Xã Nậm Mười rộng tới 26,72 km², nhưng dân số chỉ hơn 3.700 người, chủ yếu dân tộc Dao, là một trong 4 xã khó khăn và nghèo nhất nhì huyện Văn Chấn. Tháng 7 vừa rồi, do ảnh hưởng của cơn bão số 3, mưa lớn gây lở đất, lũ lụt, thiệt hại nặng nề, có 2 người tử vong, 1 mất tích, 20 nhà bị sập hoàn toàn, hàng chục ha hoa màu bị cuốn trôi, vùi lấp. Các bản bị thiệt hại nhiều nhất là Pó Siu, Khe Trang, Ngã Hai, Háo Pành và Làng Cò.

Hỏi chuyện những người dân xã Nậm Mười đến nhận quà, tôi được biết, họ phải đi ít nhất 20 cây số, bản xa nhất phải đi 40 cây số. Chị Đặng Thị Mị 24 tuổi nói với tôi, trận lũ vừa qua nhà bị trôi 4 chiếc xe máy, 120 bao thóc. Chiếc xe máy này vợ chồng chị mới mua từ tiền ủng hộ, giúp đỡ của các cơ quan, đoàn thể và các nhà hảo tâm. Các chị Đặng Thị Trang, Đặng Thị Né ở bản Khe Trang gương mặt chưa hết bàng hoàng vừa nói vừa gạt nước mắt: "Mọi thứ tài sản trong nhà đều bị lũ cuốn trôi hết rồi, không còn gì để ăn".

Thông cảm và sẻ chia những thiệt hại với bà con xã Nậm Mười, Đoàn thiện nguyện tặng 5 gia đình bị thiệt hại nặng nhất, có người chết, mất tích và bị thương mỗi hộ 1 bao quần áo, một thùng quà và 700.000 đồng tiền mặt. Đó là các gia đình ông bà Đặng Phúc Tài, Đặng Ton Piền, Đặng Hoàng Phúc, Triệu Thị Pam và Bàn Kim Vạn. Tặng cho 35 gia đình gặp khó khăn khác, mỗi gia đình một bao quần áo, một thùng quà và 200.000 đồng tiền mặt.

Bà Trần Thu Hương Chủ nhiệm CLB Khiêu vũ Thăng Long tặng quà cho bà con xã Nậm Mười

Nậm Mười có trên 1.200 ha đất lâm nghiệp, đặc biệt có gần 400 ha quế, 47 ha chè Shan… Diện tích gieo cấy lúa 2 vụ của xã chỉ có trên 240 ha, cá biệt thôn Nậm Biếu không có đất canh tác ruộng nước nên người dân sống dựa cả vào rừng... Xã có đường ô tô đến trung tâm thôn vào mùa khô, 5/8 thôn sử dụng điện lưới quốc gia. Trường Tiểu học được xây dựng khang trang, 3 điểm trường bán trú tiểu học và THCS điều kiện học tập từng bước bảo đảm...

Nhưng khó khăn lớn nhất hiện nay của Nậm Mười vẫn là giao thông khó khăn, cách trở, nhất là về mùa mưa lũ... Xã vẫn còn 3 thôn chưa có điện cũng là 3 thôn nghèo nhất là Khe Trang, Nậm Biếu và Ngã Hai. Ba thôn, bản này đều bị cơn bão số 3 cuốn trôi hầu hết máy phát điện nhỏ của các gia đình; cây trồng, vật nuôi bị thiệt hại, giao thông ách tắc.

Sáng hôm sau, Chủ nhật, Đoàn chúng tôi đến Trường Phổ thông dân tộc (PTDT) nội trú THCS huyện Văn Chấn đứng chân tại xã Sơn Thịnh. Thầy Hiệu phó Vì Văn Luận cùng một số thầy cô giáo và gần 400 em học sinh đón chúng tôi rất thân tình. Mái trường này tiền thân là Trường thanh, thiếu niên dân tộc tỉnh Nghĩa Lộ thành lập năm 1966, làm nhiệm vụ giáo dục, đào tạo học sinh 9 dân tộc thiểu số vùng xa, vùng sâu, vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, kém phát triển có trình độ THCS, góp phần tạo nguồn cán bộ địa phương.

Ngoài tổ chức cho học sinh học tập, ăn ở nội trú, Nhà trường còn giáo dục kĩ năng sống, kĩ năng xã hội cho các em. Những năm gần đây, chất lượng giáo dục Nhà trường ổn định, đạt chuẩn Quốc gia, đạt tiêu chuẩn giáo dục cấp độ 3. Hằng năm có trên 85% học sinh xếp loại khá giỏi; 100% học sinh xếp loại hạnh kiểm khá, tốt. Nhà trường vinh dự được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì, 2 Huân chương Lao động hạng Ba, 1 cờ thi đua và 2 Bằng khen của Chính phủ; 10 bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng nhiều bằng khen của UBND tỉnh; 2 nhà giáo được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú, 1 nhà giáo được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kì đổi mới. Thầy Vì Văn Luận cho biết, Nhà trường đang nỗ lực phấn đấu để được Đảng và Nhà nước tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lao động thời kì đổi mới vào năm 2020.

Tại đây, Đoàn tặng quà cho Ban Giám hiệu 1 triệu đồng. Tặng quà cho 15 em có hoàn cảnh khó khăn mỗi em một cặp sách và 200.000 đồng. Đoàn còn tặng cho học sinh nhiều bánh Trung thu, 30 đèn ông sao, 10 kg bánh kẹo, 4 kg bột giặt, 15 kg đường, 10 lít nước mắm cùng nhiều sách vở, bút bi.

Được đi cùng Đoàn thiện nguyện mang hơi ấm, tấm lòng yêu thương lên vùng cao Văn Chấn, tôi cứ mong xã Nậm Mười có thêm những con đường bền chắc đi về các thôn, bản, để sản phẩm quế, chè Shan thành thứ hàng hóa đặc sản đến với nhiều miền quê đất nước. Và câu khẩu hiệu ở Trường PTDT nội trú THCS huyện Văn Chấn làm tôi nghĩ suy và hi vọng: "Hôm nay tôi tự hào về nhà trường, ngày mai nhà trường tự hào về tôi".

Bài và ảnh Nguyễn Đình Phượng