Tự chủ đem lại nhiều cơ hội để phát triển

Phát biểu làm rõ một số nội dung đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, vấn đề tự chủ đại học là thực hiện chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước theo Nghị quyết 29-NQ/TW và theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học. Tự chủ đại học đã đem lại nhiều cơ hội, điều kiện phát triển các trường đại học, được các trường đại học và xã hội đánh giá cao.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, qua thời gian thực hiện tự chủ, các trường đại học đã có nhiều diện mạo và sự phát triển mới. Chỉ số xếp hạng giáo dục của Việt Nam so với thế giới đã tăng nhanh.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn giải trình trước Quốc hội, chiều ngày 1/6.

Cụ thể, theo công bố mới, giáo dục Việt Nam đứng thứ 59 trong số các quốc gia trên toàn thế giới, trong đó có sự đóng góp của chỉ số phát triển trong xếp hạng đại học. Nhiều ngành nghề mới được mở, cơ hội học tập và học tập tốt cho người học đã tăng lên, các chỉ số của đại học đều đã được phát triển. Điều đó cho thấy chủ trương thực hiện tự chủ đại học là đúng đắn, rất cần thiết, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nước nhà, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao.

Về tình hình triển khai, Bộ trưởng cho biết, trong các nội dung liên quan đến tự chủ đại học, nội dung nhận được nhiều sự quan tâm là việc thành lập, hoạt động các Hội đồng trường. Cho đến thời điểm này trong hệ thống các trường đại học thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý, 35/35 trường đã thành lập Hội đồng trường và đi vào hoạt động. Hiện nay, trong số gần 200 trường thuộc các Bộ, ngành quản lý và ở các địa phương, còn 13 cơ sở giáo dục đại học chưa tiến hành thành lập Hội đồng trường. Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đốc thúc các Bộ, ngành tiếp tục chỉ đạo việc này.

Về một số vướng mắc trong quá trình triển khai hoạt động tự chủ đại học liên quan đến hoạt động Hội đồng trường (trong đó có vướng mắc liên quan đến trách nhiệm của người đứng đầu), việc phối kết hợp hoạt động giữa Hội đồng trường, Chủ tịch Hội đồng, Ban Giám hiệu; việc xử lý các vấn đề phát sinh liên quan đến hoạt động của Hội đồng, Ban giám hiệu; một số công việc tổ chức cán bộ, luân chuyển cán bộ.

Lý giải về vấn đề này, Bộ trưởng nêu rõ, hiện nay Bộ Giáo dục Đào tạo đang phối hợp với Bộ Nội vụ để tham mưu cho Chính phủ sửa đổi Nghị định 99/2019/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học để kịp thời tháo gỡ các vướng mắc trên phương diện tổ chức, giúp trường hoạt động tự chủ được tốt hơn…

Cắt chi phí để giảm giá sách giáo khoa

Về vấn đề giá sách giáo khoa, Bộ trưởng nêu rõ, vừa qua, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông. Thực hiện Nghị quyết này, công việc biên soạn sách giáo khoa đã thực hiện theo hướng xã hội hóa. Các doanh nghiệp thực hiện kê khai giá dịch vụ tài chính, chữ ký xuất bản, phát hành với mong muốn học sinh, đối tượng mua sách giáo khoa giá thấp nhất.

Từ góc độ quản lý nhà nước và góc độ chuyên môn, Bộ đã tăng cường chỉ đạo các nhà xuất bản thực hiện nghiêm các biện pháp để xuất bản sách sao có thể dùng lại nhiều lần các bộ sách xuất bản mới theo chương trình giáo dục phổ thông và thực hiện đầy đủ các quy định theo Thông tư 33 của Bộ, cấu trúc và nội dung sách giáo khoa phù hợp tiêu chuẩn sách giáo khoa xuất bản phẩm.

Đồng thời, Bộ đang chỉ đạo chuẩn bị ban hành Thông tư quy định tiêu chí, quy chuẩn riêng về sách giáo khoa để điều tiết việc này một cách cụ thể hơn và có hiệu quả hơn, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã nhiều lần ban hành các văn bản chỉ đạo các Nhà xuất bản, Nhà xuất bản Giáo dục cần thực hành tiết kiệm tối đa, cắt giảm các khoản chi phí trung gian để giảm chi phí quản lý, chi phí bán hàng cũng như các chi phí khác để đảm bảo giá sách giáo khoa được thấp nhất.

NXB Giáo dục Việt Nam là doanh nghiệp nhà nước do Bộ quản lý nên đã Bộ chỉ đạo tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, đa dạng hóa các kênh phân phối, giảm chi phí phát hành, đẩy mạnh tái cơ cấu theo hướng tinh gọn nhân sự, bộ máy để tiết giảm tối đa khâu trung gian.

Bộ cũng chỉ đạo Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có giải pháp cung cấp sách giáo khoa cho học sinh thuộc vùng khó khăn, cấp bản sách PDF miễn phí để học sinh có thể tiếp cận ngay từ khi phát hành.

"Một trong những giải pháp quan trọng, căn cơ là Bộ đã có công văn gửi Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ, Quốc hội bổ sung sách giáo khoa vào danh mục được nhà nước định giá và có chính sách trợ giá", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết.

Lộ trình tăng, thu học phí cho phù hợp

Về việc tăng học phí, theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, việc thu học phí từ bậc phổ thông cho đến đại học được quy định theo Nghị định số 81 có hiệu lực từ tháng 10/2021, nhưng chủ yếu được áp dụng cho năm học 2022-2023.

Đối với bậc phổ thông, chính quyền cấp tỉnh, thành phố sẽ quyết định mức học phí. Nghị định 81 quy định theo vùng miền, có mức trần, mức sàn và có lộ trình. Các địa phương căn cứ vào tình hình thực tế mà quyết định mức học phí cho phù hợp. Có nơi đã miễn hoàn toàn học phí như Hải Phòng, một số nơi cân nhắc các mức theo quy định.

Học phí các trường đại học thực hiện theo Nghị định 81, tùy theo mức độ tự chủ. Nếu trường tự chủ một phần hoặc tự chủ chi thường xuyên, một phần chi đầu tư thì không được thu học phí quá mức trần. Còn trường đạt chuẩn kiểm định quốc gia, quốc tế, được phép thu theo định mức kinh tế kỹ thuật do nhà trường tính toán. Đây là quyền tự chủ các đại học.

Tuy nhiên, căn cứ theo tình hình dịch bệnh, Bộ Giáo dục và Đào tạo trong năm 2021 đã nhiều lần đề nghị các bộ, ngành, địa phương giữ ổn định mức học phí. Tháng 8/2021, Bộ tiếp tục ban hành văn bản 3271, chỉ đạo chia sẻ khó khăn, hỗ trợ học sinh, sinh viên. Gần đây nhất, ngày 24/5, Bộ có công văn số 2153 gửi các địa phương, lãnh đạo trường đại học nhắc nhở, lưu ý chỉ đạo các đơn vị về việc thực hiện khoản thu trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.

Đồng thời, Bộ Giáo dục lưu ý các địa phương, nhà trường căn cứ tình hình thực tế để có mức thu học phí và lộ trình tăng phù hợp, chia sẻ khó khăn với phụ huynh, học sinh, góp phần bình ổn giá, an sinh xã hội, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chia sẻ.