Người giữ nghề... móc chỉ
Tuổi cao gương sáng 11/10/2018 10:59
Nhận lời mời, tôi tới số 825 phố Thiên Lôi, quận Lê Chân, thăm cơ sở đan móc chỉ của bà. Nhìn cái biển màu đỏ có 6 chữ vàng: “Phụ kiện đan móc Hải Phòng” treo trên cánh cổng biết ngay là nơi mình cần tìm. Thấy khách, cô con gái bà là Đàm Thu Thủy - người mới được phong Nghệ nhân Dân gian ra đón với thái độ vui vẻ, mến khách.
Ngôi nhà vừa là nơi ở vừa là nơi sản xuất nên khá bề bộn, bà Mùi phải sắp xếp hàng gọn lại để lấy chỗ tiếp khách. Bà giải thích, cái nghề thủ công đan móc chỉ phải ngồi thoải mái mới làm việc được. Nhìn những túi xách cái để trên giá, cái ở dưới đất thấy kiểu cách và màu sắc rất đẹp. Gia đình bà có 4 người thì 3 người gắn bó với nghề thủ công, bà và con gái Đàm Thu Thủy móc chỉ, ông Đàm Văn Phần chồng bà làm nghề thủ công mây tre.
Chồng bà Mùi một thời tòng quân đánh giặc giữ nước, bị thương ông trở về được hưởng chế độ thương binh. Những năm khó khăn, một tay bà chăm chồng, nuôi con, có dạo phải ở trong ngôi nhà tranh vách đất nhưng tiếng cười luôn tràn ngập. Bà kể tiếp, cô con gái Đàm Thu Thủy sau khi tốt nghiệp Đại học kinh tế ở Hà Nội về, cùng mẹ quyết tâm giữ nghề truyền thống. Nhờ kiến thức từ nhà trường với sự tận tình chỉ bảo của gia đình, Thủy tiếp thu tinh hoa và kinh nghiệm, tự chế tác ra những kiểu dáng mới phù hợp với thời đại, sản phẩm có chỗ đứng trên thị trường, được lớp trẻ đón nhận. Vì muốn nghề móc chỉ không bị mai một, bà Mùi dành tầng 2 để làm nơi dạy nghề. Đàm Thu Thủy dạy lí thuyết, còn bà hướng dẫn tỉ mỉ, theo kiểu truyền nghề. Tiền dạy học và phụ kiện thực hành bà đều miễn phí cho các cháu. Sản phẩm nào học sinh làm ra có chất lượng bà còn trả công xứng đáng.
Từ cơ sở “Phụ kiện đan móc Hải Phòng” của gia đình bà, nay đã có vài cơ sở móc chỉ hoạt động. Bà cho biết, có lúc phải bao tiêu sản phẩm cho các cơ sở, cốt sao giữ được nghề truyền thống này. Bà có ý định tự sản xuất phụ kiện, không phải nhập ngoại thì mới hạ được giá thành. Bà giới thiệu một số hàng túi xách tay, cái nhỏ nhất giá từ 300 đến 500 nghìn đồng, loại lớn có hình dáng đúng mốt, trang trí hạt ngọc trai giá từ 2 triệu đến 3 triệu đồng/cái. Để làm ra chiếc túi cầu kì phải mất năm đến bảy ngày mới xong một chiếc.
Bà nhớ lại, thời kì trước, xí nghiệp thảm len thêu ren Hải Phòng đều có phân xưởng xe sợi, nhuộm màu giá thành thấp, ấy thế mà cũng chỉ đứng được một thời gian còn bây giờ đang teo dần. Bà nói, nếu có công ty bao tiêu sản phẩm để xuất khẩu thì các cơ sở đan móc chỉ mới phát triển ổn định, vì nước ngoài họ rất ưa chuộng hàng làm bằng tay. Hôm có khách từ Đông Âu đến, thấy chúng tôi ngồi móc chỉ, tỉ mỉ và khéo tay gây cho họ sự chú ý, cứ trầm trồ khen phụ nữ Việt Nam cần cù chịu khó, rồi mua liền mấy cái.
Tạm biệt cơ sở của bà, tôi thêm cảm phục người giữ lửa nghề thủ công truyền thống đan móc chỉ trên thành phố Hoa phượng đỏ.
Bài và ảnh Lê Duy Sự