Sáng 23/11, kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Bước đột phá

Có 7 vấn đề mà các đại biểu tập trung thảo luận về Hội đồng quản lý Quỹ bảo hiểm xã hội, về mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, quản lý, thu Quỹ bảo hiểm xã hội, thẩm quyền của cơ quan bảo hiểm xã hội, điều kiện, thời gian đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu để được hưởng lương hưu, quy định hưởng bảo hiểm xã hội một lần, xác định hành vi trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm xã hội…

Đại biểu Trương Xuân Cừ, Phó Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam (đoàn TP Hà Nội) phát biểu tại phiên họp sáng 23/11.

Phát biểu tranh luận về vấn đề bảo hiểm trợ cấp hưu trí xã hội, đại biểu Trương Xuân Cừ (Hà Nội) nêu quan điểm, các quy định về trợ cấp hưu trí xã hội là rất cần thiết. Theo thống kê của Bộ Công an, hiện nay có 16,1 triệu người cao tuổi, nhưng chỉ có 5,1 triệu người cao tuổi có lương hưu và trợ cấp, còn lại 11 triệu người không có khoản thu nhập về lương hưu, trợ cấp sau 60 tuổi.

Luật Người cao tuổi được ban hành năm 2009, lúc đó chúng ta có 7 triệu người cao tuổi, GDP bình quân đầu người là 1200 USD/người. Đến nay, số người cao tuổi đã tăng hơn gấp đôi, GDP cũng đã tăng cao, không nên chỉ dừng lại ở mức độ 80 tuổi mới được trợ cấp xã hội.

“Việc đưa vào dự thảo luật lần này về giảm tuổi trợ cấp xuống 75 tuổi là một đột phá trong chính sách an sinh xã hội, thể hiện tính ưu việt của Đảng, nêu cao mục tiêu vì con người, để người cao tuổi sống khỏe, sống vui, sống hạnh phúc”, đại biểu Trương Xuân Cừ nhấn mạnh.

Theo đại biểu Trần Văn Tuấn (Bắc Giang), quy định như tại dự thảo luật, tỷ lệ tối đa là 75% là hợp lý, phù hợp với thực tiễn cũng như tính chất của lương hưu. Thực tế hiện nay, Việt Nam đang nằm trong nhóm có tỷ lệ lương hưu khá cao. Do đó, cơ quan soạn thảo nghiên cứu để có quy định bổ sung theo hướng khuyến khích những người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đã đủ điều kiện để hưởng 75% lương hưu nhưng chưa đến tuổi nghỉ hưu, thời gian còn lại nếu tiếp tục tham gia đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện thì sẽ có chính sách ưu đãi, khuyến khích phù hợp.

Bày tỏ tán thành đối với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban xã hội, đại biểu Nguyễn Thị Huế (Bắc Cạn) cho rằng, khoản 1 Điều 21 dự thảo quy định điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là đủ 75 tuổi trở lên và không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng khác theo quy định của Chính phủ. Theo đó, độ tuổi quy định tại Điều 21 khác với độ tuổi mà người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc để được hưởng chế độ hưu trí quy định tại Điều 64 dự thảo và Điều 169 Bộ luật Lao động....

“Quy định như vậy vừa mâu thuẫn giữa Điều 20 và Điều 21, vừa gây khó hiểu trong quá trình thực thi; mà thực chất đây là chính sách trợ cấp cho người cao tuổi chưa được hưởng bất kỳ một chế độ nào. Để dễ hiểu và thuận lợi cho quá trình thực hiện, nên gộp quy định tại Điều 20 và Điều 21 thành một điều chung là đối tượng, điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội sửa lại như sau "Đối tượng áp dụng trợ cấp hưu trí xã hội là công dân Việt Nam đủ 75 tuổi trở lên không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng khác theo quy định của Chính phủ”, đại biểu Huế đề nghị.

Cần công bằng khi rút BHXH một lần

Góp ý kiến về Bảo hiểm xã hội một lần (BHXH), đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (TP Hồ Chí Minh) đề xuất chọn phương án 1. Vì người lao động cho rằng là quyền tài sản, là quyền lợi gắn liền với quá trình lao động, cống hiến và tích lũy của cá nhân. Người lao động phải được quyền quyết định đối với tài sản của họ. Bất cứ điều chỉnh nào đối với chính sách này tại thời điểm hiện tại đều sẽ gây tâm lý hoang mang và người lao động chưa sẵn sàng để đón nhận.

“Qua tiếp xúc xử tri, hầu hết công nhân tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam đều đề nghị Quốc hội lựa chọn phương án 1, và đây cũng là phương án tương đối hài hòa, đảm bảo quyền được rút một lần đối với người đang tham gia đóng quỹ BHXH có thể đảm bảo ổn định quan hệ lao động khi luật có hiệu lực thi hành.

Thực tiễn cho thấy không một chính sách nào làm hài lòng được tất cả các đối tượng có liên quan. Do đó, nếu muốn hạ năm đóng tối thiểu xuống 15 năm như dự thảo Luật thì đồng thời cần phải chấm dứt quy định rút BHXH một lần trong tương lai”, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy cho biết.

Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (Tiền Giang).

Tranh luận về BHXH một lần quy định tại Điều 70, dự thảo luật nêu ra 02 phương án, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm (Tiền Giang) boăn khoăn, nếu chọn Phương án 1 sẽ không đảm bảo sự công bằng giữa những người lao động tham gia BHXH trước và sau khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực. Bởi một trong những lý do chính khiến người lao động rút BHXH một lần trong thời gian qua là để bù đắp những khó khăn về mặt kinh tế để lo cho cuộc sống trước mắt.

Quy định như Phương án 1 dễ dẫn tới nguy cơ sẽ không động viên được người lao động trẻ, người lao động mới tham gia bảo hiểm xã hội khi tích lũy từ tiền lương và thu nhập của người lao động còn rất thấp. Do vậy, việc rút BHXH một lần trong nhiều trường hợp là nguồn tài chính vô cùng cần thiết để người lao động duy trì bảo đảm được phần nào cuộc sống trước mắt của họ. Như vậy, vô hình dung sẽ không tạo động lực để người lao động trẻ, lao động mới tham gia BHXH, không thực hiện được nguyên tắc công bằng, bình đẳng của BHXH như quan điểm xây dựng luật đã nêu, khiến cho mục tiêu ý nghĩa của chính sách về BHXH không đạt được như đề ra.

Nếu chọn Phương án 2 người lao động vẫn có thể rút BHXH một lần như hiện nay nhưng mức rút chỉ là 50% trên tổng tích lũy của họ trước đó là không hợp lý, vì số tiền người sử dụng lao động đóng BHXH cho người lao động cũng là tiền của người lao động. Bên cạnh đó, việc chỉ được rút 50% chưa phải là một phương án tốt hỗ trợ cho người lao động khi họ đang phải đương đầu với những khó khăn ngay trước mắt.

Bên cạnh việc ủng hộ phương án người lao động vẫn được rút BHXH một lần và được rút một cách thỏa đáng nhất có thể. Đại biểu Nguyễn Thanh Cầm đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu và lấy ý kiến các đối tượng chịu tác động trực tiếp, có xem xét dưới góc độ giới để có được một phương án thấu đáo, đáp ứng được quyền lợi thực chất và nguyện vọng của người lao động về việc hưởng BHXH một lần.

Về Bảo hiểm xã hội 1 lần (Điều 70), đại biểu Phạm Thị Kiều (Đắk Nông) nêu quan điểm, cần có giải pháp để hạn chế người lao động rút BHXH 01 lần nhưng vẫn đảm bảo để người lao động có thể ổn định đời sống sau khi ngừng làm việc. Vì vậy, đề nghị nên có phương án sử dụng nguồn Quỹ bảo hiểm xã hội để thành lập Quỹ cho vay đối với người lao động phải ngừng việc nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu.