do hệ lụy từ nhiều đợt giãn cách xã hội để phòng chống đại dịch, áp lực nợ xấu còn gia tăng từ khu vực phi sản xuất do rủi ro đảo chiều chính sách.

“Khả năng chúng ta đang bị “trễ nhịp-lệch nhịp-lạc nhịp” ở mức độ nhất định với kinh tế thế giới và cả khu vực khi mà tiến độ triển khai gói hỗ trợ tài chính-tiền tệ theo Nghị quyết 43/2022/QH15 khá chậm chạp, ách tắc và hiệu quả sẽ không kịp bộc lộ rõ nét trước khi áp lực lạm phát cao xuất hiện, khiến Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước bị kẹt vào tình thế lưỡng nan- đại biểu Hà Sỹ Đồng phân tích.

Thực tế là thế giới đang trong giai đoạn đỉnh điểm của lạm phát và các động thái thắt chặt tiền tệ trở lại của nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới, đặc biệt là của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ - Fed, đang diễn ra khá quyết liệt. Để tránh bị rủi ro tỉ giá và dòng vốn ra, lãi suất trong nước sớm muộn cũng sẽ phải tăng lên theo, khi chúng ta buộc lòng chấp nhận mức độ đánh đổi ít đi cho mục tiêu hỗ trợ hồi phục kinh tế.

Xét bối cảnh trong nước, áp lực tăng giá đầu vào liên tục và kéo dài đang tạo rủi ro lạm phát cao cho nền kinh tế khi tổng cầu hồi phục mạnh. Song hành cùng nhiều gói cứu trợ, hỗ trợ được triển khai trong suốt từ năm 2020 đến nay, xu hướng tăng giá liên tục của các tài sản tài chính và bất động sản trong thời gian qua, cũng sẽ góp phần làm tăng áp lực lạm phát trong năm 2022-2023.

Lo ngại trước thực trạng này, đại biểu Hà Sỹ Đồng khuyến nghị Ngân hàng Nhà nước phải cẩn trọng hơn trong hoạt động điều tiết cung tiền, đặc biệt thông qua việc kiểm soát “van tín dụng cho nền kinh tế”. Đồng thời, chính sách tài khóa nới lỏng cũng có thể sẽ phải cân nhắc thu hẹp sớm hơn và kết thúc nhanh hơn so dự tính.

Vì vậy, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị cần thiết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu đến cuối năm 2023 để tránh bị khoảng trống pháp lý trong thời gian đợi gia cố khung khổ pháp luật về xử lý nợ xấu.