Nền kinh tế tuần hoàn hướng đến giảm thiểu rác thải và tối đa hóa việc sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên, theo đó xóa bỏ mô hình “khai thác-sản xuất-tiêu thụ-loại bỏ” truyền thống bằng cách tiếp cận bền vững hơn. Đây là cơ hội để tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, không chỉ đạt mục tiêu kinh tế-xã hội, môi trường, mà còn để ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, báo cáo về Khoảng cách tuần hoàn năm 2023 công bố tại Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) ở Davos (Thụy Sĩ) đầu năm nay cho thấy, tỉ lệ vật liệu được luân chuyển trở lại sau khi hết vòng đời sử dụng (còn gọi là vật liệu thứ cấp) hiện chỉ chiếm 7,2% tổng số nguyên liệu đầu vào của nền kinh tế toàn cầu. Tỉ lệ này giảm so với mức 8,6% vào năm 2020 và 9,1% vào năm 2018, cho thấy kinh tế toàn cầu ngày càng phụ thuộc vào các nguồn nguyên liệu mới. Nền kinh tế toàn cầu hiện tiêu thụ khoảng 100 tỉ tấn vật liệu mỗi năm, tăng gần gấp đôi kể từ năm 2000, trong đó 90% số vật liệu không được tái sử dụng. Dự báo đến năm 2050, mức độ khai thác và sử dụng vật liệu sẽ tăng gấp đôi so với năm 2015, đe dọa nghiêm trọng đến sự sống trên Trái Đất.

Chủ tịch điều hành Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) Klaus Schwab tại phiên khai mạc, sáng 27/6/2023.

Châu Âu hiện là một trong những khu vực đi đầu trong nỗ lực chuyển đổi xanh. Ủy ban châu Âu (EC) đã đề xuất huy động 800 triệu euro (871 triệu USD) từ quỹ của Liên minh châu Âu (EU) để phát triển hydro xanh. Ở cấp độ quốc gia, Đức đã thông qua khoản ngân sách trị giá gần 58 tỉ euro cho các dự án “đầu tư xanh” trong năm 2024; Anh cấp giấy phép lưu trữ carbon để hướng đến mục tiêu khí thải bằng 0...

Mỹ ưu tiên triển khai các chương trình thúc đẩy đầu tư năng lượng sạch trị giá 20 tỉ USD. Trung Quốc chú trọng nguồn lực cho nghiên cứu và xây dựng các chính sách hỗ trợ kinh tế tuần hoàn, trong khi Hàn Quốc thúc đẩy năng lượng hydro. Tại Đông Nam Á, Thái Lan đã công bố lộ trình phát triển bền vững với quá trình chuyển đổi xanh trên tất cả các lĩnh vực, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững; Campuchia ưu tiên mục tiêu bền vững trong chiến lược tuần hoàn 5 năm, Lào chú trọng phát triển năng lượng tái tạo hướng tới trở thành nhà cung cấp năng lượng xanh của khu vực Đông Nam Á...

Theo Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), đến năm 2030, nền kinh tế tuần hoàn toàn cầu có thể mang lại lợi ích kinh tế 4.500 tỉ USD và hỗ trợ hoàn thành 10/17 mục tiêu về phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc. Nền kinh tế tuần hoàn giúp đáp ứng nhu cầu tiêu thụ hàng hóa của con người chỉ với 70% số vật liệu mà thế giới hiện đang khai thác và sử dụng, qua đó hạn chế tác động của các hoạt động của con người ở mức an toàn đối với hành tinh.

Tuy nhiên, việc triển khai các mô hình kinh tế tuần hoàn trên thế giới còn đối mặt nhiều thách thức. Nhiều nước chưa có hành lang pháp lí cho phát triển kinh tế tuần hoàn. Việc tái chế vật liệu còn khó khăn do chưa có công nghệ tái chế hiệu quả, trong khi hầu hết công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực này đều đang ở giai đoạn non trẻ. Chi phí đầu tư cho việc tái chế và tái sử dụng vật liệu thường cao hơn so với chi phí tạo ra một sản phẩm mới, khiến việc chuyển dịch theo hướng tuần hoàn trở thành một bài toán không đơn giản đối với nhiều doanh nghiệp…

Thị trường kinh tế tuần hoàn toàn cầu được định giá khoảng 553 tỉ USD năm 2023 và dự báo tốc độ tăng trưởng hằng năm ở mức 13,1% trong giai đoạn 2024-2030. Công nghệ kĩ thuật số, phân tích dữ liệu và tiến bộ của khoa học vật liệu đang thúc đẩy sự đổi mới và tăng trưởng của thị trường này. Có thể khẳng định, kinh tế tuần hoàn chính là chìa khóa thúc đẩy tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và đang trở thành lựa chọn tất yếu…