Chúng tôi đánh giá cao, ghi nhận những nỗ lực rất lớn, cùng kết quả đạt được trong những năm qua, nhất là năm 2018 của Hội NCT Việt Nam từ TW đến cơ sở.

Trên cơ sở báo cáo của đồng chí Phó Chủ tịch Thường trực và phát biểu của các đồng chí: Một là, chúng ta đã tích cực triển khai các nhiệm vụ được giao, góp phần thực hiện các chính sách đối với NCT. Đó cũng chính là góp phần cải thiện và nâng cao đời sống NCT thông qua bảo trợ xã hội, bảo hiểm xã hội, các dịch vụ công đến chăm sóc sức khỏe, chúc thọ mừng thọ, các hoạt động tinh thần, chăm sóc cho NCT khó khăn. Chúng ta huy động nguồn lực không chỉ của Nhà nước mà còn xã hội và chính bản thân gia đình NCT cũng tham gia đóng góp vào quá trình thực hiện chính sách cho NCT.

Hai là, các hoạt động "Tháng hành động vì NCT", "Mắt sáng cho NCT", CLB Liên thế hệ tự giúp nhau, chương trình xây dựng nông thôn mới và bảo vệ môi trường, Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT và các hoạt động khác đang tiếp tục tổ chức tốt, tập hợp thu hút đông đảo xã hội tham gia mà trực tiếp là NCT.

Ba là, tiếp tục trên cơ sở đó phát triển tổ chức, phát triển hội viên. Về cơ bản, tổ chức Hội có mặt đầy đủ ở hơn 11 nghìn xã trên đất nước; đây là tổ chức tế bào trực tiếp của toàn bộ Hội NCT. Về con số tập hợp, Hội NCT là tổ chức tập hợp lớn thứ hai kể cả các tổ chức chính trị xã hội; hiện tỉ lệ tập hợp đạt 74% (hơn 9 triệu hội viên/11 triệu NCT), sau Hội CCB với 98%. Đây là nỗ lực của Hội và trách nhiệm của cán bộ, hội viên với tổ chức của mình.

Những năm qua, Đảng, Nhà nước dành nhiều quan tâm cho NCT. Luật NCT năm 2009 đã nghiên cứu rất kĩ Công ước về NCT để đưa những nội dung phù hợp với quá trình phát triển đất nước. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng sau Nghị quyết 21 về chính sách dân số, chúng ta đã có thể chuẩn bị cho quá trình sửa đổi bổ sung Luật NCT để tiếp tục thực hiện trong giai đoạn tiếp theo.

Nhà nước có Ủy ban Quốc gia về NCT, Phó Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch; đồng chí Chủ tịch Hội là Phó Chủ tịch Thường trực. Các chính sách có thể chưa toàn diện nhưng một số chính sách đã đi vào cuộc sống. Trên cơ sở kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng tiếp tục phát triển và giữ vững. NCT tham gia đóng góp rất lớn cho sự đồng thuận xã hội, phát huy dân chủ, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Hơn 11 triệu NCT đều hướng về Hội, chung tay xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. NCT trung thành với Đảng, với Nhà nước, tham gia dẫn dắt định hướng rất mạnh bằng vai trò, uy tín trong xã hội. Vậy nên, Hội NCT được khen thưởng và nhận rất nhiều danh hiệu cao quý của Đảng, Nhà nước.

Bà Trương Thị Mai phát biểu tại buổi làm việc.

Chúng ta là quốc gia già hóa nhanh nhất vì mấy lí do: Việt Nam đang trong giai đoạn dân số vàng thì đã song song với già hóa; Do tỉ lệ sinh giảm. Đến năm 2006 chúng ta đạt mục tiêu 2,1 con/1 phụ nữ. Đến nay là 1,95 con/1 phụ nữ.

Việt Nam đang trong thời kì dân số vàng, bắt đầu từ năm 2007; tức tỉ lệ dân số trẻ chiếm hơn 2/3 dân số và năm 2020 sẽ là đỉnh cao với 60 triệu lao động. Đây là thế mạnh rất lớn để Việt Nam bước vào thời kì phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Nhưng tất nhiên, nguồn nhân lực phải có chất lượng, nếu không sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Tối đa một quốc gia sẽ có thời kì dân số vàng 40 năm. Việt Nam nếu tận dụng giỏi thì đến 2047 sẽ kết thúc thời kì dân số vàng. Cả già hóa dân số và dân số già sẽ đi đồng bộ với việc giảm dần cơ hội.

Đến nay, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là hơn 73 tuổi. Phụ nữ sống thọ hơn đàn ông. Khi làm chính sách bảo hiểm hưu trí, tôi nói là bất bình đẳng, vì phụ nữ sống lâu hơn đàn ông, thụ hưởng chính sách hưu trí lớn hơn đàn ông rất nhiều. Nay có thể kéo dài tuổi lao động đến 60 để bình đẳng cho cả nam và nữ. Do điều kiện kinh tế, xã hội khác nhau, sống khỏe mạnh cũng là thách thức rất lớn đối với NCT.

Tôi xin nói 5 nguyên tắc trong quá trình sửa Luật, chuẩn bị cho các chính sách, đề nghị Hội quan tâm. 5 nguyên tắc này hoàn toàn phù hợp với quá trình phát triển, phù hợp với NCT Việt Nam.

Thứ nhất là nguyên tắc độc lập. Nguyên tắc này rất quan trọng, do truyền thống châu Á, rất nhiều gia đình sống chung ba thế hệ; nhưng NCT cũng cần được hưởng nguyên tắc độc lập (cơ hội làm việc, tiếp cận thông tin, sống trong môi trường an toàn), được quyết định về tài sản, hôn nhân... Khi làm Luật NCT, có một số NCT không muốn chuyển tài sản cho con vì không bảo đảm quyền của NCT trong gia đình. Hay hôn nhân của NCT, con cái hay cản trở. Vì vậy, Luật NCT cấm cản trở hôn nhân của NCT.

Thứ hai là nguyên tắc tham gia, tức là làm sao để NCT hòa nhập với các hoạt động chăm sóc, để họ không cô đơn, không bị đứng bên lề xã hội; giúp NCT sống vui hơn, sống khỏe hơn, nâng cao tinh thần khi tham gia vào cuộc sống, vào dòng chảy xã hội.

Thứ ba là nguyên tắc chăm sóc. Nguyên tắc này nhấn mạnh cả Nhà nước, gia đình, cộng đồng phối hợp chăm sóc NCT phù hợp với văn hóa của từng quốc gia. Rất mừng với văn hóa phương Đông, phần lớn NCT Việt Nam sống trong gia đình, chỉ có NCT cô đơn không nơi nương tựa mới vào các trung tâm. Sắp tới, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ các Trung tâm chăm sóc NCT. Dịch vụ chăm sóc cũng rất quan trọng, có thể nghiên cứu đưa vào nội dung sửa đổi Luật sắp tới.

Thứ tư, nguyên tắc hoàn thiện. Tạo cơ hội để NCT có thể phát triển toàn diện như học đại học, ngoại ngữ, học nghề, dưỡng sinh… để NCT được tiếp cận các vấn đề giáo dục, văn hóa để hòa nhập cộng đồng.

Cuối cùng, nguyên tắc nhân phẩm. NCT cần được sống trong môi trường an toàn, bảo vệ nhân phẩm, không bị phân biệt đối xử.

Việt Nam đang theo đuổi 5 nguyên tắc trên, có cái mức thấp, có cái mức cao; Luật NCT sửa đổi bổ sung cần tiếp tục nghiên cứu các nguyên tắc này để bảo đảm sao cho cuộc sống NCT phát triển tốt hơn.

NCT có các điểm mạnh, được xem như nguồn lực, đóng góp cho quá trình phát triển. Đây là nhận thức rất quan trọng để thấy NCT còn rất có ích, đóng góp cho sự phát triển của đất nước. NCT tuyệt đối trung thành với Đảng, mong muốn đất nước phát triển.

NCT qua quá trình làm việc, có tích lũy tri thức, kinh nghiệm, có bản lĩnh, trách nhiệm, tâm huyết, thẳng thắn, thấy gì đúng là nói, không cần e dè, thận trọng; trình độ cũng cao hơn, sức khỏe tốt hơn, có thể tham gia được nhiều công việc xã hội (nghiên cứu khoa học, sản xuất nông nghiệp, làm chủ doanh nghiệp…). Đặc biệt, Đảng, Nhà nước rất cần tinh thần gương mẫu và tác động giáo dục, dẫn dắt, định hướng cho thế hệ trẻ của NCT; Thế nên, NCT có vị trí quan trọng trong gia đình, xã hội.

Thách thức lớn nhất của NCT vẫn là sức khỏe. Bệnh mạn tính ngày càng gia tăng. Cập nhật thông tin khó khăn hơn. Đời sống tinh thần, việc làm phù hợp còn là thách thức. Một bộ phận đời sống NCT còn khó khăn, nhất là miền núi hải đảo, đồng bào dân tộc. Sự phân hóa giàu nghèo, phát triển không đồng đều giữa các vùng miền khiến NCT không được hưởng công bằng.

Tôi ghi nhận những kiến nghị của TW Hội, làm sao chăm sóc sức khỏe, tạo điều kiện để NCT sống vui, sống khỏe, sống hạnh phúc, xây dựng gia đình văn hóa, con cháu thuận hòa, chăm sóc NCT cô đơn không nơi nương tựa…

Nghị quyết 12 của Đảng tiếp tục hoàn thiện chính sách về NCT. Ban Dân vận đề xuất tổng kết Chỉ thị 59 vào năm 2020. Chỉ thị cùng với Nghị quyết 21, Nghị quyết 12 hoàn thiện, sửa đổi bổ sung Luật. Đề nghị TW Hội và Hội NCT các cấp nghiên cứu rất kĩ các Chỉ thị, Nghị quyết để góp ý sửa đổi bổ sung Luật NCT; nghiên cứu kĩ nhiệm vụ chính trị của mình, là cơ sở để Nhà nước giao nhiệm vụ và kinh phí thực hiện.

Nhân dịp năm mới, tôi mong chúng ta góp phần thúc đẩy nhận thức xã hội về NCT. Ban Dân vận có trách nhiệm, Nhà nước có trách nhiệm, đồng thời mong muốn Hội NCT cùng chủ động để tham gia vào quá trình thúc đẩy nhận thức trong xã hội về NCT, đối với NCT. Chúc các đồng chí lãnh đạo, cán bộ đang công tác trong Hội NCT các nước nhiều sức khỏe, hạnh phúc, tiếp tục đóng góp cho đất nước, luôn là thế hệ dẫn dắt và đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam.

(*) Đầu đề do Báo Người cao tuổi đặt