Thanh, kiểm tra toàn diện

Theo số liệu tổng hợp từ thị trường của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), giá phân bón sản xuất trong nước tính đến ngày 8/8/2021 tăng rất cao so với tháng 1/2021, thậm chí có loại tăng hơn 70%. Cụ thể, phân đạm Cà Mau từ mức 6.800 đồng/kg lên 11.700 đồng/kg (tăng 72%); phân DAP Đình Vũ tăng từ mức 8.550 đồng/kg lên 14.300 đồng/kg (tăng 67,3%).

Đối với giá phân bón nhập khẩu từ Trung Quốc, phân SA bột từ 3.270 đồng/kg lên 5.250 đồng/kg (tăng 60,6%); phân DAP tăng 11.200 đồng/kg lên 16.800 đồng/kg (tăng 50%)...

Giá phân bón tăng phi mã trước mắt làm giảm động lực sản xuất vụ mới và về lâu dài ảnh hưởng đến lợi nhuận, thu nhập của nông dân (trong đó có nông dân NCT). Trong bối cảnh dịch bệnh khó khăn, giá nguyên liệu đầu vào leo thang, Cục Trồng trọt khuyến cáo người dân sử dụng tiết kiệm phân bón, không vượt quá nhu cầu. Đồng thời, Cục chỉ đạo các Sở NN&PTNT hướng dẫn người dân áp dụng tiến bộ kĩ thuật, sử dụng các loại phụ phẩm nông nghiệp làm phân hữu cơ tại chỗ giúp giảm chi phí mà vẫn bảo đảm hiệu quả sản xuất.

Hiện nay, sản xuất nông nghiệp trong bối cảnh dịch Covid-19 vốn đã chật vật, cộng thêm giá phân bón tăng phi mã lại thêm khó. Phân bón sản xuất trong nước mà tăng quá cao như vậy thì nông dân làm sao chịu nổi. Chi phí cho phân bón tăng từ 30 - 50%, trong khi giá lúa bán chỉ được 5.000 - 5.300 đồng/kg nên lợi nhuận chỉ còn vài trăm đồng, thậm chí thua lỗ.

Giá phân bón sản xuất trong nước tăng rất cao ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp

Thống kê cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2021, sản xuất phân bón trong nước tăng 5% so với cùng kì năm 2020, lượng nhập khẩu tăng 6%. Sản xuất tăng, nhập khẩu tăng và nhu cầu sử dụng không tăng so với năm 2020, thậm chí còn giảm bởi trong tái cơ cấu nông nghiệp, nhiều diện tích trồng trọt chuyển đổi sang mục đích khác.

Với cung - cầu như vậy, có thể khẳng định nguồn cung phân bón không thiếu. Không có chuyện cung - cầu “đứt gãy” khi nguồn cung phân bón còn dư. Lí do giá phân bón tăng là do giá nguyên liệu và cước vận tải tăng, nhưng việc tăng tới 50 - 80% trong vòng nửa năm là hết sức phi lí. Giá tăng cao còn có thể do đầu cơ tích trữ trục lợi.

Trước tình hình bất thường này, Bộ NN&PTNT có công văn đề nghị UBND các tỉnh, thành phố phía Nam chỉ đạo Cục Quản lí thị trường tỉnh, Thanh tra Sở NN&PTNT phối hợp với các sở ban ngành đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra toàn diện các hoạt động sản xuất, kinh doanh, xuất - nhập khẩu phân bón, thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, phụ gia thực phẩm.

Bình ổn mặt hàng phân bón

Trước thực trạng giá phân bón tăng cao, Bộ Công Thương có cuộc họp khẩn với Bộ NN&PTNT để cùng tìm giải pháp bình ổn thị trường phân bón.

Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) Nguyễn Văn Thanh cho rằng, giá phân bón tăng là do giá nông sản trên thế giới liên tục tăng thời gian qua, kết hợp với thời tiết thuận lợi thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển làm tăng nhu cầu phân bón. Trong khi đó, do giá phân bón giảm sâu trong nửa đầu năm 2020, nguồn cung phân bón trên thế giới có xu hướng giảm nên không kịp đáp ứng nhu cầu phục hồi quá nhanh. Ngoài ra, dịch Covid-19 được kiểm soát ở mức độ nhất định tại Bắc Mỹ, châu Âu, Trung Quốc... khiến nhu cầu mặt hàng này phục hồi rất nhanh. Kết hợp với chính sách nới lỏng tiền tệ và tài khóa trên toàn cầu, nên phân bón và các mặt hàng sắt thép, than đá, xăng dầu, thức ăn chăn nuôi... đều tăng giá rất mạnh.

Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, trong 5 năm trở lại đây, Việt Nam cơ bản tự chủ được mặt hàng phân bón. Cả nước hiện có 841 nhà máy sản xuất phân bón, công suất gần 30 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu sử dụng chỉ 10,23 triệu tấn/năm. Như vậy, công suất sản xuất của Việt Nam gấp 3 lần nhu cầu tiêu thụ, không có sự chênh lệch cung - cầu nên đây không phải là nguyên nhân đẩy giá phân bón tăng cao.

Theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư kí Hiệp hội Phân bón Việt Nam (FAV) Phùng Hà, giá phân bón tăng cao là do các nguyên liệu đầu vào của thế giới tăng rất cao. Cụ thể, lưu huỳnh tăng trên 70% so với thời điểm thấp nhất của năm 2019; amoniac tăng gấp 2 lần, kéo theo ure, DAP, super lân… tăng giá theo.

Đồng tình với nguyên nhân do tác động của giá nguyên liệu thế giới, song ông Trương Kiến Thọ, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT An Giang cho rằng, các nguyên liệu nhập khẩu chiếm một tỉ lệ ít trong sản xuất phân bón, vấn đề tăng giá quá cao cần sự giải thích rõ ràng và đầy đủ hơn.

Để góp phần bình ổn giá phân bón, bảo đảm nguồn cung, giảm bớt khó khăn cho người nông dân trong đó có nông dân NCT, Bộ NN&PTNT và Bộ Công Thương thống nhất một số giải pháp. Trước hết, khuyến cáo các DN sản xuất, kinh doanh phân bón tăng tối đa công suất, bảo đảm nguồn cung phân bón ra thị trường, tránh tâm lí lo lắng của người nông dân, loại bỏ tình trạng găm hàng đẩy giá. Thời điểm này cũng vận động các DN ưu tiên dành phân bón cho sản xuất nông nghiệp trong nước và không xuất khẩu.

Cơ quan hai Bộ Công Thương và NN&PTNT cũng thống nhất có văn bản đề xuất giải pháp trình lên Chính phủ. Trong đó tập trung vào các giải pháp tăng thuế xuất khẩu để kiềm chế xuất khẩu phân bón, giảm thuế cho các DN phân bón và tháo gỡ các điểm nghẽn lưu thông vận chuyển để hạ giá thành, đồng thời kiểm tra gắt gao thị trường để ngăn chặn tình trạng đầu cơ trục lợi.

Hi vọng rằng những giải pháp bình ổn giá phân bón của Nhà nước nêu trên sẽ giúp cho đời sống nông dân và hơn 7 triệu NCT (64% tổng số NCT Việt Nam) sống ở khu vực nông thôn giảm bớt khó khăn khi dịch bệnh Covid-19 kéo dài giúp NCT yên tâm sản xuất trên mảnh ruộng của mình.