Bản chất không thay đổi

Giới phân tích cho rằng, ông Biden nhiều khả năng sẽ không quá vồn vã hoặc thể hiện sự nhiệt tình ngay từ đầu với Chủ tịch Tập Cận Bình hoặc dùng các dòng Tweet để bày tỏ sự giận dữ, đưa ra những lời đe dọa nhằm vào Trung Quốc. Ông Biden sẽ tìm cách hợp tác với các quốc gia khác, thay vì “gây mất lòng” đồng minh.

James Mann, chuyên gia về Trung Quốc tại Trường Nghiên cứu quốc tế Cấp cao thuộc Đại học Johns Hopkins đánh giá: “Sự khác biệt về phong cách của họ quá lớn vì thế chính sách với Trung Quốc nhiều khả năng sẽ khác biệt”. Song “Nếu ông Biden thắng cử, quan hệ Mỹ-Trung vẫn sẽ có xung đột, nhưng chắc chắn sẽ xảy ra theo những cách chưa từng có hoặc không gay gắt như trước”.

Về vấn đề thương mại, quyết định của ông Biden có thể bị giới hạn bởi phe cấp tiến của đảng Dân chủ vốn hoài nghi về thương mại tự do và có xu hướng ủng hộ chủ nghĩa bảo hộ giống Tổng thống Trump hơn những người ôn hòa trong đảng này. Áp lực đó có thể đè nặng lên các nỗ lực nếu ông muốn khôi phục Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Ứng cử viên Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: VOX

Trong thời gian qua, cựu Phó Tổng thống Joe Biden đã “chĩa mũi nhọn” vào cuộc chiến thương mại giữa Mỹ với Trung Quốc, chỉ trích việc áp thuế của ông Trump và các đòn phản công của Bắc Kinh đang làm tổn thương người nông dân và các nhà sản xuất của Mỹ.

Khó xóa bỏ di sản từ chính phủ tiền nhiệm

Trung Quốc đã chuyển mình thành một cường quốc kinh tế trên toàn cầu và là đối thủ quân sự của Mỹ ở châu Á. Thay vì chấp nhận những cải cách giống phương Tây, Chủ tịch Tập Cận Bình tỏ ra táo bạo hơn trong mở rộng ảnh hưởng về kinh tế và áp dụng nhiều chính sách cứng rắn trong nước.

Các nghị sĩ của đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa ngày càng gia tăng chỉ trích Trung Quốc (đánh cắp tài sản trí tuệ, gây hấn ở Biển Đông...). Trong bối cảnh mới này, sẽ rất khó nếu không muốn nói là không thể để ông Biden thực hiện lại chính sách với Trung Quốc mà ông đã áp dụng khi còn phục vụ Tổng thống Obama.

Ông Daniel Russel, cựu trợ lí Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương cho rằng: “Trung Quốc mà Joe Biden phải đối mặt vào tháng 1/2021, mạnh mẽ hơn và đáng gờm hơn so với Trung Quốc mà ông Biden và cựu Tổng thống Obama phải đối mặt vào năm 2016”.

Đối thoại không phải là nhượng bộ

Nhận xét về khả năng liệu ông Biden có thể đưa quan hệ Mỹ-Trung phát triển theo chiều hướng tích cực hơn hay không, một số ý kiến cho rằng ông Biden có thể quay trở lại đường lối ngoại giao thông thường, mở ra cánh cửa hợp tác với Trung Quốc về các vấn đề như biến đổi khí hậu và sức khỏe cộng đồng.

Ông Biden đã nhiều lần bày tỏ mong muốn khôi phục các liên minh của Mỹ ở châu Âu và châu Á, cũng như vị thế của nước này trên trường quốc tế. “Mỹ đại diện cho khoảng 1/4 GDP toàn cầu. Khi chúng ta hợp tác với các quốc gia khác, sức mạnh của chúng ta sẽ tăng lên gấp đôi. Trung Quốc sẽ không thể phớt lờ hơn một nửa nền kinh tế toàn cầu”. Với quan điểm này, ông Biden có thể linh hoạt hơn trong cách tiếp cận với Bắc Kinh, một mặt duy trì quan điểm cứng rắn về một số vấn đề, mặt khác mở lại các kênh liên lạc mà Tổng thống Trump đã cắt đứt.

Chuyên gia nghiên cứu châu Á Evan S. Medeiros, thuộc trường Đại học Georgetown (Mỹ) đánh giá: “Tôi cho rằng ông Biden sẽ có sự thay đổi về giọng điệu, có thể dành cho Trung Quốc sự đánh giá cao như những gì các Tổng thống Nixon và Kissinger đã làm. Nhưng đối thoại không phải là nhượng bộ và thương lượng không phải là thỏa hiệp”.

Bonnie Glaser, một chuyên gia an ninh Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) của Mỹ cho rằng: “Trung Quốc đang ở một vị thế rất mạnh. Theo quan điểm của tôi, chúng ta cần phải hồi sinh sức mạnh của nước Mỹ, không để Bắc Kinh trục lợi từ những gì được xem là điểm yếu của Washington”.