Các cụ nơi đây kể lại, từ thế kỉ XVII, dưới thời nhà Lê, Thượng thư Nguyễn Khải đã cho chuyển thủ phủ Trấn Sơn Nam từ thôn Tường Lân, xã Trác Văn, thị xã Duy Tiên, phủ Lý Nhân đến đóng ở thôn Chân Cầu, tổng Phù Đạm, huyện Kim Bảng. Năm 1890, tỉnh Hà Nam được thành lập trên cơ sở phủ Lý Nhân của tỉnh Hà Nội, sau chuyển thành thị xã Hà Nam. Kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, ngày 3/7/1954, thị xã Hà Nam hoàn toàn giải phóng.

Quá trình hình thành và phát triển, Hà Nam được sáp nhập với Nam Định, rồi Ninh Bình để lần lượt trở thành tỉnh Nam Hà, Hà Nam Ninh, rồi tái lập năm 1997; thành phố tỉnh lị Phủ Lý trở thành trung tâm văn hóa, kinh tế, chính trị của tỉnh.

Tái hiện cảnh vua Lê Đại Hành cày Tịch điền tại Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn 2019.

Điểm lại sự phát triển không ngừng cùng sự đổi thay của đất nước, Hà Nam hôm nay tự hào với thành tựu nổi bật trên mọi lĩnh vực. Nhiều chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch đề ra. Chỉ tính năm 2019, tổng sản phẩm trong tỉnh tăng 10,5% so với năm trước; bình quân đầu người cả năm đạt 62,2 triệu đồng; giá trị sản xuất công nghiệp tăng 14,9% so với năm 2018; kim ngạch xuất khẩu đạt 3.100 triệu USD; vốn đầu tư phát triển thu hút cả năm 40.000 tỉ đồng; tỉ lệ hộ nghèo chỉ còn 2,38%…

Ông Nguyễn Xuân Đông, Phó Bí thư tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam.

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Xuân Đông cho biết: Hà Nam đang tiếp tục chủ trương tích tụ ruộng đất và các chương trình đề án phát triển nông nghiệp công nghệ cao, chương trình mỗi xã một sản phẩm, sản xuất nông sản sạch làm vệ tinh, liên kết chuỗi… Chúng tôi cũng tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, duy trì nghiêm cam kết của tỉnh với các nhà đầu tư, tạo điều kiện để các doanh nghiệp triển khai, đẩy manh tiến độ đầu tư và phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Do vậy, chỉ tính trong năm 2019, tổng vốn cấp mới và điều chỉnh trên địa bàn tỉnh đạt 826,7 triệu USD và 11.291 tỉ đồng; trong đó thu hút mới được 119 dự án đầu tư (57 dự án FDI và 62 dự án trong nước) với tổng vốn đăng kí 717 triệu USD và trên 8.283,8 tỉ đồng.

Thu cân đối ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 9.516 tỉ đồng, tăng 21% so với cùng kì và đạt 123% dự toán trung ương giao, 122% dự toán địa phương. Tiếp tục chỉ đạo phát triển thương mại dịch vụ, trọng tâm là dịch vụ chất lượng cao cấp vùng về y tế, đào tạo nguồn nhân lực và du lịch. Đưa vào hoạt động khu khám bệnh Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2 và khu du lịch Tam Chúc tạo điểm nhấn thu hút đầu tư và khách du lịch. Trong năm, có khoảng 2,9 triệu lượt khách trong nước và quốc tế đến với Hà Nam, trong đó hơn 1 triệu khách quốc tế; doanh thu từ du lịch hàng trăm tỉ đồng.

Đặc biệt, năm 2019, đã có 100% số xã, huyện, thành phố đạt chuẩn nông thôn mới; 94,8% hộ được sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh.

Một góc khu công nghiệp Đồng Văn

Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn từ lâu đã là điểm nhấn tâm linh đầu năm tạo không khí vui tươi, tin tưởng của quan khách và người dân cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhiều thành quả tốt đẹp. Các lễ hội văn hóa lớn nhỏ trên địa bàn không chỉ đáp ứng đời sống tâm linh mà còn góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa lịch sử truyền thống của dân tộc, giáo dục thế hệ trẻ biết ơn các thế hệ cha ông đã hi sinh xương máu cho độc lập tự do của Tổ quốc. Để hôm nay phải biết "Uống nước nhớ nguồn", "Ăn quả nhớ người trồng cây"…

Về Hà Nam hôm nay, thấy những vòm cong của cổng làng, mái đình, bóng nước gương soi của những cây đa, bến nước; màu đỏ tươi của mái nhà lấp ló dưới lùm cây xanh mát. Xóm làng phong quang, sạch đẹp bởi nhiều đường cây, đường hoa mềm mại, uốn lượn nhẹ nhàng, hữu tình và thơ mộng. Những con đường bê tông sạch đẹp dẫn ra tận cánh đồng. Người nông dân đã cơ bản đưa cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp. Máy móc như người bạn thân thiết, giải phóng sức lao động, để con người thoải mái, thảnh thơi hơn, có điều kiện chăm lo gia đình và tham gia các hoạt động cộng đồng. Sáng sáng, tại các vườn hoa công viên, tiếng nhạc rộn vang chào ngày mới. Âm thanh gọi mời từ các CLB dưỡng sinh, khiêu vũ của người cao tuổi nhiều năm qua đã quyến rũ bao thế hệ thanh thiếu nhi, phụ nữ và các đối tượng khác.

Hàng đoàn xe đạp thể thao, có đoàn còn treo cờ phía trước của các cụ ông rong ruổi suốt cả chục cây số đường dài, rồi tụ về một điểm tập trung ăn sáng, uống trà đàm đạo chuyện thời sự.

Về Hà Nam hôm nay, chứng kiến những nụ cười rạng rỡ trên gương mặt các cụ ông, cụ bà trong các buổi sinh hoạt CLB, tiếng trẻ thơ ríu rít sân trường. Từng cặp đôi say sưa khiêu vũ… Càng như thấy hân hoan, phấn khởi. Hà Nam đang bừng lên sức sống. Và mùa Xuân đã đến bên ta, thật gần!