Sáng 9/1, kỳ họp bất thường thứ 2, Quốc hội khóa XV thảo luận về việc điều chỉnh kế hoạch vốn vay lại năm 2022 của các địa phương, bổ sung dự toán chi thường xuyên năm 2021 về nguồn vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) thống nhất với tờ trình của Chính phủ. Tuy nhiên, ông Hòa băn khoăn về đề xuất của Chính phủ khi bổ sung dự toán NSNN, vốn viện trợ không hoàn lại của nước ngoài, chi thường xuyên chưa có dự toán chi của năm 2021 là hơn 14.000 tỷ đồng.

Đại biểu cho rằng, việc “chi trước, quyết toán sau” là chưa đúng quy định luật ngân sách. Ông Hòa đề nghị Chính phủ quan tâm vấn đề này. Song ông cũng nhấn mạnh, do dịch diễn biến phức tạp, ngân sách khó khăn trong khi rất cần chi phòng chống dịch, nên việc bổ sung dự toán chi cần thiết. Lưu ý đây là nguồn hỗ trợ không hoàn lại của nước ngoài, ông Hòa nói, vấn đề này rất đáng quan tâm.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc giải trình trước Quốc hội sáng ngày 9/1

Giải trình ý kiến của đại biểu Phạm Văn Hòa về vấn đề bổ sung vốn viện trợ nước ngoài chưa có trong dự toán và thực tế những khoản này đã chi, cho biết, những khoản viện trợ của nước ngoài là những khoản viện trợ không có dự toán trước. Bởi vì quyền cho là quyền của các tổ chức nước ngoài. Thường là khi có một sự biến động gì đấy họ mới tài trợ cho mình. Khi họ thông báo tài trợ thì lúc đấy mới thông báo cho địa phương hoặc trực tiếp tài trợ cho các tỉnh. Thường các khoản chi này nhỏ lẻ và bất thường, cho nên không có dự toán từ trước.

Nêu ra một vài ví dụ, Bộ trưởng Bộ tài chính cho rằng, ở trong nước chúng ta yêu cầu các tổ chức, đơn vị muốn tài trợ cho tổ chức nào thì đăng ký từ đầu năm, nhưng ở đấy thì không. Tổ chức nước ngoài có thể làm việc với tỉnh A, tỉnh B, tỉnh C, họ muốn tài trợ cho tỉnh nào về những khoản nào đấy thì quyền chủ động của họ. Cho nên chúng ta rất bị động trong quá trình lập dự toán, phải căn cứ vào báo cáo của các bộ, ngành và các tỉnh lên thì Bộ Tài chính mới tập hợp được.

Đặc thù của các năm 2020, 2021, 2022, đặc biệt trong năm 2021 chủ yếu là tài trợ cho COVID. Tài trợ cho COVID thì các tổ chức quốc tế và các nước tài trợ thiết bị y tế, kit test, vaccine, cho nên gần như nhập trực tiếp vào cho các tỉnh, đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội. Các tỉnh sau khi tiếp nhận phục vụ để chống dịch thì mới tập hợp gửi về cho Bộ Tài chính. Những việc làm này nhiều khi cũng rất bị động. Chúng tôi nhiều khi cũng phải vì dân, cho nên có những lúc phải bất chấp nguyên tắc. Trong khi dịch ở Thành phố Hồ Chí Minh chết rất nhiều người, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho hay.

Giải trình về hàng hóa thiết bị y tế từng tắc tại Hải quan, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, theo quy định của luật pháp phải có đầy đủ hồ sơ, thủ tục thì Tổng cục Hải quan mới cho xuất hàng và thông quan. Lúc đó thiết bị y tế, kit test và vaccine về, nhà tài trợ thông báo, Bộ trưởng Bộ Y tế xin nhận, Cục hải quan Thành phố Hồ Chí Minh không cho nhận. Thứ trưởng Bộ Công an lên nhận, đưa cả Bệnh viện Chợ Rẫy lên nhận cũng không được nhận.

“Tôi phải gọi điện do Cục trưởng Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh, tôi nói tôi sẽ chịu trách nhiệm. Bây giờ dân chết, phải cho Ban chỉ đạo chống dịch nhận để phục vụ dân, còn tôi sẽ chịu trách nhiệm, nhưng họ cũng không cho xuất.

Tôi nói nếu ngày hôm nay không xuất thì phải chịu trách nhiệm, trả chức cho Bộ, lúc đấy hải quan mới cho Bộ Y tế, cho bệnh viện Chợ Rẫy nhận. Cho nên, có những lúc chúng ta phải đảm bảo phục vụ dân, tức là cho xuất hàng trước và hoàn thủ tục sau”, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói.

Bộ trưởng báo cáo và mong ĐBQH "thấu hiểu và thông cảm" là Bộ Tài chính phải luôn luôn chủ động, tuy nhiên, trong phạm vi của mình, còn những việc thực hiện chậm hay chưa dự báo được.