Ngôi nhà của ông Chín nằm sát với con đường chính ra bãi tắm Vàn Chảy, một bãi tắm đẹp nhất của huyện đảo Cô Tô. Tiếp chúng tôi bên bàn trà của gia đình, ông Chín cho biết: “Tôi sinh ra và lớn lên ở xã Kỳ Xuân, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh nổi tiếng có nghề làm nước mắm nổi tiếng. Năm 1986, tôi cùng gia đình ra huyện đảo Cô Tô để lập nghiệp. Nhận thấy vùng đảo có nhiều tiềm năng về nghề cá, nên tôi mạnh dạn gom cá làm nước mắm. Nghề nước mắm bấy giờ trên đảo chưa có ai làm, nên mắm của tôi làm đến đâu, hết đến đó”.

Theo ông Chín, nghề làm nước mắm cũng rất vất vả. Khâu đầu tiên để làm được một mẻ mắm là ở việc chọn nguyên liệu. Nguyên liệu làm mắm là phải cá tươi, cá ở đây thường là cá cơm, cá nục, hay cá dìa mới đánh ở tàu lên. Sau đó loại bỏ các tạp chất, rồi phân loại cá cho vào ướp với muối theo tỉ lệ nhất định. Việc quan trọng nhất là ủ chượp hay còn gọi là ủ để cá phân hủy ra thành mắm. Sau khi cá được ủ, thì người làm mắm lựa chọn thời gian nắng to sau đó bỏ các nắp chum, vại ra rồi lấy một dụng cụ để đảo cá trong chum. Khâu này rất quan trọng, nếu không chú ý, chỉ một ít nước mưa rơi vào chum là coi như chum nước mắm đó hỏng hết.

Ông Lê Văn Chín đang hướng dẫn người dân làm mắm.

Để tìm được nguồn cá làm mắm, ông Chín hợp đồng với các tàu cá, thu mua cá ngay từ khi cá được đánh về bờ. Cá cơm tươi ngon, thân sáng, trong, không bị hỏng, nát. Tốt nhất là cá được đánh từ mẻ đêm và đưa vào bến sáng hôm sau. Đặc biệt, tập trung nhập cá cơm từ tháng 11 năm trước tới tháng 3 âm lịch năm sau. Đây là thời điểm nguồn cá cơm phong phú, chất lượng tốt nhất trong năm. Đến nay, ông Chín đã dạy và bảo cách làm cho hơn chục hộ dân trên đảo làm mắm.

Được biết, nghề làm mắm còn được UBND huyện đầu tư, mạnh dạn đưa vào sản xuất đại trà và làm hồ sơ công nhận nước mắm Cô Tô là đặc sản của huyện.

Ông Chín không chỉ được bà con nể phục, tin yêu mà ông còn được NCT trong xã bầu làm Chủ tịch Hội NCT xã. Với vai trò Chủ tịch Hội, ông không chỉ tham gia nhiệt tình công tác Hội mà còn thường xuyên xuống cơ sở tìm hiểu về cuộc sống của từng hộ NCT. Qua đó nắm bắt tâm tư nguyện vọng của họ để động viên, giúp đỡ kịp thời.

Khi được hỏi mong muốn về nghề mắm và công việc đang làm hiện nay, ông Chín cười cho biết: “Tôi mong sao nghề mắm ở đảo Cô Tô ngày một phát triển hơn, đem lại nhiều nguồn thu nhập cho bà con. Còn đối với công việc NCT, tôi sẽ cố gắng làm và làm bằng chính khả năng của mình”.

Qua trao đổi với ông Chín, chúng tôi càng hiểu, NCT ở đâu, bao giờ cũng “nói đi đôi với làm”; và làm không chỉ bằng cái tình mà còn bằng cái tâm. Mong rằng sự nghiệp làm nước mắm của ông Chín và bà con huyện đảo Cô Tô ngày càng phát triển.