Luật Tổ chức QH được ban hành năm 2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016 đã tạo cơ sở pháp lí cho việc tổ chức và hoạt động của QH. Sau hơn ba năm thi hành, Luật đã đem lại những kết quả tích cực, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của QH, các cơ quan của QH, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) trong lĩnh vực lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện Luật cũng đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập cần sửa đổi, bổ sung kịp thời.
Phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự thảo Luật tập trung vào 15/102 điều của Luật Tổ chức QH hiện hành. Nội dung cơ bản của dự thảo Luật gồm: Sửa đổi, bổ sung quy định về ĐBQH, trong đó đáng chú ý là việc bổ sung quy định tiêu chuẩn về quốc tịch đối với ĐBQH để bảo đảm chặt chẽ, phù hợp với thực tiễn. Theo đó, ĐBQH có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam. Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung quy định về Đoàn ĐBQH, trong đó có quy định về Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn ĐBQH; Bộ máy giúp việc cho Đoàn ĐBQH; Kinh phí bảo đảm cho hoạt động của Đoàn ĐBQH. Bên cạnh đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến Ủy ban Thường vụ QH, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của QH.
 |
| Đại biểu Ngọ Duy Hiểu (Hà Nội) |
Việc sửa đổi quy định về tỉ lệ đại biểu chuyên trách có hai loại ý kiến khác nhau. Loại ý kiến thứ nhất cho rằng Luật Tổ chức QH hiện hành đã quy định số lượng ĐBQH hoạt động chuyên trách ít nhất là 35% tổng số ĐBQH, tuy nhiên quy định này không hạn chế việc có thể bố trí số ĐBQH hoạt động chuyên trách nhiều hơn tỉ lệ nói trên. Để thực hiện yêu cầu về tăng tỉ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách thì không cần thiết phải sửa đổi quy định của luật mà tùy trong đề án bầu cử ĐBQH của từng nhiệm kì sẽ xác định hợp lí tỉ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách phù hợp với yêu cầu và khả năng đáp ứng của bộ máy.
Loại ý kiến thứ hai đề nghị sửa quy định của Luật Tổ chức QH theo hướng nâng tỉ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách lên mức cao hơn (37 - 40% hoặc 50%) để có cơ sở sắp xếp cán bộ và quy định cơ cấu ĐBQH một cách hợp lí, giảm số lượng ĐBQH là người kiêm nhiệm các chức danh trong khối các cơ quan hành pháp, tư pháp nhằm tạo cơ sở pháp lí mạnh mẽ hơn cho việc thực hiện yêu cầu mà Trung ương đã đề ra.
Ban soạn thảo cho rằng hiện tại tuy Luật đã quy định rõ tối thiểu 35% tổng số ĐBQH là đại biểu hoạt động chuyên trách, nhưng trên thực tế, mặc dù đã có nhiều cố gắng trong việc quy hoạch, chuẩn bị nguồn nhân sự từ sớm, song con số này đến nay vẫn chưa đạt được. “Quốc hội khóa XIV hiện nay có 167 ĐBQH hoạt động chuyên trách trong tổng số 484 đại biểu (chiếm 34,5%). Do đó, nếu sửa đổi luật theo hướng tăng tỉ lệ đại biểu hoạt động chuyên trách lên mức cao hơn trong khi chưa tính toán kĩ về nguồn nhân sự đầu vào thì sẽ rất khó khả thi, ảnh hưởng đến hiệu lực pháp lí đối với quy định của luật”, Tổng Thư kí QH cho biết.
Tán thành với quan điểm của ban soạn thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Lê Thị Nga cho rằng cách quy định tỉ lệ tối thiểu như Luật hiện hành không ảnh hưởng đến việc thực hiện chủ trương tăng tỉ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách.
Trong khi đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của QH Nguyễn Đức Hải đề nghị phải nâng tỉ lệ đại biểu chuyên trách lên để bảo đảm chất lượng công việc. Qua hoạt động của Ủy ban Tài chính, Ngân sách, nhu cầu tăng số lượng đại biểu chuyên trách, đặc biệt các đại biểu giỏi, là rất lớn.
Góp ý về vấn đề tạo điều kiện cho ĐBQH chuyên trách, đại biểu Ngọ Duy Hiểu (Hà Nội) cho rằng: Chúng ta đang mặc định ĐBQH chuyên trách là công chức, song có nhiều người là luật sư, trí thức, doanh nhân giỏi… đang làm ở khu vực tư nhân, hội tụ đủ các yếu tố về phẩm chất đạo đức, năng lực, trách nhiệm, tính đại diện, mong muốn được làm ĐBQH chuyên trách... thì liệu có mở cửa được cho họ không? Cần có chính sách hợp lí để thu hút những người giỏi tham gia công việc này”.
Theo dự kiến, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức QH sẽ được QH xem xét, thông qua theo quy trình tại một kì họp và có hiệu lực từ ngày 1/6/2021 để bắt đầu triển khai thực hiện cho nhiệm kì QH khóa XV.
