Quảng cáo "bất chấp"

Trên mạng xã hội hiện nay, nhan nhản những quảng cáo có sự xuất hiện của người nổi tiếng như: livestream, video, hình ảnh... về các dòng sản phẩm từ son, kem dưỡng da, thực phẩm giảm cân, thực phẩm chức năng, spa, thẩm mĩ... Rất nhiều diễn viên, ca sĩ, nghệ sĩ đã tham gia quảng cáo trực tiếp hay gián tiếp, hoặc làm đại sứ thương hiệu cho nhiều công ty.

Việc sử dụng tài khoản mạng xã hội của người nổi tiếng để quảng cáo đang là một xu hướng được nhiều người bán hàng trên mạng lựa chọn với kì vọng lượng "like" và "follow" từ người nổi tiếng sẽ giúp quảng bá và tăng lượng tiêu thụ cho sản phẩm của mình. Đáp ứng nhu cầu này, nhiều nghệ sĩ nổi tiếng có lượng người theo dõi lớn đã tận dụng sức ảnh hưởng đứng ra quảng cáo, bán hàng cho những sản phẩm này.

Tuy nhiên, điều đáng nói là có rất nhiều sản phẩm bảo vệ sức khỏe có dấu hiệu vi phạm pháp luật như chưa được công bố, đăng kí, không rõ xuất xứ, chất lượng nhưng vẫn được các nghệ sĩ quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội. Cuối cùng, người tiêu dùng vì tin vào uy tín của những người nổi tiếng mà sử dụng những sản phẩm không đảm bảo chất lượng.

Ngày 31/10/2018, khi cơ quan chức năng phát hiện lô mĩ phẩm trị giá 11 tỉ đồng của tập đoàn TS không rõ nguồn gốc, xuất xứ, người ta mới giật mình khi hãng mĩ phẩm này sở hữu rất nhiều “đại sứ thương hiệu” là á hậu, diễn viên khá nổi tiếng như á hậu Dương Tú Anh, diễn viên Lã Thanh Huyền, Bảo Thanh, Ốc Thanh Vân... Khi sự việc xảy ra, người tiêu dùng “lãnh đủ”, còn những nghệ sĩ tận dụng sức ảnh hưởng của mình để quảng bá sản phẩm thì… vô can, thậm chí không một lời xin lỗi người tiêu dùng.

Hay như mới đây, trên trang cá nhân của mạng xã hội facebook được cho là của nghệ sĩ Trịnh Kim Chi, có hình ảnh và video quảng cáo cho sản phẩm Cao gừng Hoàng Cung. Đáng nói, sản phẩm Cao gừng Hoàng Cung mà nghệ sĩ Trịnh Kim Chi cho rằng “thần thánh” đã bị Báo điện tử Ngày mới online chỉ ra nhiều dấu hiệu sai phạm qua bài viết “Nghi vấn sản phẩm Cao Gừng Hoàng Cung lừa dối người tiêu dùng?”.

Trang cá nhân trên mạng xã hội facebook được cho là của nghệ sĩ Trịnh Kim Chi có giới thiệu ngày giờ “live tream” về sản phẩm Cao gừng Hoàng Cung

Cụ thể, sản phẩm được giới thiệu có số công bố 165/19/CBMP – VL với nhãn hàng Long Hải Nguyên, tên sản phẩm GEL Massage toàn thân, chịu trách nhiệm đưa ra thị trường là Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Long Hải Nguyên, địa chỉ, 1111/19B đường Cách Mạng Tháng Tám, phường 7, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh, người đại diện pháp luật là ông Trần Văn Nam với chức vụ Giám đốc. Tuy nhiên, thời điểm phóng viên ghi nhận tại địa chỉ 1111/19B đường Cách Mạng Tháng Tám, phường 7, quận Tân Bình đều không có bảng hiệu Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Long Hải Nguyên.

Những thông tin quan trọng của sản phẩm cao gừng Hoàng Cung như: tên, địa chỉ đầy đủ theo giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh của đơn vị chịu trách nhiệm đưa sản phẩm ra thị trường; tên sản phẩm theo Phiếu công bố đều không đúng với thực tế… Như vậy, sản phẩm Cao gừng Hoàng Cung là hàng trôi nổi trên thị trường, chưa được cấp Phiếu công bố, hay công ty Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Long Hải Nguyên cố tình đánh lừa người tiêu dùng với tên gọi khác với sản phẩm được cấp phép?

Nghệ sĩ Trịnh Kim Chi đang giới thiệu về sản phẩm Cao gừng Hoàng Cung (ảnh cắt từ video clip)

Trường hợp của Cao gừng Hoàng Cung và công ty TS không hiếm. Việc chia sẻ những trải nghiệm, kinh nghiệm của bản thân cho công chúng về một sản phẩm nào đó là điều đáng hoan nghênh, tuy nhiên, làm việc này với mục đích thương mại thì lại hoàn toàn khác. Khi đó, người nghệ sĩ đang dùng chính uy tín, danh tiếng của mình để kinh doanh. Danh tiếng của người nghệ sĩ từ đâu? Chính là từ công chúng, người hâm mộ, do đó, việc quảng bá sản phẩm để nhận thù lao phải gắn với việc thẩm định kĩ lưỡng chất lượng sản phẩm và trách nhiệm với sản phẩm. Đáng tiếc, việc này thường được thực hiện rất hời hợt.

Lỗ hổng về trách nhiệm người chuyển tải quảng cáo

Nhiều ý kiến thắc mắc, khi quảng cáo sản phẩm xong nhận thù lao, vậy khi sản phẩm bị cơ quan chức năng “sờ gáy” thì người nổi tiếng ở đâu? Hành vi của họ có bị coi là vi phạm pháp luật hay chỉ được giải thích ngây thơ như kiểu: họ cũng là người “bị lừa”?

Luật sư Nguyễn Thạch Thảo, Trưởng VPLS Nguyễn Thạch Thảo, Đoàn luật sư thành phố Hồ Chí Minh cho biết: “Theo luật Quảng cáo năm 2012 thì có 4 chủ thể chủ yếu tham gia vào các công đoạn quảng cáo đó là: người quảng cáo; người kinh doanh dịch vụ quảng cáo; người phát hành quảng cáo; người chuyển tải sản phẩm quảng cáo.

Tại khoản 8, Điều 2, Luật Quảng cáo năm 2012 thì “Người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là người trực tiếp đưa các sản phẩm quảng cáo đến công chúng hoặc thể hiện sản phẩm quảng cáo trên người thông qua hình thức mặc, treo, gắn, dán, vẽ hoặc các hình thức tương tự”.

Như vậy, các ca sĩ người mẫu tham gia quảng cáo sản phẩm theo pháp luật sẽ có vai trò là người chuyển tải quảng cáo. Tuy nhiên pháp luật chưa có quy định ràng buộc trách nhiệm đối với người chuyển tải quảng cáo sản phẩm không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, hàng nhái, hàng giả. Những người mẫu ca sĩ tham gia quảng cáo theo quy định của pháp luật thì họ không bị pháp luật ràng buộc trách nhiệm cũng như nghĩa vụ gì của mình khi quảng cáo.

Hơn nữa pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính cũng không quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với người chuyển tải sản phẩm quảng cáo về hành vi của mình. Nghĩa là những người mẫu, ca sĩ, diễn viên trong trường hợp là người chuyển tải sản phẩm phẩm quảng cáo mà những sản phẩm đó là hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái cũng sẽ không bị xử phạt về vi phạm hành chính. Pháp luật chỉ buộc trách nhiệm của người quảng cáo hoặc kinh doanh dịch vụ quảng cáo phải chịu trách nhiệm về các điều kiện quảng cáo, chất lượng sản phẩm”.

Luật sư Thảo cho rằng nghệ sĩ là những người có tầm ảnh hưởng lớn đến công chúng trong trường hợp sản phẩm mà họ quảng cáo là những hàng hóa kém chất lượng, hàng nhái, hàng giả … thì không chỉ ảnh hưởng đến tên tuổi của họ mà còn ảnh hưởng rất lớn đến niềm tin của công chúng.

Bởi lẽ, chính sự tham gia quảng cáo sản phẩm của họ nên sản phẩm giả, nhái hoặc kém chất lượng đã đến tay người tiêu dùng. Hơn nữa, việc tham gia đó lại vô tình là một động thái tích cực trong việc tiếp tay cho sản phẩm giả, nhái, kém chất lượng. Tuy pháp luật không ràng buộc trách nhiệm về mặt pháp lí đối với họ nhưng trách nhiệm về mặt xã hội thì lại rất lớn. Nên các nghệ sĩ khi tham gia quảng cáo bất kì một sản phẩm nào thì cũng nên cân nhắc, tìm hiểu.

“Chúng ta cần nhìn nhận thẳng thắn rằng đây là những lỗ hổng trong luật pháp cần phải điều chỉnh để bảo vệ người tiêu dùng trước ma trận của truyền thông, quảng cáo. Có lẽ những người làm quảng cáo nói chung và những nghệ sĩ làm quảng cáo nói riêng cũng nên thận trọng hơn, hãy đặt lợi ích của người tiêu dùng lên hàng đầu, vì bất cứ lĩnh vực kinh doanh nào cũng cần hiểu biết và đạo đức”, luật sư này cho hay.