Người được Bác Hồ đặt tên

Cha ông là Tạ Quang Khai, mẹ là Nguyễn Thị Tành làm nghề thợ may. Cha ông do tham gia phong trào yêu nước nên bị Pháp lùng bắt, vì vậy gia đình ông đã rời bỏ quê hương ở xã Bảo Khê, huyện Kim Động (nay thuộc TP Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên lên sinh sống tại vùng Tràng Định-Thất Khê (Lạng Sơn). Cậu bé Tạ Thái An lớn lên tại vùng rừng núi này.

Năm 1937, Tạ Thái An được xếp vào danh sách cảm tình Đảng tại cơ sở Đảng ở Lạng Sơn và tham gia Đoàn thanh niên dân chủ của Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức, lấy bí danh hoạt động là Tạ Quang. Năm 1941, Tạ Quang tham gia Việt Minh, rồi được cử đi học quân sự ở Liễu Châu, Trung Quốc. Khi học ở trường này Tạ Quang đã vinh dự được Bác Hồ đặt cho tên mới là Hoàng Minh Thảo cái tên như một tiên đoán về cuộc đời và xứ mệnh của vị tướng tài ba xuất chúng trong quân đội. Theo đó họ Hoàng là lấy tên của trường Hoàng Phố, đệm và tên là Minh Thảo, dành cho con người thông minh, có tấm lòng tình nghĩa, thảo thơm, cái tên đó theo ông suốt cuộc đời.

Danh tướng trận mạc

Cuối năm 1944, từ Trung Quốc về nước, ông Hoàng Minh Thảo tham gia gây dựng cơ sở chính trị và xây dựng lực lượng du kích ở vùng biên giới Lạng Sơn. Ngày 7/1/1945, ông tham gia Ban phụ trách công tác biên giới của Tổng bộ Việt Minh, Ủy viên dự khuyết Tỉnh ủy lâm thời Lạng Sơn. Ngày 3/3/1945, ông gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương và tham gia giành chính quyền ở Lạng Sơn.

Cố Thượng tướng -GS-NGND Hoàng Minh Thảo

Cuộc đời binh nghiệp của ông trong được tính từ năm1937 đến1996 khi ông về nghỉ hưu gần nửa thế kỉ (49 năm). Trong chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, ông từng là Khu trưởng chiến Khu III, Phó Tư lệnh . Năm 1948, ông được phong quân hàm Đại tá Quân đội trong đợt phong hàm đầu tiên. Từ 1949-1950, ông làm Tư lệnh Liên khu 4. Sau chiến dịch Biên giới 1950 ông được bổ nhiệm làm Đại đoàn trưởng đầu tiên của Đại đoàn 304 (1950-1954).

Năm 1959, ông Hoàng Minh Thảo là 1 trong số 9 sĩ quan cao cấp được phong hàm Thiếu tướng.

Chiến tranh chống Mỹ, từ tháng 11/1966, ông được điều vào Nam giữ chức Phó tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên Năm 1968, ông là Tư lệnh Mặt trận Tây Nguyên. Tháng 8 năm 1974, ông giữ chức Phó tư lệnh Quân khu V; tháng 3/1975, là Tư lệnh Chiến dịch giải phóng Tây Nguyên. Năm 1977, ông giữ chức vụ Viện trưởng Học viện Quân sự cấp cao, tới năm 1990 giữ chức ViệnTrưởng Viện Chiến lược quân sự và nghỉ hưu năm 1996.

Trong số các vị tướng lĩnh cao cấp trong quân đội Hoàng Minh Thảo là một trong số các vị tướng toàn tài, trong chiến tranh ông là vị tướng trận mạc, hòa bình ông là vị tướng có hàm Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân.

Những năm tháng chiến tranh chống Mỹ ông là vị tướng trẻ, được “cắm chốt nằm vùng” suốt 10 năm ở núi rừng Tây Nguyên. Ông là một vị tướng chiến lược văn võ song toàn và trở thành Thượng tướng khi được giao trọng trách: Tư lệnh chiến trường Tây Nguyên. Ông hiểu rõ kẻ địch, có nhiều mưu cao, kế sâu, chủ động dùng chiến thuật nghi binh lừa địch khiến chúng kinh hồn bạt vía, hoang mang hoảng loạn, vội vàng tháo chạy khỏi Tây Nguyên.Mỗi khi nhắc đến chiến thắng Điện Biên Phủ người ta thường nhắc đến tên tuổi Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Còn chiến thắng Tây Nguyên vang dội không thể không nhắc đến danh tướng Hoàng Minh Thảo một nhà cầm quân tài năng, nhà khoa học quân sự đầu ngành của quân đội ta. Tài năng và đức độ của ông được ghi nhận trong lịch sử Việt Nam.

Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân, người lập nên Học viện Quân sự Việt Nam đầu tiên

Nói về cố Thượng tướng Hoàng Minh Thảo, Trung tướng Phạm Hồng Cư (nguyên Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị) nêu rõ: Ông có ba công lớn: Là một vị tướng giỏi về trận mạc, uyên thâm về lý luận quân sự, được Đại tướng Võ Nguyên Giáp rất tin tưởng và quý trọng. Thời kỳ Cách mạng tháng Tám năm 1945, ông Thảo đã thay ông Nguyễn Bình làm Tư lệnh Chiến khu Ba, giải phóng được Móng Cái, Hà Khẩu, tổ chức chống Pháp ở Hải Phòng. Ông tổ chức huấn luyện du kích rất giỏi, sau ông được điều động về làm Tư lệnh Quân khu 4. Công lớn thứ hai là ông làm Tư lệnh mặt trận Tây Nguyên. Công thứ ba là lập ra Học viện Quân sự Việt Nam đầu tiên, nơi đào tạo ra nhiều tướng giỏi sau này như Đại tướng Phạm Văn Trà, Ngô Xuân Lịch, Thượng tướng Phan Trung Kiên, Nguyễn Huy Hiệu, Nguyễn Phúc Thanh...

Cuốn sách Thượng tướng-Giáo sư Hoàng Minh Thảo của Diệu Ân

Ông được phong Giáo sư ngành Khoa học quân sự năm 1986, Nhà giáo nhân dân năm 1988. Ông cũng là tác giả của nhiều tác phẩm quân sự, là Ủy viên Hội đồng Quốc gia Chỉ đạo Biên soạn Từ điển bách khoa Việt Nam.

Kỉ niệm niệm 76 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân việt Nam 22/12/2020 và cũng là chuẩn bị cho sự tôn vinh, kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Thượng tướng Hoàng Minh Thảo (25/10/1921 - 25/10/2021, nhà báo Diệu Ân đã hoàn thành cuốn sách “Thượng tướng, Giáo sư Hoàng Minh Thảo”. Cuốn sách dựng lên chân dung vị tướng thống soái của núi rừng Tây Nguyên, oai phong lẫm liệt, một vị tướng mưu lược xuất chúng, sống giản dị mà cao sang và đức độ như một ông Phật sống giữa đời thường.

Cuốn sách là sự tri ân của nhà báo Diệu Ân và cũng là tấm lòng của bạn đọc tưởng nhớ Giáo sư, Nhà giáo Nhân dân, Thượng tướng Hoàng Minh Thảo -bậc thầy của nghệ thuật dụng binh