Ngày 23/11/2009, Kì họp thứ sáu Quốc hội khoá XII đã thông qua Luật NCT là sự kiện chính trị quan trọng, một mốc son trong sự nghiệp chăm sóc và phát huy vai trò NCT, xây dựng và phát triển Hội NCT Việt Nam; trong đó tại Điều 6 quy định “Ngày 6/6 hằng năm là Ngày NCT Việt Nam”; Điều lệ Hội quy định “Ngày 6/6 hằng năm là Ngày truyền thống NCT Việt Nam, đồng thời là Ngày NCT Việt Nam”.

Hiện cả nước có trên 11,4 triệu NCT, chiếm gần 12% dân số cả nước, có vị trí, vai trò quan trọng trong gia đình và xã hội. Nhìn lại chặng đường vẻ vang 80 năm qua của NCT Việt Nam và kỉ niệm 26 năm thành lập, xây dựng và phát triển của Hội với trí tuệ, tâm huyết và sự phấn đấu không mệt mỏi của các thế hệ cán bộ các cấp Hội và của toàn thể hội viên, NCT trong cả nước đã đạt được những kết quả to lớn trên các lĩnh vực; đặc biệt là chăm sóc, phát huy vai trò và xây dựng Hội không ngừng phát triển.

Ôn lại lịch sử hào hùng của dân tộc, chúng ta càng trân trọng những cống hiến của lớp NCT qua các thế hệ. Trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc, NCT luôn gương mẫu đi đầu, tạo động lực quan trọng cho thế hệ trẻ noi theo. Khi quân Nguyên xâm lược nước ta lần thứ hai, vua Trần Nhân Tông đã mở Hội nghị Diên Hồng để hỏi ý kiến phụ lão cả nước về chủ trương “hòa hay chiến” vào tháng Chạp năm Giáp Thân (1284). Với quyết tâm giữ nước, các bô lão đã đồng thanh “nên đánh”, ý chí đó đã kết thành hào khí non sông giúp vua Trần cầm quân thắng giặc, viết nên trang sử vẻ vang của dân tộc.

Thấy rõ vai trò to lớn của NCT, ngày 6/6/1941, Hồ Chủ tịch đã viết “Kính cáo đồng bào”, trong đó kêu gọi: “Hỡi các bậc phụ huynh! Hỡi các bậc hiền huynh chí sỹ! Mong các ngài noi gương phụ lão đời nhà Trần trước họa giặc Nguyên xâm lấn, đã nhiệt liệt hô hào con em tham gia sự nghiệp cứu quốc”. Đồng thời, Bác viết thư hiệu triệu đoàn kết phụ lão cả nước, khẳng định: “Trách nhiệm của các vị phụ lão chúng ta đối với nhiệm vụ đất nước thật là trọng đại. Đất nước hưng thịnh do phụ lão gây dựng. Đất nước tồn tại do phụ lão góp sức. Nước bị mất, phụ lão cứu. Nước suy sụp, phụ lão phù trì. Nước nhà hưng, suy tồn, phụ lão đều gánh trách nhiệm hết sức nặng nề… Nước nhà lo, các cụ cùng phải lo. Nước nhà vui, các cụ đều cùng được vui… Đối với gia đình, đối với Tổ quốc, phụ lão có trọng trách là bậc tôn trưởng; đối với làng xóm, đối với bà con, phụ lão có sự tín nhiệm lớn lao. Phụ lão hô, Nhân dân hưởng ứng; phụ lão làm, Nhân dân làm theo. Hô điều nên hô, làm việc nên làm, người có của xuất của, người có sức dốc sức, góp gió thành bão, tụ hơi thành mây. Đồng bào cả nước ta đang ngẩng cao đầu mà trông chờ các bậc phụ lão”. Lời kêu gọi “Kính cáo đồng bào” và “Lời hiệu triệu đoàn kết tất cả các bậc phụ lão” của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tập hợp lực lượng toàn dân thực hiện nhiệm vụ chống giặc ngoại xâm, giải phóng dân tộc.

Trong khi đang bộn bề công việc, ngày 21/9/1945 (chỉ sau Tuyên ngôn độc lập 19 ngày), Bác viết thư gửi các vị phụ lão cả nước kêu gọi thành lập “Phụ lão Cứu quốc Hội” nhằm động viên lớp NCT trong cả nước phát huy vị trí, vai trò của mình. Bác kêu gọi các bậc phụ lão cần phải có tinh thần đoàn kết trước hết để làm gương cho con cháu. Nhận rõ vị trí, vai trò, tiềm năng của NCT, Bác đã động viên các bậc phụ lão cần tiếp tục phát huy vai trò của mình tham gia vào cuộc kháng chiến kiến quốc: “Đối với NCT tuy sức khỏe không bằng lúc còn trẻ nhưng có những mặt mạnh cơ bản: Có lòng yêu nước nồng nàn, sâu sắc, tuổi càng cao chí càng cao; tích lũy được nhiều vốn tri thức, kinh nghiệm, kĩ năng phong phú; có tín nhiệm cao”. Tại Hội nghị Chính trị đặc biệt vào tháng 3/1964, với 300 đại biểu tham dự thì có gần một nửa là đại biểu NCT, được gọi là Hội nghị Diên Hồng lần thứ hai trong lịch sử chống ngoại xâm ở nước ta. Trong Báo cáo chính trị trình bày tại Hội nghị, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tôn vinh những NCT: “Chúng ta tự hào có nhiều cụ ông, cụ bà ngoài 70, 80 vẫn hăng hái học tập và lao động, lập ra những đội Bạch đầu quân trồng cây gây rừng, đôn đốc phong trào bình dân học vụ và vận động vệ sinh phòng bệnh”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: “Đồng thời với phát huy truyền thống “kính già trọng thọ” cần phải giúp người già có quan niệm đúng về tuổi già và vị trí, vai trò của mình trong xã hội”. Trong lần nói chuyện với cán bộ lão thành cách mạng ngày 9/12/1961, Bác xác định vai trò và trách nhiệm to lớn của lớp đi trước với những thế hệ nối tiếp trong sự nghiệp xây dựng CNXH ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam thống nhất đất nước: “Các đồng chí già là rất quý, là gương bền bỉ đấu tranh, dìu dắt, bồi dưỡng, đào tạo thêm đồng chí trẻ; đồng chí già phải giúp đỡ đồng chí trẻ tiến bộ, như thế đòi hỏi ở đồng chí già phải có thái độ độ lượng, dìu dắt đồng chí trẻ, đó cũng là một tiêu chuẩn đạo đức CSCN”.

Nghe theo lời kêu gọi của Đảng và Bác Hồ kính yêu, các thế hệ NCT Việt Nam đã đoàn kết một lòng, đồng hành cùng đồng bào, chiến sĩ cả nước vượt qua muôn vàn khó khăn thử thách, đánh đuổi ngoại xâm, giành độc lập tự do cho dân tộc. NCT cả nước đã hăng hái tham gia tổ chức “Phụ lão cứu quốc”, tuyên truyền ủng hộ Mặt trận Việt Minh, xây dựng căn cứ địa cách mạng; xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang của Đảng; tuyên truyền chống âm mưu chia rẽ của địch; vận động thanh niên không đi lính cho Pháp, không làm tay sai cho Nhật; tham gia Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 giành chính quyền về tay Nhân dân, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

Trong thời kì kháng chiến chống Pháp, NCT đã gương mẫu thực hiện và vận động con cháu tham gia diệt giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm bảo vệ chế độ dân chủ Nhân dân, giữ vững nền độc lập dân tộc; hăng hái tăng gia sản xuất, góp gạo nuôi quân đánh giặc, động viên thanh niên nhập ngũ, tham gia thanh niên xung phong. Các “Hội mẹ chiến sĩ” tích cực vận động tiết kiệm, xây dựng “Hũ gạo nuôi quân”, tham gia chăm sóc bộ đội, thương binh, bệnh binh. Trải qua hi sinh gian khổ, NCT đã cùng dân tộc làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu, giải phóng miền Bắc, làm hậu phương vững chắc trong cuộc đấu tranh thống nhất nước nhà.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ở miền Bắc, hội viên Hội phụ lão đã tích cực tham gia xây dựng những “Cánh đồng 5 tấn, 10 tấn thắng Mỹ”, thi đua đạt danh hiệu “Phụ lão 3 giỏi”, góp phần xây dựng hậu phương vững chắc. Nhiều NCT còn sức khỏe đã tham gia vào các đơn vị dân quân tự vệ, tham gia trực chiến đánh trả máy bay giặc Mỹ ném bom phá hoại miền Bắc. Ngày 14/10/1967, Trung đội lão dân quân huyện Hoằng Hoá, tỉnh Thanh Hoá đã mưu trí, dũng cảm, dùng súng bộ binh bắn rơi chiếc máy bay phản lực thứ 2.400 của Mỹ trên bầu trời miền Bắc. Ngày 17/10/1967, trong thư khen gửi các cụ, Bác viết: “Tôi nhiệt liệt mừng chiến công vẻ vang của các cụ. Với lòng yêu nước nồng nàn, chí căm thù địch sâu sắc, các cụ đã nêu cao quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Thật là: Tuổi cao, chí càng cao. Đây là một gương sáng cho đồng bào cả nước tiến lên đưa sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước của toàn dân ta đến thắng lợi hoàn toàn”. Ở miền Nam, biết bao ông bố, bà mẹ âm thầm đào hầm bí mật cất giữ vũ khí, nuôi giấu cán bộ và những đoàn quân chuẩn bị vào trận đánh; dũng cảm đi đầu trong các cuộc biểu tình phản đối sự đàn áp của Mỹ, Ngụy, bất chấp xe tăng, lưỡi lê, họng súng của kẻ thù, sẵn sàng hi sinh thân mình vì Tổ quốc. Anh hùng lực lượng vũ trang Pi Năng Tắc, người con của đồng bào dân tộc Rắc Lây, huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận là một điển hình của nghệ thuật sử dụng vũ khí thô sơ trong chiến tranh Nhân dân. “Bẫy đá Pi Năng Tắc” đã đi vào lịch sử như một huyền thoại chống giặc ngoại xâm của dân tộc; Mẹ Suốt - Anh hùng lực lượng vũ trang với một con đò đã dũng cảm vượt qua mưa bom, bão đạn, chèo thuyền đưa bộ đội và thương binh qua sông Nhật Lệ (Quảng Bình), hình ảnh của mẹ đã trở thành biểu tượng người phụ nữ Việt Nam anh hùng, bất khuất, là nguồn sức mạnh động viên cán bộ, chiến sĩ vững tay súng quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ. Tất cả cho tiền tuyến, tất cả vì miền Nam ruột thịt, NCT cả nước đã chung sức đồng lòng cùng toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta làm nên chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (30/4/1975), giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Bước tiếp chặng đường mới, lớp lớp NCT lại tiếp tục cùng cả nước khắc phục hậu quả chiến tranh, tiến hành công cuộc đổi mới đất nước, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Ôn lại truyền thống, chúng ta càng trân trọng, tự hào về các thế hệ NCT. Lớp NCT ngày nay là nhân chứng lịch sử trong các cuộc kháng chiến trường kì anh dũng của dân tộc, đặc biệt trong hai cuộc chiến đấu thần thánh, vĩ đại nhất trong thế kỉ XX. Những NCT hôm nay đã hiến dâng cả tuổi thanh xuân của mình, sẵn sàng xung phong trên tất cả các mặt trận mà Tổ quốc kêu gọi: Đi bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, lao động trong các nhà máy hay công, nông trường với tinh thần “mỗi người làm việc bằng hai vì miền Nam ruột thịt”, “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, phong trào “thanh niên 3 sẵn sàng”, “phụ nữ 3 đảm đang”, “phụ lão 3 giỏi”. Trong công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước, NCT vẫn hăng hái thi đua lao động sản xuất, công tác với nhiều kinh nghiệm, nhất là về giáo dục truyền thống đoàn kết, yêu nước. Nhiều NCT không quản ngày đêm, mang hết sức mình, bất chấp sự nguy hiểm đến tính mạng sẵn sàng có mặt ở những điểm nóng về an ninh trật tự, tham gia hòa giải mâu thuẫn trong gia đình, dòng họ, thôn xóm, bản làng góp phần ổn định an ninh trật tự, an toàn xã hội ở địa bàn dân cư.

Hưởng ứng chủ trương của Đảng, Nhà nước, Hội NCT Việt Nam phát động phong trào thi đua yêu nước “Tuổi cao - Gương sáng”, động viên hội viên và NCT cả nước tích cực tham gia trên các lĩnh vực: Xây dựng Đảng, chính quyền, góp phần thực hiện các chương trình kinh tế - xã hội; giáo dục thế hệ trẻ, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa; tham gia xây dựng, giám sát thực hiện pháp luật, chính sách đối với NCT. Trong những năm qua, Hội đã có nhiều hoạt động, làm nòng cốt trong phong trào toàn dân chăm sóc, phát huy vai trò NCT. Chương trình “Một triệu áo ấm tặng NCT nghèo”, vận động xoá nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ NCT nghèo, “Chương trình mắt sáng cho NCT”,… được nhiều cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài nước tích cực hưởng ứng, góp phần thiết thực giúp đỡ NCT giảm bớt khó khăn, cải thiện đời sống.

Phát huy những thành tựu đạt được trong 80 năm qua, NCT nước ta tiếp tục phấn đấu hoàn thành tốt những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân tin tưởng giao phó, chung tay góp sức xây dựng quê hương, đất nước để tất cả NCT đều được sống vui, sống khỏe, sống hạnh phúc. Đến nay cả nước có 656.000 NCT tham gia công tác Đảng, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể, thanh tra Nhân dân, hòa giải cơ sở, có 300.150 NCT tham gia phòng chống tội phạm, giữ gìn an ninh trật tự ở cơ sở; trên 6,5 triệu NCT đang trực tiếp tham gia lao động, sản xuất, trong đó có 99.905 NCT làm chủ các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp; 357.967 NCT đạt danh hiệu làm kinh tế giỏi. 64% hội viên Hội Khuyến học là NCT, 72% cán bộ Hội Khuyến học các cấp là NCT, là hạt nhân của phong trào khuyến học, khuyến tài. Nhiều NCT tiếp tục tham gia quản lí, giảng dạy ở các trường tư thục mầm non, phổ thông, đại học. Nhiều NCT là nhà khoa học, nghệ nhân văn hóa vẫn tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng khoa học kĩ thuật tạo ra những sản phẩm có giá trị cao; giữ gìn, trao truyền văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ. Trong các đợt sinh hoạt chính trị do cấp ủy Đảng, Mặt trận tổ chức; trong các đợt tiếp xúc Đại biểu Quốc hội, Hội đồng Nhân dân, NCT luôn trách nhiệm thẳng thắn, phản ánh tâm tư nguyện vọng của Nhân dân, kiến nghị nhiều giải pháp tham gia chống tham nhũng, tiêu cực, phát triển kinh tế xã hội.

Có thể khẳng định, thông qua hoạt động Hội, nhiều NCT đã trở thành hạt nhân trong các phong trào từ cơ sở, là nòng cốt trong các tổ hoà giải, là chỗ dựa tinh thần cho gia đình, cộng đồng xã hội. Nhiều NCT đã trở thành lực lượng không thể thiếu bên cạnh lãnh đạo Đảng, chính quyền ở cơ sở; hàng vạn NCT được khen thưởng vì có thành tích tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, làm kinh tế giỏi; nhiều nhà khoa học, nghệ nhân, nghệ sĩ, thầy giáo, thầy thuốc, lãnh đạo đơn vị kinh tế, lão nông tri điền… đóng góp cho sự phát triển của quê hương đất nước, nêu gương sáng trong gia đình và xã hội. Đáng trân trọng là phong trào thi đua yêu nước “Tuổi cao - Gương sáng” và nhiều phong trào thi đua, cuộc vận động được các cấp Hội và NCT tích cực hưởng ứng như: “NCT tham gia bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở”, “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền”,… đặc biệt là cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” đã mang lại hiệu quả rất thiết thực, được các cấp ủy Đảng, chính quyền ghi nhận, đánh giá cao.

Với những thành tích và đóng góp to lớn, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã tặng NCT Việt Nam Bức trướng thêu 18 chữ: “Tuổi cao chí càng cao, nêu gương sáng vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Đảng, Nhà nước tặng Huân chương Sao vàng cho các thế hệ NCT Việt Nam, tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Hội NCT Việt Nam.

NCT rất vui mừng được Đảng, Nhà nước luôn quan tâm sâu sắc, động viên, chăm sóc, giúp NCT sống vui, sống khoẻ, sống hạnh phúc. Để khẳng định vị thế của NCT, tại khoản 3, Điều 37 Hiến pháp năm 2013 đã quy định: “NCT được Nhà nước, gia đình và xã hội tôn trọng, chăm sóc và phát huy vai trò trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”; khoản 2 Điều 59: “Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ thống an sinh xã hội, có chính sách trợ giúp NCT, người khuyết tật, người nghèo và người có hoàn cảnh khó khăn khác”.

Để xứng đáng với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Nhân dân, Hội NCT và NCT cần:

Một là, đây chính là dịp để các cấp, các ngành và toàn xã hội chúc mừng, tôn vinh những cống hiến của NCT trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc trước đây và góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay vì hạnh phúc của Nhân dân.

Hội NCT các cấp cần tích cực tuyên truyền, phổ biến những quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với NCT thể hiện trong Hiến pháp 2013, Luật NCT, trong các nghị quyết của Đảng, nhất là Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng; các nghị định, quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của các bộ, ngành chức năng để NCT sớm được hưởng đầy đủ những chính sách, chế độ của Nhà nước; tuyên truyền để xã hội và Nhân dân có nhận thức đúng về vị trí, vai trò NCT trong gia đình và xã hội theo tư tưởng Hồ Chí Minh về NCT.

Hai là, thực hiện tốt vai trò nòng cốt của tổ chức Hội NCT trong phong trào toàn dân chăm sóc, phụng dưỡng và phát huy vai trò NCT để NCT ngày càng có cuộc sống tốt đẹp hơn; những NCT còn sức khỏe, trí tuệ, tâm huyết được tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp xây dựng quê hương, góp phần giáo dục thế hệ trẻ phát huy truyền thống tốt đẹp vì sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Ba là, tiếp tục xây dựng tổ chức Hội NCT ngày càng vững mạnh nhằm tập hợp, đoàn kết rộng rãi NCT vào tổ chức Hội góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, làm cho tổ chức Hội thật sự là cầu nối giữa NCT với các cơ quan chức năng của Đảng, Nhà nước, đoàn thể; nắm bắt kịp thời những tâm tư, nguyện vọng chính đáng của NCT để có những đề xuất, kiến nghị phù hợp với các cơ quan chức năng. Các cấp Hội cần phối hợp với chính quyền, đoàn thể, gia đình tổ chức thực hiện thật tốt các hoạt động liên quan đến đời sống tinh thần của NCT, như thăm hỏi, động viên NCT ốm đau; phối hợp tổ chức tốt việc chúc thọ, mừng thọ cho NCT; tham gia tổ chức chu đáo tang lễ khi NCT qua đời…

Bốn là, tham gia học tập, quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII; Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; các cấp Hội xây dựng kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, gắn với phong trào thi đua yêu nước “Tuổi cao - Gương sáng” trên tất cả các lĩnh vực hoạt động từ Trung ương đến địa phương cơ sở; các cấp tổ chức thành công Đại hội Hội NCT và Tổng kết nhiệm kì 2021 - 2026 ở địa phương, cơ sở tiến tới Đại hội Hội NCT Việt Nam lần thứ VI.